بازگشت مرموز بابک زنجانی به اقتصاد ایران با ۲۵ شرکت؛ ماجرا چیست؟ / از یک دهه حبس تا کامبک پرسروصدا
تاکنون با وجود تکذیبهای رسمی از سوی برخی مدیران، داده‌های منتشر شده توسط پلتفرم‌های تحلیل کسب‌وکار مانند رسمیو، تصویری از بازگشت قدرتمند و سازمان‌یافته بابک زنجانی به اقتصاد ایران نشان می‌دهد، اما این که کدام روایت به واقعیت نزدیک‌تر است و هدف از این بازگشت مرموز چیست، سوالاتی است که همچنان پاسخ روشنی ندارند و معمای ب. ز را پیچیده‌تر از همیشه می‌کند. شاید باید کمی صبر کرد و منتظر ماند؛ چرا که بابک زنجانی از اساس چندان بدون دوربین و جلب توجه نمی‌تواند به بیزینس و تجارت بپردازد و احتمالا به زودی با انتشار جزییات بیشتری توسط خود ب. ز معروف مواجه و روبه رو خواهیم شد.
بابک زنجانی به اقتصاد ایران بازگشته است. چهره‌ای جنجالی که نامش از یکشنبه سیاه مجلس بر سر زبان‌ها افتاد؛ حالا بار دیگر از خود عکس منتشر می‌کند و خبر از بازگشتش به اقتصاد ایران می‌دهد.
چهره‌ای جنجالی که دستکم برای بیش از یک دهه از عمر خود را بنا بر اعلام اخبار رسمی مقامات قضایی کشور باید در زندان سپری کرده باشد، اما حالا به نظر می‌رسد که پردبدبه‌تر از همیشه به اقتصاد ایران بازگشته باشد.
بابک زنجانی ریلی به اقتصاد بازگشت
در این بین، اما انتشار خبر سرمایه‌گذاری ۶۴ همتی در شبکه ریلی کشور، خود می‌توانست خبری جذاب و جنجالی باشد، اما یک بمب خبری درون این خبر ناگهان همه چیز را به حاشیه برد.
به گزارش اقتصاد ۲۴، بمب خبری این بود که از دو شرکتی که قرار است سرمایه‌گذاری ۶۴ هزار میلیارد تومانی در حوزه ریلی ایران را انجام دهند، یکی از شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری ۶۱ هزار میلیارد تومان از اساس منتسب به گروه سرمایه‌گذاری بابک زنجانی است.
به این ترتیب بود که شرکت منتسب به بابک زنجانی به نام «دات‌وان» روز ۳۱ فرودین در مراسمی با حضور فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی دو تفاهم‌نامه ریلی ۶۴ هزار میلیارد تومانی با شرکت راه آهن امضا کرد.
اولین تفاهم‌نامه به ارزش ۶۱ هزار میلیارد تومان برای خرید ۳۰۰ دستگاه مسافری خودکشش دیزلی، ۵۰ دستگاه لکوموتیو باری و ۶۰۰ دستگاه واگن باری مخزن دار به امضا رسید. دومین تفاهم‌نامه به ارزش ۳ هزار میلیارد تومان برای تامین ۶۵۰ دستگاه انواع واگن باری از نوع فله‌بر مخصوص حمل غلات است.
فرزانه صادق مالواجرد، وزیر راه و شهرسازی نیز در این مراسم گفت: ترانزیت و حمل‌ونقل ما را از گرفتاری صد در صد در تحریم‌ها نجات می‌دهد.
انتشار همین خبر واکنش‌های گسترده‌ای را به همراه داشت. بعضی از رسانه‌ها از جذب این مقدار سرمایه‌گذاری استقبال کردند، اما برخی رسانه‌ها و چهره‌های رسانه‌ای نیز، به کنایه پیوند دولت پزشکیان با یک فرد دارای سابقه اقتصادی عجیب‌وغریب را تبریک گفتند، چهره‌ای که دستکم دولت روحانی در همه ۸ سال بر سر کار بودنش نتوانسته بود بدهی چند میلیارد یورویی خود از او را وصول کند.
بابک زنجانی از کجا پیدا شده بود؟
اما شاید برای درک عجیب بودن بازگشت فعلی ب. ز، معروف به اقتصاد ایران باید سابقه وی را مروری کرد.
