بن‌بست خطرناک ؛ تهران آماده ماجراجویی جدید تل‌آویو
نیویورک‌تایمز: بن‌بست هسته‌ای خطرناک؛ تهران چگونه برای ماجراجویی‌های جدید تل‌آویو آماده می‌شود؟
در شرایطی که هیچ مذاکره‌ای در کار نیست و همکاری‌ها با نهاد ناظر هسته‌ای سازمان ملل در پایین‌ترین سطح خود قراار دارد، برخی هشدار می‌دهند که آغاز درگیری جدید در منطقه غیرمحتمل نیست.
به گزارش اکوایران، استیون ارلنگر، تحلیل‌گر نیویورک‌تایمز که تحولات مربوط به برنامه هسته‌ای ایران را دنبال می کند، در این روزنامه نوشت: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، اصرار دارد که حملات آمریکا در تابستان امسال برنامه غنی‌سازی هسته‌ای ایران را «نابود کرد»، اما کمتر مقامات و تحلیل‌گران منطقه‌ای در این زمینه متقاعد شده‌اند و هشدار می‌دهند که وقوع درگیری دیگری بین اسرائیل و ایران کاملا محتمل است مسئله فقط زمان وقوع آن است.
بن‌بست خطرناک
به نوشته ارلنگر، توافقنامه سال 2015 که قرار بود در ازای لغو تحریم‌های سازمان ملل، غنی‌سازی هسته‌ای ایران را محدود کند، ماه گذشته منقضی شد و تحریم‌های شدید علیه ایران از سر گرفته شده است. به نظر می‌رسد مذاکرات هسته‌ای، حداقل فعلاً، متوقف شده است. و ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالای ایران -که به ادعای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای ساخت 11 سلاح هسته‌ای کافی است- یا همانطور که ایران اظهار می‌کند، زیر آوار دفن شده، و یا همانطور که مقامات اسرائیلی ادعا می‌کنند، به مکانی امن منتقل شده است. ادعا شده ایران هم‌چنین به کار بر روی یک سایت غنی‌سازی جدید بهدر منطقه کوه‌کلنگ ادامه می‌دهد. این کشور از دسترسی بازرسان بین‌المللی به آن سایت یا هر سایت دیگری غیر از سایت‌های اعلام‌شده خودداری کرده است.
ممکن است برخی خوش‌بین باشند که ترامپ می‌خواهد در گفت‌وگو با تهران را باز کند، اما در ایران این تصور وجود دارد که ما قبلاً این مسیر را رفتیم و آن‌هم با جنگ ژوئن تمام شد.
در فقدان هر گونه مذاکره، عدم قطعیت در مورد وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده، نبود نظارت‌های مورد انتظار دیدبان هسته‌ای سازمان‌ملل، نتیجه بن‌بستی خطرناک است. و بسیاری در خلیج فارس معتقدند که با توجه به دیدگاه دیرینه مقامات اسرائیلی مبنی بر اینکه برنامه هسته‌ای ایران یک تهدید وجودی است، این امر حمله دیگری از سوی اسرائیل به ایران را تقریباً اجتناب‌ناپذیر می‌کند.
تهدید به موشک‌‌باران بی‌امان
به باور علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، ایران احتمالاً به هر حمله‌ای از سوی اسرائیل به شیوه‌ای بسیار فراتر از آنچه در ماه ژوئن پاسخ داد، واکنش نشان خواهد داد. او به نیویورک‌تایمز گفت، مقامات ایرانی به او گفته‌اند که کارخانه‌های موشکی 24 ساعته مشغول به کار هستند و اگر جنگ دیگری رخ دهد، »آنها تصور می‌کنند که نه 500 موشک را در عرض 12 روز، بلکه 2000 موشک را به طور هم‌زمان شلیک کنند تا دفاع اسرائیل را در هم بشکنند».
