روابط ایران و مصر به بن‌بست رسید؟
تغییر نام خیابان «خالد اسلامبولی» که سال‌ها از موانع روابط تهران و قاهره بوده، این‌بار جدی‌تر از همیشه مطرح شده؛ علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر، در گفتوگو با رویداد۲۴ از بررسی رسمی این پیشنهاد در کمیسیون نام‌گذاری شورای شهر خبر داده است.
حوالی نیمروز گذشته بود که رسانه‌ها به نقل از یک وبسایت عربی از تلاش شورای شهر پایتخت برای تغییرنام خیابان «خالد اسلامبولی» در تهران خبر دادند. خبری که به‌نحوی دور از انتظار، ابتدا روی خروجی وبسایت «الجاده» رفت و این رسانه عربی به نقل از یک «منبع سیاسی مطلع ایرانی» نوشت: «این اقدام صفحه‌ای پیچیده در روابط ایران و مصر را می‌بندد و زمینه‌ساز مرحله‌ای برای احیای رابطه‌ای عمیق میان دو کشور است.» به‌گفته این منبع سیاسی مطلع که نخواست نامش فاش شود، «ایران تصمیم گرفته نام خیابان «خالد اسلامبولی» در تهران را به «خیابان شهید سیدحسن نصرالله» تغییر دهد.»
خیابانی آرام با نامی جنجالی؛ وزرا یا خالد اسلامبولی؟!
با این همه، اما واقعیت این است که این نخستین بار نیست که زمزمه‌هایی از تغییرنام خیابان «خالد اسلامبولی» تهران شنیده می‌شود. خیابانی که البته به‌رغم آن‌که از چند دهه پیش، رسماً به نام یک مبارز عضو گروه جهاد اسلامی مصر نام‌گذاری شده، اما شهروندان تهرانی کماکان آن را به‌نام «وزرا» می‌شناسند. جالب آن‌که بیش از ۲ دهه پیش نیز، در دوران ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی، پیرو تحولاتی که در راستای حل و فصل برخی اختلافات تهران و قاهره صورت گرفت، زمزمه‌هایی از تغییرنام این خیابان به گوش رسید. چنان‌که برخی منابع در آن مقطع مدعی شدند که نام جدیدی نیز برای این خیابان انتخاب شده و قرار است در آینده نزدیک، خیابان «خالد اسلامبولی» تغییرنام دهد و به‌عنوان خیابان «انتفاضه» نام‌گذاری شود. با این همه، اما اگرچه زمان گذشت، اما خیابانی که در نقشه‌های رسمی به‌نام «خالد اسلامبولی» شناخته می‌شد و تهرانی‌ها نیز آن را به نام «وزرا» می‌شناختند، کماکان به همان اسامی رسمی و عرفی باقی ماند و در این مدت نشانی از خیابان «انتفاضه»، نه در ادبیات و نقشه‌های رسمی پایتخت، دیده و نه در افواه، شنیده شده است.
گرد و خاک خیابان «التحریر» به تهران رسید
جنجال بر سر نام خیابان «وزرا» در سال‌های پس از فعالیت دولت اصلاحات نیز فروکش نکرد. به‌ویژه در روز‌های پایانی بهار سال ۹۰، وقتی جوانان مصری پس از روز‌ها و هفته‌ها بست‌نشینی در خیابان «التحریر» قاهره، انقلابی را رقم زدند که اگرچه به‌نسبت انقلاب‌های دهه‌های پیش از آن، در ابتدا چندان خشونت‌بار نبود، اما گرد و خاک زیادی به پا کرد که فارغ از آن‌چه در ماه‌ها و سال‌های پس از پیروزی جنبش «بهار عربی» در مصر رقم خورد، نتیجه این جنبش در خیابان‌های تهران نیز احساس شد. به‌ویژه وقتی پس از تغییر حکومت در قاهره، گروهی از هیات حاکمه جدید مصر راهی تهران شد و آن‌طور که روزنامه الشروق چاپ قاهره در همان روز‌های پایانی بهار سال ۹۰ اعلام کرد، «۲ نفر از اعضای هیات ۴۵ نفری از شخصیت‌های مصری که به تهران آمده بودند، از موافقت مقام‌های ایرانی برای تغییر نام خیابان «خالد اسلامبولی» به «شهدای انقلاب مصر» خبر دادند.