بابک زنجانی هر چند که در ۹ دی سال ۱۳۹۲ بازداشت شد، اما نامش مدت‌ها پیش از این بر سر زبان‌ها افتاده بود اولین ضربه به اعتبار و نام او در اقتصاد ایران شاید در ۱۵ بهمن سال ۱۳۸۹ و در جریان جلسه استیضاح «عبدالرضا شیخ‌الاسلامی» بود که وارد شد و برای نخستین بار نام بابک زنجانی به اختصار و با ترکیب «ب. ز» به گوش بسیاری رسید، جلسه استیضاحی که هرچند با نام بردن از فاضل لاریجانی و سقوط عبدالرضا شیخ الاسلامی از کابینه دولت احمدی نژاد به اندازه کافی پرسروصدا شده بود، اما با پخش فیلمی توسط احمدی نژاد و نام بردن از بابک زنجانی به یک جنجال تمام عیار تبدیل شد و نام یکشنبه سیاه مجلس را به خود گرفت.
پس از پخش آن فیلم که صدای بسیار بدی نیز داشت و خوانده شدن متن سخنان گفته شده بین سعید مرتضوی و فاضل لاریجانی بود که رایزنی‌ها درباره هویت «ب. ز» آغاز شد و به سرعت در صدر اخبار قرار گرفت.
در این میان بابک زنجانی، اما گویا خود نیز می‌خواست از سایه بیرون آید و آن چه اندوخته بود را به رخ بکشد، پس به سرعت از صفحه اینستاگرام تا کانال تلگرام هواداران بابک زنجانی به راه افتاد.
در ادامه زنجانی خود را بسیجی اقتصادی و بسیجی دوران تحریم می‌نامید، ثروتش را حاصل نبوغش دانست نه برآمده از تحریم‌ها؛ اما حواشی درباره او تمام شدنی نبود.
مصاحبه مفصل و خاصش و حضورش در مجامع مختلف به حاشیه‌ها افزود. این حاشیه‌ها چنان شد که دیگر به راحتی نمی‌شد از کنار نام این دلال نفتی گذشت.
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های زنجانی در آن دوران، فروش نفت ایران به بازار‌های جهانی در شرایط تحریم بود. او ادعا می‌کرد که توانسته میلیارد‌ها دلار نفت ایران را به کشور‌های مختلف بفروشد و این معاملات به دور از چشمان نهاد‌های بین‌المللی انجام شده است.
هم چنین زنجانی با ایجاد یک شبکه پیچیده از شرکت‌ها در داخل و خارج از ایران، که در زمینه‌هایی همچون نفت، گاز، حمل‌ونقل و بانکداری فعالیت می‌کردند، توانست به یکی از بازیگران اصلی اقتصاد کشور تبدیل شود. این شبکه نه تنها در عرصه‌های اقتصادی بلکه در روابط تجاری با کشور‌های مختلف نیز تأثیرگذار بود.
از سوی دیگر ارتباطات نزدیک زنجانی با مقامات دولتی به او این امکان را داد تا در قرارداد‌های نفتی و بانکی امتیازات ویژه‌ای دریافت کند. این ارتباطات سبب شد تا او بتواند منابع مالی زیادی به دست آورد و در برخی از پروژه‌های بزرگ دولتی و خصوصی نقش برجسته‌ای بازی کند.
بازداشت یک دهه‌ای بابک زنجانی و بازگشت بدهی
اما در نهایت حرکت زنجانی در این مسیر منجر به این شد که در سال ۱۳۹۲، بابک زنجانی به عنوان یکی از متهمان اصلی در پرونده‌های فساد مالی بزرگ ایران مطرح و بازداشت شود.
بیژن زنگنه وزیر وقت دولت روحانی در تاریخ سه شنبه ۱۹ شهریور ۹۲، گفت بابک زنجانی، بیش از دو میلیارد دلار حاصل از فروش نفت ایران را به خزانه دولت واریز نکرده و وزارت نفت و مجلس در حال پیگیری این مساله هستند.
به این ترتیب بود که او به اتهام اختلاس از منابع نفتی و عدم بازپرداخت بدهی‌های سنگین به وزارت نفت دستگیر و محاکمه شد. این پرونده با اتهامات متعددی همراه بود که در نهایت به تبدیل او به یکی از چهره‌های جنجالی و سمبل فساد اقتصادی در ایران انجامید.
اما در نهایت روز ۳۰ اسفند سال ۱۴۰۲ و دقیقا بعد از ۱۰ سال بازداشت و زندان بود که رئیس دستگاه قضا خبر از بازپرداخت کامل بدهی‌های بابک زنجانی داد و یک روز بعد نیز مرکز رسانه قوه قضاییه در پی اظهارات رئیس دستگاه قضا درباره بازگشت بدهی‌های بابک زنجانی به کشور، اطلاعیه‌ای تبیینی با همین موضوع منتشر کرد.
در بخشی از این بیانیه آمده بود: «در پی تعامل سازنده ایجادشده بین دستگاه قضایی و سازمان اطلاعات سپاه، اموال بابک زنجانی با همکاری خودش در خارج از کشور شناسایی و اطلاعات جدیدی از دارایی‌های او در اختیار مسئولین پرونده قرار می‌گیرد.
