خمینی‌‌ها بعد از امام خمینی/ فرزندان و نوادگان امام؛ از حرکت در مسیر مرجعیت تا حاشیه‌های فیس بوکی و سیاسی

مصطفی داننده: امام خمینی یک نام ویژه در تاریخ ایران است. فردی که بسیاری ایشان را در سال‌های قبل از انقلاب آیت‌الله خطاب می‌کردند و بعد از انقلاب امام. او یک چهره ویژه در تاریخ حوزه‌های علمیه است. فردی که در کنار مرجعیت دینی مردم، عهده دار رهبری سیاسی آنان نیز بود و با این رهبری توانست انقلاب آنان را هدایت و به ثمر برساند. همین امر موجب شد که مردم نگاه ویژه‌ای به زندگی ایشان و بیت بنیانگذار انقلاب داشته باشند. بعد از رحلت امام خمینی اداره بیت ایشان بر عهده سید احمدآقا خمینی بود. حاج احمداقا تا شش سال پس از فوت حضرت امام زندگی کرد و در روزهای پایانی سال 75 از دنیا رفت. حاج احمدآقا بعد از ارتحال امام لقب «یادگار امام» به خود گرفت. سید احمد خمینی جایگاه ویژه ای نزد امام داشت و بسیاری او را صندوقچه اسرار رهبر کبیر انقلاب می‌دانستند. سیدحسن؛ در راه مرجعیت بعد از وفات یادگار امام ، بیت امام خمینی،توسط فرزند ارشد سید احمد خمینی یعنی جت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی اداره می‌شود. سید حسن خمینی بنا بر وصیت پدر خود عهده دار این وظیفه شده‌ است. سید حسن خمینی فرزند بزرگ مرحوم سید احمد خمینی، متولد سال 1351 در شهر قم است. ایشان با دختر آیت‌الله سید محمد موسوی بجنوردی ازدواج کرده است که حاصل این ازدواج ۳ فرزند با نام‌های احمد، نرگس و فرشته است. بسیاری سید حسن را شبیه ترین فرد از خاندان خمینی‌ها به امام می‌دانند. کسی که از هم از نظر چهره کاریزماتیک هم از نظر بیان و هم قدرت علمی شباهت فراوانی به پدربزرگ خود دارد. تولیت حرم امام خمینی که در اوج جوانی از اساتید تبدیل به یکی از اساتید حوزه علمیه قم شده است، روزهای خود را به تدریس، تعلیم و تحقیق می‌گذراند و هرچه بیشتر به جایگاه مرجعیت دینی نزدیک می‌شود. او از سال 90 تدریس خارج فقه را آغاز کرده است. وی در طول دوره تحصیل خود از محضر اساتیدی چون مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی، مرحوم آیت الله سلطانی طباطبایی و مرحوم آیت الله پایانی و حضرات آیات عظام وحید خراسانی، سید موسی شبیری زنجانی، جوادی آملی، موسوی اردبیلی، محمد مؤمن، گرامی قمی، سید علی محقق داماد، میرزا یدالله دوزدوزانی،رضا استادی و یحیی انصاری شیرازی تلمذ کرد. با توجه به جایگاه علمی و خانوادگی حسن خمینی، بسیاری به دنبال وارد کردن او به فضای سیاسی کشور هستند و بارها و بارها در نزدیکی هر انتخابات به ویژه انتخابات ریاست جمهوری از او به عنوان یکی از گزینه‌های مورد نظر خود یاد می‌کنند. این دعوت‌ها در هر بار از سوی یادگار امام بی پاسخ مانده است و سید حسن همچنان بنا بر وصیت پدربزرگ خود، از ورود به فضاهای سیاسی و انتخاباتی پرهیز می‌کند. نوادگان سیاسی پیر جماران سید حسن خمینی دو برادر دیگر نیز دارد. یاسر و علی دیگر فرزندان سید احمد خمینی هستند. سید یاسر خمینی، برعکس برادران دیگر خود کمتر رسانه‌ای است اما در عین سکوت رسانه‌ای، او سیاسی تر از برادران دیگر خود است. سید یاسر، با سیده حورا صدر، دختر سید محمد صدر -معاون کمال خرازی، وزیر امور خارجه در دولت سید محمد خاتمی، ازدواج کرده است. سید محمد صدر، پسرخاله فاطمه طباطبایی، مادر سید یاسر خمینی و زهره صادقی -همسر سید محمد خاتمی- و در واقع خواهرزاده امام موسی صدر و آیت الله سید محمدباقر صدر است. یاسر خمینی از طرفداران میرحسین موسوی در انتخابات ریاست جمهوری سال 88 بود. علی خمینی