بنابر گزارشی که همان زمان بسیار موردتوجه افکار عمومی قرار گرفت، مصطفی نجار از اعضای ارشد حزب عدل نجار با اشاره به دیدار این هیات با احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت ایران، از تلاش تهران برای ازسرگیری روابط دوستانه با قاهره سخن گفته بود و حماده الکحلی، روزنامه‌نگار مصری، دیگر عضو هیات ۴۵ نفره مصری، نیز در مطلبی در روزنامه «روز الیوسف» چاپ قاهره نوشت که علی‌اکبر صالحی وزیر امور خارجه ایران به اعضای این هیات گفته ایران در تلاش برای تغییر نام خیابان «خالد اسلامبولی» به نام «شهدای انقلاب مصر» است.
به‌رغم تمامی این تلاش‌ها، اما نام خیابان «خالد اسلامبولی» در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد نیز همچون زمانی که سیدمحمد خاتمی سکان اداره دولت را برعهده داشت، تغییر نکرد. خیابانی که تا پیش از پیروزی انقلاب، احتمالاً به دلیل سکونت شماری از وزیران و اعضای دربار دولت پهلوی به‌عنوان «وزرا» نام‌گذاری شده بود و چند سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به «خالد اسلامبولی» تغییرنام داد؛ مبارز عضو گروه جهاد اسلامی مصر که به همراه چند نفر از همفکرانش در روز ۶ اکتبر ۱۹۸۱ {۱۴ مهرماه ۱۳۶۰} انور سادات، رئیس‌جمهور وقت مصر را ترور کردند.
خالد اسلامبولی البته کمتر از یک سال پس از ترور انور سادات در روز ۱۵ آوریل ۱۹۸۲ {۲۶ فروردین‌ماه ۱۳۶۱} به جرم «ترور و قتل رئیس‌جمهور وقت مصر» به اعدام محکوم شد، اما چندی بعد، مقام‌های جمهوری اسلامی خیابان «وزرا» را به نام «خالد اسلامبولی» تغییر دادند و این اقدام، تنش دیپلماتیک میان ایران و مصر را تشدید کرد و منجر به قطع ارتباط رسمی تهران و قاهره تا چند دهه بعد شد. جالب آن‌که طی سال‌های گذشته که شاهد تلاش‌هایی از دو طرف برای کاهش سطح تنش بودیم، موضوع تغییر نام این خیابان، همواره یکی از شرط‌های اصلی مقام‌های مصری برای از سرگیری روابط با ایران بوده است. شرطی که هم پیش از بهار عربی و انقلاب سال ۹۰ خورشیدی مصر و هم پس از آن، موردتاکید مقام‌های مصری بوده و البته تاکنون محقق نشده است؛ و سرانجام تغیرنام خیابان «خالد اسلامبولی»؟!
درست ۱۴ سال پس از آخرین تلاش‌ها برای تغییرنام خیابان «خالد اسلامبولی»، حالا دوباره زمزمه‌هایی در این رابطه به گوش می‌رسد. خبری که اگرچه ابتدا توسط یک رسانه کمتر شناخته‌شده عربی منتشر شد، اما حالا به تایید سخنگوی شورای شهر تهران نیز رسیده است.
علیرضا نادعلی که ساعاتی پس از انتشار خبر وبسایت عربی «الجاده»، در گفت‌وگویی با خبرگزاری تسنیم، این خبر را تایید کرد، در توضیحات مشابه به رویداد ۲۴ گفت: «طی مدت اخیر پیرو تحولاتی که در راستای بهبود روابط با مصر انجام شده، هماهنگی‌هایی را وزارت امور خارجه داشتیم. همچنین در کمیسیون نام‌گذاری معابر شورای شهر تهران نیز درباره تغییر نام خیابان «خالد اسلامبولی» معروف به «وزرا» بحث و بررسی انجام شد و در این رابطه تصمیم‌گیری کردیم.»
سخنگوی شورای شهر تهران با تاکید بر این‌که «پیشنهاد‌هایی برای نام جدید این خیابان در جلسات کمیسیون نام‌گذاری معابر مطرح شده»، تاکید کرد که هنوز روند تغییرنام این خیابان تکمیل نشده است. او با اشاره به قاعده و روال کار در کمیسیون نام‌گذاری معابر گفت: «ابتدا این موضوع باید به تصویب کمیسیون نام‌گذاری معابر برسد و پس از تصویب در این کمیسیون، موضوع به صحن شورای شهر ارائه می‌شود.» نادعلی تصریح کرد: «طبیعتاً پس از تصویب این موضوع در صحن شورای شهر، موضوع به شهرداری ارجاع می‌شود تا شهرداری زمینه اجرای آن را فراهم کند.»