به اعتقاد او، هیچ مدرکی مبنی بر قریب‌الوقوع بودن حمله جدید وجود ندارد، اما «اسرائیل احساس می‌کند که کار را ناتمام گذاشته و دلیلی برای عدم از سرگیری درگیری نمی‌بیند، بنابراین ایران آمادگی خود را برای دور بعدی دو برابر می‌کند».
قدرت خطرناک
ایران بیش از هر زمان دیگری در دهه‌های گذشته نسبت به غرب بیزار شده است. قدرت‌های عربی منطقه مانند عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی نفوذ خود را بر واشنگتن و ترامپ افزایش داده‌اند -بخشی از آن به واسطه روابط اقتصادی و بخشی دیگر از طریق تمایل آنها به همکاری با ایالات متحده برای یافتن راه‌حلی پایدار برای جنگ غزه اتفاق افتاده است. رئیس‌جمهور جدید سوریه روز دوشنبه برای جلب حمایت آمریکا به کاخ سفید می‌رود. سوریه در زمان دولت اسد که سال گذشته سقوط کرد، متحد استراتژیک ایران بود.
شورای همکاری خلیج فارس GCC [کلیک و کشیدن برای جابجایی]
به گفته صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در موسسه چتهام هاوس: «در عین حال، این قدرت‌های منطقه‌ای در تلاشند تا روابط خود را با ایران حفظ کنند. آنها جنگ منطقه‌ای دیگری نمی‌خواهند و به توانایی هرچند تضعیف شده ایران برای نقش‌آفرینی در لبنان، عراق، یمن، خلیج فارس و جاهای دیگر از طریق متحدان غیردولتی‌اش احترام می‌گذارند».
به گفته سوزان مالونی، متخصص امور ایران و مدیر برنامه سیاست خارجی در موسسه بروکینگز: «ایران از هر زمان دیگری از زمان حمله ایالات متحده به عراق دست پایین‌تری دارد، اما نه آن‌قدر ضعیف که بی‌اهمیت باشد. برای کشورهای خلیج فارس، تعامل و حفظ روابط با یک ایران ضعیف‌تر آسان‌تر است، زیرا ایران درمانده، می‌تواند خطرناک‌تر باشد».
رویای هژمون منطقه
مقامات اسرائیلی از ماه ژوئن بارها هشدار داده‌اند که اگر ایران به تولید سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر شود، آماده حمله مجدد به آن هستند -موضوعی که جمهوری اسلامی ایران به دفعات آن را انکار کرده است. پس از آن‌که ترامپ جنگ ماه ژوئن را ظاهرا علی‌رغم میل اسرائیل زودتر تمام کرد، مقامات تل‌آویو اذعان دارند که برنامه هسته‌ای ایران تضعیف شده اما نابود نشده است.
چرخش عربی کنونی زنگ خطر جدی برای واشنگتن به شمار می‌رود، چرا که اگر قدرت‌های منطقه ایران را منشأ اصلی آشوب ندانند، سیاست آمریکا در خاورمیانه با خطر ناهماهنگی جدی روبه‌رو می‌شود.
به گفته اچ.ای. هلیر، عضو ارشد مرکز پیشرفت آمریکا در واشنگتن و موسسه خدمات متحد سلطنتی لندن: «اسرائیل می‌خواهد مطمئن شود که برنامه هسته‌ای ایران مهار شده و آنها از طریق مذاکره به آن دست نخواهند یافت، بنابراین من گمان می‌کنم که اسرائیلی‌ها قصد حمله مجدد دارند. ایرانی‌ها در حال بازسازی هستند، اما به محض اینکه از یک حدودی عبور شود، اسرائیل دوباره حمله خواهد کرد».
کشورهای عربی هم‌چنین مشتاق همکاری با ترامپ برای اطمینان از اعمال برخی محدودیت‌ها بر اسرائیل هستند، که پس از ویران کردن غزه، و ضربات به حماس، حزب‌الله و ایران، آرزوی تبدیل شدن به یک هژمون منطقه‌ای را دارد. مقامات عرب مذاکرات هسته‌ای جدید بین ایران و ایالات متحده را تشویق می‌کنند، اما در حال حاضر خوش‌بینی کمی دارند.