اطلاعات به دست آمده بلافاصله مورد ارزیابی قضایی قرار گرفته و پس از تایید صحت آن و طی مراحل کارشناسی دقیق درباره ارزش‌گذاری این دارایی‌ها، طراحی مجموعه‌ای از راهکار‌های پیچیده اطلاعاتی و حقوقی در دستور کار قرار می‌گیرد تا امکان بازگشت موفق و کامل این اموال به داخل کشور فراهم شود.
در نتیجه این اقدامات شبانه‌روزی، محموله‌ای معادل بدهی‌های ارزی بابک زنجانی در بهمن ماه ۱۴۰۲، در چند مرحله توسط سازمان اطلاعات سپاه وارد کشور شده و در اختیار بانک مرکزی جمهوری اسلامی قرار می‌گیرد تا پشتوانه‌ای قابل اتکا برای ذخایر ارزی کشور باشد.
در برآورد اولیه کارشناسان، ارزش دارایی‌های وارد شده به کشور با احتساب اموال قبلی مصادره شده، مجموعاً از مبلغ بدهی بابک زنجانی و خسارات وارده بیشتر است که البته با دستور رئیس قوه قضائیه این ارزیابی‌های کارشناسی در حال ادامه است.»
هر چند به طور کامل هیچ گاه روشن نشد که بالاخره دقیقا با چه اموال و ارقامی و از طریق چه مسیری بدهی مورد نظر تسویه شده، اما در نهایت قوه قضاییه مهر پایانی بر پرونده بدهی سنگین دو میلیارد یورویی بابک زنجانی زد.
بازگشت جنجالی بابک زنجانی با توئیت زدن
اما روند بازگشت زنجانی نیز جالب بود. در تاریخ ۹ دی ۱۴۰۳، وکیل او، رسول کوهپایه زاده، تصویری از زنجانی منتشر کرد که در آن وی در خارج از زندان دیده می‌شد، این موضوع سبب شد تا شایعاتی در مورد آزادی احتمالی وی در رسانه‌ها منتشر شود. با این حال، هیچ‌گونه تأیید یا تکذیبهای از سوی مقامات رسمی در این باره صورت نگرفت.
در اول بهمن سال ۱۴۰۳ بود که مرد پرحاشیه اقتصادی، پست‌هایی در صفحه شخصی خود منتشر کرد که خبر از راه‌اندازی یک بانک ارز دیجیتال با عنوان «بیت بانک» و یک ایرلاین با نام «دات وان» می‌داد. همچنین در صفحه توییتر بابک زنجانی ویدیویی منتشر شد که نشان می‌داد او همزمان با بسته شدن درگاه بانکی همه صرافی‌های رمز ارز، یک صرافی به نام «بیت بانک» تاسیس کرده است.
البته بر اساس برخی تحلیل‌ها بانک زنجانی تلاش می‌کند خود را شبیه ایلان ماسک معرفی کند. تلاش وی بر نشان دادن چهره کارآفرین نوآور مشابه ایلان ماسک از خود است. او با انتشار پست‌هایی درباره فناوری‌های نوین مانند بلاک‌چین و ارز‌های دیجیتال، سعی دارد تصویری مدرن و پیشرو البته از زندان از خود ارائه دهد.
بازگشت طوفانی با ۲۵ شرکت و قرارداد بزرگ ریلی
شاید بعد از یک دوره طولانی زندگی جنجالی و شاید در زندان و بازداشت خانگی، هر بازرگان دیگری بود ترجیح می‌داد روزگار را با آرامش بیشتری سپری کند و دستکم چندان خود را درگیر حواشی نکند، اما گویا درباره بابک زنجانی این موضوع کاملا برعکس است.
گویا که او قصد دارد بازگشتش پیش چشم دوربین‌ها و البته با سروصدا همراه شود و اکنون نیز فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی، سوال اصلی چرایی و چگونگی این بازگشت پرقدرت است. البته که برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از نیاز کشور به توانایی‌های زنجانی در شرایط تحریم (مثلا برای فروش نفت) است، اما روایت رسمی قوه قضائیه که سال گذشته اعلام شد، دلیل آزادی و عفو او را تسویه کامل بدهی‌هایش عنوان می‌کند. با این حال، ظهور ناگهانی او در راس ۲۵ شرکت، این بازگشت را همچنان در هاله‌ای از ابهام نگه می‌دارد.
ماجرا این است که اطلاعات منتشر شده توسط پلتفرم رسمیو (Rasmio)، مرجع تحلیل داده‌های کسب‌وکار در ایران نشان می‌دهد که بابک زنجانی نه تنها بازگشته، بلکه در راس یک مجموعه بزرگ نیز بازگشته است و اتفاقا یکی از شرکت‌های پر سر و صدا، شرکت دات‌وان است که نامش به عنوان یکی از متقاضیان خرید بلوک ۴۲ درصدی سایپا نیز مطرح شده است.