تایید خبر تغییرنام خیابان «خالد اسلامبولی»
همزمان محمد آخوندی، دیگر عضو شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگویی مختصر با رویداد ۲۴ تاکید کرد که «تصمیم‌گیری در این رابطه، در مرحله نخست بر عهده کمیسیون نام‌گذاری معابر است.»
این عضو شورای شهر تهران با تاکید بر این‌که «سرکار خانم نرگس معدنی‌پور به‌عنوان رئیس کمیسیون نام‌گذاری معابر و همچنین آقای علیرضا نادعلی که سخنگوی شورای شهر است، در این رابطه اطلاع‌رسانی خواهند کرد»، توضیح داد که بنابر آن‌چه در این مدت شنیده، اقدامات مثبتی در این راستا انجام گرفته و احتمالاً در آینده نزدیک شاهد تحولاتی در این راستا باشیم. نکته‌ای که نادعلی نیز به‌نحوی دقیق‌تر به آن اشاره کرده و گفته «هفته آینده گزینه‌های پیشنهادی برای تغییر نام خیابان «خالد اسلامبولی» در صحن شورا اعلام خواهد شد.»
تاکید یوسفی بر لزوم رفع موانع گسترش روابط تهران-قاهره
همزمان در شرایطی که به نظر می‌رسد شورای شهر پایتخت، پیرو تلاش‌های وزارت امور خارجه موضوع تغییرنام خیابان «خالد اسلامبولی» را در صدر برنامه‌های خود قرار داده، به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس نیز به اهمیت ازسرگیری روابط تهران و قاهره و گسترش این روابط توجه ویژه دارند.
رستگار یوسفی، نماینده پاوه در مجلس که همزمان به‌عنوان نایب رئیس هیات دوستی پارلمانی ایران و مصر، از نزدیک در جریان آخرین تلاش‌ها برای بهبود روابط دو کشور قرار دارد، در این رابطه به رویداد ۲۴ می‌گوید: «چنان‌که می‌دانیم گسترش روابط با کشور‌های اسلامی یکی از اصول اساسی و بنیادین سیاست خارجی ایران در سال‌های گذشته بوده و مقام معظم رهبری نیز همواره بر این مسئله تاکید ویژه داشته‌اند. در چنین شرایطی طبیعتاً بهبود روابط ایران با کشوری همچون مصر بسیار حائز اهمیت خواهد بود.»
این نماینده مجلس همچنین با اشاره به مشکلاتی که طی سال‌ها و دهه‌های گذشته در روابط تهران و قاهره ایجاد شده، خواستار رفع تمامی این موانع و چالش‌ها شد و گفت: «بی‌تردید هر مسئله‌ای که منجر به ایجاد این فاصله نامعقول میان دو کشور شده، باید مرتفع شود و در این مسیر نیز لازم است از هر اهرمی که می‌تواند تاثیرگذار باشد، استفاده کرد.» یوسفی با اشاره به حساسیت قاهره بر نام خیابان «خالد اسلامبولی» گفت: «طبیعتاً باتوجه به این‌که نام این خیابان در این سال‌ها مانعی در بهبود روابط دو کشور بوده، درصورت تغییر نام می‌توان به بهبود روابط ایران و مصر امیدوار بود.»
نایب رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و مصر همچنین با اشاره به سفر چندی پیش وزیر امور خارجه به مصر و دیدار‌های سیدعباس عراقچی با رئیس‌جمهور و وزیر خارجه مصر در قاهره گفت: «خوشبختانه پیرو تلاش‌های وزارت امور خارجه در دولت جدید شاهد پیشرفت‌های مثبتی در روابط دو کشور بودیم. چنان‌که اخیراً هم شاهد سفر وزیر خارجه به قاهره و دیدار با مقام‌های ارشد مصر بودیم و هم بار دیگر مقام معظم رهبری بر گسرش روابط با کشور‌های اسلامی تاکید کردند؛ لذا امیدواریم با ادامه این تبادلات شاهد بهبود روابط با تمامی کشور‌های اسلامی ازجمله مصر باشیم.»