گزینه‌های پیش‌روی تهران و برقراری موازنه جدید
به نظر می‌رسد اظهارات جدید در تهران با هدف جلوگیری از هرگونه مذاکره جدید با ایالات متحده در مورد برنامه هسته‌ای ایران طراحی شده است. هفته گذشته، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، گفت که واشنگتن «شرایط غیرقابل قبول و غیرممکنی» از جمله مذاکرات مستقیم و توقف کامل و قابل تأیید غنی‌سازی اورانیوم ایران ارائه داده است» و دوباره مذاکرات مستقیم و پایان غنی‌سازی را رد کرد. اما او تکرار کرد که ایران همچنان تحت شرایط خاصی پذیرای مذاکرات غیرمستقیم است. این شرایط شامل تضمین عدم حملات نظامی بیش‌تر یا فشار اقتصادی و جبران خسارات جنگی است -خواسته‌هایی که واشنگتن تمایلی به پذیرش آنها ندارد. عراقچی در گفت‌وگو با الجزیره هم‌چنین به اسرائیل در مورد «عواقب وخیم» هرگونه حمله آینده هشدار داد.
به اعتقاد واعظ، با توجه به بن‌بست دیپلماتیک کنونی، بحثی در ایران در مورد چگونگی پیشبرد امور در جریان است، که گزینه‌های خوب کمی را روی میز می‌گذارد. برخی از مقامات ایرانی می‌خواهند با ترامپ مصالحه کرده و به توافق برسند. آنها استدلال می‌کنند که ایران در حال حاضر چراغ‌ها را هم به سختی روشن نگه می‌دارد و مقاومت بیش‌تر به نفع اسرائیل است. به گفته او، برخی دیگر طرفدار رویارویی هستند و معتقدند که مذاکرات با ترامپ به جایی نمی‌رسد. اما هر دو اردوگاه، دور دیگری از رویارویی با اسرائیل را اجتناب‌ناپذیر می‌دانند. به گفته واعظ: «بنابراین، کشور آمادگی خود را برای دور بعدی دو برابر می‌کند و آنها می‌خواهند که این دور، تعادل جدیدی ایجاد کند که حس ضعف ایران را از بین ببرد».
خویشتن‌داری کمتر؟
رافائل گروسی، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هفته گذشته به فایننشال تایمز گفت که این سازمان معتقد است که بیش‌تر ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالای ایران طی جنگ سالم مانده، اما وضعیت آن بدون بازرسی‌ها مشخص نیست. او تخمین زد که ایران تقریباً ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد دارد.
به گفته واعظ، در حال حاضر، کشورهای عربی منطقه بر غزه متمرکز شده‌اند. در حالی که ایران هسته‌ای همچنان یک نگرانی برای آن‌هاست، سعودی‌ها در تلاشند تا امنیت خود را با پیمان دفاعی متقابل با پاکستان که در ماه سپتامبر امضا شد، و امید به تضمین‌های امنیتی ایالات متحده -مانند آنچه قطر پس از بمباران رهبران حماس توسط اسرائیل که خشم ترامپ را برانگیخت، دریافت کرد، افزایش دهند.
وکیل هم معتقدست کرد که در مواضع منطقه‌ای تفاوت‌های ظریفی وجود دارد. برداشت از ضعف و عقب‌نشینی ایران به فرصتی برای وادار کردن تهران به عقب‌نشینی از حمایت از متحدان خود به شیوه‌ای رسمی‌تر تبدیل می‌شود. او گفت که کشورهای خلیج فارس به بلندمدت فکر می‌کنند. او گفت: «روزنه‌ی فرصتی برای مصالحه بیش‌تر با ایران [به ادعای او] ضعیف‌تر و منزوی‌تر وجود دارد. و این نگرانی وجود دارد که در دور دیگری از جنگ ایران و اسرائیل، ایران کمتر خویشتن‌داری کند».
دیدگاه تان را بنویسید