آخرین فرزند، سید احمد خمینی است. او هم راه پدر بزرگ، پدر، عمو وبرادارن خود را رفته است و همچون آنان معمم شده است. سید علی خمینی، برخلاف یاسر حضور پررنگی در فضای اجتماعی دارد. در غیاب حسن خمینی، او مسئول اداره بیت حضرت امام است. علی سعی می‌کند خود را در قامت یک تئورسین و نظریه پرداز معرفی کند، و این را می‌شود در سخنان او مشاهده کرد. او داماد سید جواد شهرستانی است که خود داماد آیت الله سیستانی، از مراجع تقلید شیعه است. سیدعلی بسیار مورد توجه امام بود تا جایی که حضرت امام در اهدای یک جلد صحیفه سجادیه درباره او می نویسد: «در صورت او نور علی می بینم.» فرزند جنجالی سید مصطفی دیگری خمینی که در سال‌های گذشته بسیار مورد توجه بود و این روزها در سکوت کامل زندگی می‌کند، سید حسین خمینی است. سیدحسین تنها فرزند پسر سیدمصطفی خمینی است. مصطفی خمینی فرزند ارشد امام خمینی بود که قبل از انقلاب به طرز مشکوکی از دنبا رفت و بسیاری اعتقاد دارند که او به دست عوامل شاه در نجف به شهادت رسیده است. مصطفی خمینی، جایگاه ویژه ای در نزد امام داشت و حتی ایشان او را امید آینده خود و اسلام می‌دانستند. سیدحسین خمینی که بنا بر توصیه امام خمینی معمم شده بود، علاقه فراوانی به سیاست داشت و بعد از پیروزی انقلاب به طور رسمی وارد فضای سیاسی کشور شد. حضور او در فضای سیاسی کشور با حاشیه‌های زیادی همراه بوده است. در سال 59 و در جریان یکی از سخنرانی‌ها وی در دفاع از بنی صدر در مشهد، مردم در اعتراض به سخنان نوه امام به او حمله می‌کنند، و سید حسین برای مقابله با مردم دست به سلاح کمری خود می‎برد و کار به جایی می‌رسد که نیروهای کمیته وی را به اتاقی منتقل می‌کنند. این افراد با تماس با دفتر امام نظر ایشان را در مورد این حادثه سوال می‌کنند. پیغام به امام داده می شود که آقای سید حسین خمینی نوه شما در مشهد از بنی صدر دفاع کرده مردم به او هجوم آوردند دست به اسلحه برده ما چه کار کنیم. امام به مرحوم آیت الله اشراقی می فرمایند که به مسئولین کمیته مشهد پیغام دهید که سید حسین خمینی تحت الحفظ به تهران اعزام شود و اگر دست به سلاحش برد او را با تیر بزنند. حضرت امام در نامه ای خطاب به سید حسین خمینی که متن آن درجلد14صحیفه نورآمده است با انتقاد شدید از وی، نوشته اند: «پسرم حسین خمینی! جوانی برای همه خطرهایی دارد که پس از گذشت آنها انسان متوجه می‌شود. من میل دارم کسانی که به من مربوط هستند در این کوران‌های سیاسی وارد نشوند؛ من امید دارم که شما با مجاهدت در تحصیل علوم اسلامی و با تعهد به اخلاق اسلامی و مهار کردن نفس اماره بالسوء، برای آتیه مورد استفاده واقع بشوی؛ من علاوه بر نصیحت پدری پیر، به شما امر شرعی می‌کنم که در این بازی‌های سیاسی وارد نشوی و واجب شرعی است که از این برخوردها احتراز کنی؛ من به شما امر می‌کنم به حوزه علمیه قم برگرد و با کوشش، به تحصیل علوم اسلامی و انسانی بپردازد» بعد از این ماجراها و حواشی همراه با او در سال 1383 به ایالات متحده آمریکا و عراق سفر کرد و دیدارهایی هم در آن کشور داشت، اما از سال 1384 به کشور برگشته است و اکنون در قم زندگی می کند. در کنار نوه‌های پسری امام خمینی که سعی در ادامه دادن راه وی به ویژه در حوزه‌های علمیه بودند، نوه‌های دختری بیناگذار انقلاب مسیر متفاوتی را طی کردند. زهرا، فریده و صدیقه سه دختر امام هستند که فرزندان آنان در بعضی مواقع زمینه‌های جنجال در کشور را فراهم کرده‌اند. زهرا مصطفوی، فعال ترین دختر امام و شاید می‌شود گفت، سیاسی ترین چهره خاندان رهبرکبیر انقلاب