نکته این جاست که به گزارش اقتصاد ۲۴ و به نقل از روزنامه فرهیختگان هر چند که مدیرعامل شرکت دات‌وان هرگونه ارتباط این شرکت با مجموعه‌های تحت مدیریت بابک زنجانی را تکذیب کرده، اما رسمیو با انتشار گرافی از ارتباطات این شرکت در شبکه اجتماعی ایکس، روایتی متفاوت ارائه می‌دهد.
طبق ادعای رسمیو: «شرکت گروه بین‌المللی توسعه مالی و اقتصادی آوان با نام تجاری دات‌وان… بابک زنجانی از تاریخ ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۵ به عنوان مدیرعامل این شرکت منصوب شده است.»
گراف منتشر شده توسط رسمیو حتی پا را فراتر گذاشته و ۲۴ شرکت دیگر و یک خیریه را به عنوان زیرمجموعه «گروه بین‌المللی وان» معرفی می‌کند که بابک زنجانی مدیرعامل آن است.
هم چنین پلتفرم رسمیو (Rasmio) که مرجع تحلیل ارتباط کسب‌وکار‌ها در ایران بوده، در شبکه ایکس نوشت: «شرکت گروه بین‌المللی توسعه مالی و اقتصادی آوان با نام تجاری دات‌وان در سال ۱۴۰۳ تأسیس شده و به عنوان یک شرکت سهامی خاص مشغول به فعالیت است. بابک زنجانی از تاریخ ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۵ به عنوان مدیرعامل این شرکت منصوب شده است.»
چنان چه نگاهی به گراف منتشر شده از سوی پلتفرم رسمیو نشان می‌دهد تعداد ۲۴ شرکت و یک خیریه به عنوان زیرمجموعه گروه بین‌المللی وان درج شده و نام بابک زنجانی نیز به عنوان مدیرعامل این گروه آمده است.
در وب‌سایت «گروه بین‌المللی وان» نیز به نام ۱۳ شرکت زیرمجموعه این گروه اشاره شده است. این شرکت‌ها عبارتند از ۱- شرکت هواپیمایی دات‌وان ایر، ۲- شرکت بین‌المللی آوان سیر، ۳- شرکت آوان تهاتر، ۴- شرکت تجارت الکترونیک پیشتاز سیمرغ، ۵- شرکت آوان لحظه‌نگار، ۶- بیت‌بانک (صرافی ارز دیجیتال)، ۷- شرکت قطار‌های آوان ریل، ۸- صرافی آوان، ۹- شرکت واسپاری آوان (خدمات لیزینگ خودرو)، ۱۰- شرکت مجری ارتباطات (MVNO) در حوزه شبکه‌های اپراتور‌های تلفن همراه، ۱۱- شرکت بیت راهبرد کیش (فناوری اطلاعات)، ۱۲- شرکت توسعه بازرگانی آوان بین‌الملل و ۱۳- شرکت دات‌وان دیتا.
آیا بابک زنجانی خریدار سایپا است؟
یکی از شرکت‌های زیر مجموعه گروه بین المللی وان، شرکت دات‌وان است که این شرکت نیز اخیرا نامش در لیست خریداران سایپا آمده است. فارغ از اینکه دات‌وان اهلیت خرید بلوک ۴۲ درصدی سایپا را دارد یا خیر، در اینجا به اختصار به معرفی این شرکت می‌پردازیم.
در واقع به نظر می‌رسد که اگر گراف رسمینو درست باشد و اکنون بابک زنجانی مدرعامل گروه بین المللی وان محسوب شود، پس این مجموعه دستکم تاکنون برای سرمایه گذاری در مسیر ریلی ایران و خرید یکی از دو شرکت اصلی خودروساز کشور دورخیز کرده است.
تاکنون نیز با وجود تکذیبهای رسمی از سوی برخی مدیران، داده‌های منتشر شده توسط پلتفرم‌های تحلیل کسب‌وکار مانند رسمیو، تصویری از بازگشت قدرتمند و سازمان‌یافته بابک زنجانی به اقتصاد ایران نشان می‌دهد، اما این که کدام روایت به واقعیت نزدیک‌تر است و هدف از این بازگشت مرموز چیست، سوالاتی است که همچنان پاسخ روشنی ندارند و معمای ب. ز را پیچیده‌تر از همیشه می‌کند.
شاید باید کمی صبر کرد و منتظر ماند؛ منتظر ماند چرا که بابک زنجانی از اساس چندان بدون دوربین و جلب توجه نمی‌تواند به بیزنس و تجارت بپردازد و احتمالا به زودی با انتشار جزییات بیشتری توسط خود ب. ز معروف مواجه و روبه رو خواهیم شد.
منبع: اقتصاد 24
دیدگاه تان را بنویسید