تبعات ماجراجویی ترامپ درباره «خلیج فارس» چیست؟

«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا از همان ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۳ یعنی اول بهمن (بیستم ژانویه) که مجدداً به کاخ سفید برگشت و برای بار دوم قدرت را به دست گرفت؛ برنامه‌هایی جاه‌طلبانه‌ای را برای گسترش نفوذ و قلمرو آمریکا در جهان مطرح کرد. تصاحب گرینلند، بازپس‌گیری کانال پاناما، الحاق کانادا به خاک آمریکا، تسلط بر منطقه غزه و نیز تغییر نام خلیج مکزیک به «خلیج آمریکا» از جمله آن برنامه‌ها بود.

به نظر می‌رسید که ترامپ به مرور زمان کم کم ترامپ از تکرار آن اظهارات شاذ فاصله گرفته است که همزمان با اعلام تاریخ سفر وی به عربستان، قطر و امارات در هفته آینده، خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از "دو مقام آمریکایی گزارش داد «رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد در جریان سفر به ریاض اعلام کند ایالات متحده از این پس خلیج فارس را با نام "خلیج عربی" یا "خلیج عربستان" خطاب خواهد کرد».

هرچند این موضوع هنوز به طور رسمی اعلام نشده است، اما واکنش‌هایی را به دنبال داشته است؛ بنا به نظر بسیاری کارشناسان، این نوع اظهارات ترامپ محلی از اعراب ندارد، چون اظهارنظر یک رئیس جمهور مبنایی برای تغییر تاریخ، اصطلاحات، مفاهیم و مبانی پذیرفته شده بین المللی قرار نمی‌گیرد.

کیومرث یزدان‌پناه در گفت‌و‌گو با «رویداد ۲۴» درباره عواقب و نتایج ماجراجویی ترامپ بر سر نام «خلیج فارس» گفت: «این موضوع را خیلی جدی نمی‌بینم و معتقدم نمی‌تواند بر روند معادلات منطقه‌ای و حتی مذاکرات ایران و آمریکا تأثیرگذار باشد. «خلیج فارس» یک عنوان تاریخی، حقوقی و جغرافیایی است که درباره این نام اسناد خیلی معتبری در سازمان ملل تحت عنوان «persian gulf» وجود دارد بنابراین این عنوان به لحاظ جهانی و بین المللی ثبت است و حتی ترامپ نمی‌تواند خدشه‌ای به آن وارد کند».

وی افزود: «در تمام ادبیات آکادمیک دنیا و دانشگاه‌های معتبر جهان هر نوشتار، مقاله تاریخی و تحلیلی درباره منطقه ما منتشر شده به عنوان «persian gulf» اشاره شده است بنابراین صرف بیان کلامی آقای ترامپ تغییری نام‌های بین‌المللی اتفاق نمی‌افتد. اگر او در اظهاراتش به جای نام «خلیج مکزیک» از «خلیج آمریکا» استفاده می‌کند، کسی نقشه‌های جهانی را به این دلیل تغییر نمی‌دهد. همین موضوع درباره «persian gulf» یا «خلیج فارس» صدق می‌کند بنابراین با مسئله خیلی پیچیده‌ای مواجه نیستیم».

این استاد دانشگاه یادآور شد: «البته وزارت خارجه ایران باید به این موضوع حساس باشد. بعضا شنیده می‌شود وزارت خارجه در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی با کشور‌های عربی توافق ضمنی کرده بود که آنها اگر نمی‌خواهند از واژه «خلیج فارس» استفاده کنند، «خلیج عربی» هم نگویند و به بیان واژه «خلیج» اکتفا کنند. اگر چنین موضوعی صحت داشته باشد، خود ما بیشتر مقصر هستیم تا رئیس جمهور آمریکا.»

وی افزود: «آمریکا در خیلی از جنگ‌ها و مداخلات جهانی شکست‌های بدی خوردند، چون هیچ کدام از راهبرد‌ها و استراتژی هایشان به آن اهداف مدنظرشان نرسید و بابت همین مسئله نیز هزینه‌های زیادی دادند. در این مقطع زمانی نیز به نظر می‌رسد کشور‌های عربی با محوریت عربستان سعودی، امارات متحد عربی و قطر امتیاز دندان‌گیری را به ترامپ دادند که توانستند او را به این کار متقاعد کنند. البته این فعلا ادعایی است که آسوشیتدپرس اعلام کرد و معلوم نیست تا چه حد صحت داشته باشد بنابراین نباید خیلی به این موضوع دامن زد، چون گاهی دامن زدن‌های خود ما به موضوع، حساسیت‌ها را افزایش می‌دهد».

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی «خلیج فارس» را عنوان تثبیت شده در تمام کتب و گفتمان‌های رایج بین‌المللی خواند و گفت: «هرچند مهم نیست ترامپ برای نام بردن از «خلیج فارس» از چه واژه‌ای استفاده کند و این موضوع بر تحولات منطقه و روند مذاکرات هسته‌ای تأثیری نخواهد گذاشت، در عین حال وزارت خارجه باید آمادگی داشته باشد تا اگر اتفاق افتاد در بالاترین سطح نسبت به این اتفاق موضع گیری کند و حتی از همین حالا تدابیر لازم را برای دادن تذکر جدی به کشور‌های عربی بیندیشد تا از بیخ و بن اجازه طرح چنین مسئله‌ای را به آنها ندهد.».

ترامپ با شعار اول آمریکا روی کار آمد، اگر بخواهد خود را بازیچه دست برخی شیوخ عرب منطقه کند، بیش از پیش مورد خنده و تمسخر جهانی قرار می‌گیرد بنابراین پیش از هر اظهارنظر شاذی درباره نام «خلیج فارس» باید ببیند که وقتی اسناد، نقشه‌ها و مدارک بین المللی قوی درباره عنوان «خلیج فارس» وجود دارد که هیچگاه به واسطه یک اظهارنظر شخصی تغییر نخواهند کرد، تحقیر و کوچک کردن اعتبار سیاسی آمریکا به نقش بستن یک لبخند بر صورت شیوخ عرب می‌ارزد یا خیر؟

منبع: رویداد 24