است. زهرا مصطفوی، دبیرکل تشکل جمعیت زنان جمهوری اسلامی و همسر محمود بروجردی است. او دبیرکلی تشکل جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران را بر عهده دارد. این جمعیت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ از سید محمد خاتمی حمایت کرد. پسر او مسیح بروجردی، ملبس به لباس روحانیت است. او در حوزه علمیه قم مشغول تحصیل بوده و به امور سیاسی ورود نکرده است. خانم زهرا مصطفوی در آخرین اقدام پس از رد صلاحیت آیت الله هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم با انتشار نامه ای سرگشاده از رد صلاحیت هاشمی انتقاد کرده بود. او و تشکل متبوعش در این انتخابات نیز از حسن روحانی حمایت کرد. اشراقی‌های خبرساز جنجالی ترین خانواده امام خمینی اما متعلق به دختر ایشان صدیقه مصطفوی است. همسر او آیت الله شهاب الدین اشراقی است که در سال 60 در اثر سکته دار فانی را وادع گفت. از او چهار دختر و سه پسر از وی باقی مانده که دختران خانم اشراقی، زهرا، عاطفه، نفیسه و نعیمه نام دارند و پسران وی محمد تقی، علی و مرتضی. از میان فرزندان آیت‌الله اشراقی زهرا و نعیمه چهره‌های شناخته شده تری هستند و نام آنها بارها و بارها در رسانه‌های مختلف شنیده شده است. زهرا اشراقی همسر محمدرضا خاتمی، برادر رئیس جمهور دوران اصلاحات است. ازدواج با خانواده خاتمی به ویژه بعد از دوران اصلاحات زمینه فعالیت‌های سیاسی این نوه دختری امام خمینی را فراهم کرد. سخنان زهرا اشراقی در مورد حجاب، مسائل سیاسی کشور، انقلاب رنگی بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های ایران و جهان داشت. وی در انتخابات شورای شهر سوم و مجلس هشتم، ریاست ستاد جوانان ائتلاف اصلاح طلبان را برعهده داشت. نعیمه اشراقی در کنار زهرا دیگری نوه خبرساز امام خمینی است. او با مشکلاتی که به دنبال فعالیت های فیس بوکی اش ایجاد شده بیشتر شناخته شد. اولین ماجرا مربوط به تصویر دخترش(نعیما طاهری) بود، زمانی که در کانادا در حال دریافت جایزه بود. دستکاری مادرش روی عکس او حاشیه های زیادی را برای نعیمه اشراقی ایجاد کرد. اظهار نظر منتسب به او در مورد خانواده شهدا در فیس بوک مسئله دیگری بود که نام او را بیش از بیش بر سر زبان‌ها انداخت. این اتفاق با انتقادهای فراوانی روبرو شد و حتی سید حسن خمینی به عنوان تولیت امام به نعیمه اشراقی تذکر داد و پس از آن او، صفحه فیس بوک خود را تعطیل کرد تا آبی باشد بر آتش این اتفاقات. در کنار این دو دختر، علی اشراقی دیگر فرزند مشهور این خانواده است. علی علاقه فراوانی به فعالیت‌های سیاسی دارد و در اکثرمواقع در مراسم‌های رسمی در کنار فرزندان دایی خود یعنی حسن، یاسر و علی حضور دارد. وی پس از سال ها فعالیت در شهرداری در انتخابات مجلس هشتم قصد ورود به عالم سیاست را داشت، اما با رد صلاحیت شورای نگهبان روبه رو شد. موضوع رد صلاحیت نوه امام تعجب بسیاری را برانگیخت و بحث و جدل هایی را در پی داشت. کم حاشیه فرشته اعرابی دیگر نوه امام خمینی و تنها فرزند فریده مصطفوی است.فریده مصطفوی دومین دختر امام است. او در سال 1333 با حاج محمد حسن اعرابی ازدواج کرد. خانواده اعرابی کوچکترین و کم حاشیه‌ترین را در بین نوادگان امام به خود اختصاص داده اند. همانطور که مشاهده می‌کنید، خمینی‌ها بعد از امام، مسیرهای متفاوتی را برای خود انتخاب کرده‌اند و به قدرت می‍‌‌شود گفت که پسران سید احمد خمینی به ویژه سید حسن، نزدیک ترین نوادگان از میان 15 نوه ایشان به تقکر امام هستند. بسیاری سید حسن خمینی را آینده انقلاب و مرجعیت می‌دانند.