تاکید اخلاقی بر اهمیت مصر به‌عنوان پل ارتباطی ایران و جهان
حسنعلی اخلاقی امیری، نماینده مشهر و دیگر نایب‌رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و مصر نیز در این رابطه با رویداد۲۴ گفتوگو کرده و معتقد است: «ارتباط ما با کشور مصر می‌تواند تاثیر بسیاری در ثبات و انسجام دنیای اسلام داشته باشد.»
او با اشاره به موانع بهبود روابط ایران و مصر در سال‌ها و دهه‌های گذشته گفت: «متاسفانه در طول سال‌های گذشته، امریکا و اسرائیل در شمال افریقا سیاست‌هایی را اتخاذ کردند که در عمل مانع از آن شد که ما بتوانیم ارتباط خوبی با مصر داشته باشیم. حال آن‌که گسترش روابط با مصر هم می‌تواند در بحث مقاومت موثر باشد و هم پل ارتباطی باشد میان ما و جهان.»
او همچنین اضافه کرد: «خوشبختانه در دولت‌های مختلف، تلاش‌های موثری در راستای بهبود روابط تهران و مصر اتفاق افتاد و پس از اقدامات خوبی که در دولت پیشین انجام گرفت، این روند در دولت کنونی نیز ادامه یافت.»
تغییرنام خیابان «خالد اسلامبولی» دستاورد‌های بسیاری دارد
اخلاقی امیری با اشاره به دیدار‌های مقام‌های ارشد دولت ایران و مصر در حاشیه اجلاسیه‌های مختلف بین‌المللی و ادامه این مراودات در سفر چندی پیش وزیر امور خارجه ایران به قاهره گفت: «واقعیت این است که کشور مصر همواره و به طور سنتی بر بخشی از دنیای اسلام تاثیرگذار بوده است. درواقع به واسطه فعالیت‌های الازهر در قاهره، بخش قابل‌توجهی از دنیای اسلام نگاه مثبتی به مصر دارند؛ بنابراین گسترش روابط با مصر می‌تواند به بهبود نقش و جایگاه ما در دنیای اسلام نیز یاری برساند. به‌نحوی که از این طریق هم می‌توانیم در بحث پشتیبانی از محور مقاومت و فلسطین و غزه موثر فعال‌تر عمل کنیم و هم به‌لحاظ مراودات تجاری فعال‌تر باشیم.»
نایب رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و مصر همچنین با اشاره به برخی موانع پیش‌روی روابط دو کشور گفت: «همین بحث نام خیابان «خالد اسلامبولی» در این سال‌ها و دهه‌های گذشته، یکی از موانع جدی در نزدیکی تهران و قاهره به یکدیگر بوده و طبیعتاً باید از این مسئله استقبال کنیم که با تغییر نام این خیابان، بخشی از این موانع را از میان برداریم.» او با تاکید بر این‌که «جمهوی اسلامی هرگز از اصول خود کوتاه نمی‌آید»، گفت: «تغییر نام یک خیابان باتوجه به دستاورد‌های مهمی که درپی دارد، امری مثبت خواهدبود.»
قاره افریقا یک بازار بکر برای ایران است
نماینده مشهد در مجلس همچنین با اشاره به اهمیت مصر در مناسبات اقتصادی و تجاری ایران گفت: «قاره افریقا همواره یک بازار بکر برای ایران بوده است. البته ما در گذشته نیز روابط خوبی با کشور‌های افریقایی داشتیم، اما در همکاری با کشور‌های شمال افریقا که نقش رهبری این قاره را برعهده دارند، چندان موفق نبودیم و اگر بتوانیم روابط‌مان را در این منطقه گسترش دهیم، طبیعتاً می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور نیز یاری برساند.»
اخلاقی امیری در پایان تصریح کرد: «قاره افریقا از قدیم بازار مناسبی برای کالا‌ها و همچنین خدمات ایرانی بوده و لازم است با احیای روابط‌مان با مصر و دیگر کشور‌های افریقای، زمینه بهره‌برداری هرچه بهتر و بیشتر از این بازار غنی و بزرگ را فراهم کنیم.»
منبع: رویداد 24
دیدگاه تان را بنویسید