8 درس مهم اجرای طرح تحول سلامت در ترکیه برای نظام سلامت ایران /اصلاحاتی که به ناعدالتی در حوزه سلامت پایان داد

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

در این میان کشور ترکیه نیز از این قاعده مستثنی نیست. وزارت بهداشت ترکیه در سال 2003 برنامه تحول سلامت و همچنین پوشش همگانی سلامت را طراحی و آن را به عنوان حق داشتن سطح مناسب سلامتی معرفی کرد.

ترکیه در این سال ها توانست اصلاحات گسترده ای را در سیستم سلامت و دستیابی به پوشش همگانی سلامت طراحی و اجرا کند که به طور چشمگیری ناعدالتی را در تامین مالی سلامت، دسترسی به خدمات سلامت و پیامدهای آن کاهش داد.

ترکیه به منظور تسریع تلاش هایی که در دهه 1960 آغاز شده بود برنامه تحول سلامت استراتژيهاي جامعي را براي تقويت عملكردهاي اصلي نظام سلامت شامل حاكميت و توليت، تأمين مالي و ارائه خدمات تدوين نمود. برنامه تحول سلامت با يك فلسفه مبتنيبر حقوق مردم آغاز به كار كرد و اقداماتي را براي بهبود سلامت عموم مردم، افزايش دسترسي به بيمه سلامت براي همه شهروندان، تضمين ارائه خدمات با كيفيت عالي و ايجاد يك نظام سلامت بيمار محور به منظور كاهش نابرابري در دسترسي به خدمات و پيامدهاي سلامت، به ويژه براي زنان و كودكان تدوين كرد.

اصلاحات تركيه به طور ويژه حركت و تحول از يك سيستم پراكنده تشكيل شده از طرح هاي نامتجانس چندگانه كه حدود دوسوم جمعيت را تحت پوشش داشتند به يك صندوق واحد به منظور دست يافتن به پوشش همگاني ميباشد. از طرفي رويكرد دولت تركيه براي، طراحي، اجرا و پايش برنامه تحول سلامت از جنبه هايي همچون رهبري و تعهد سياسي، استراتژي جامع مبتني بر شواهد، يادگيري و پايش مستمر، اجراي انعطاف پذير، اقدامات استراتژيك و تاكتيكي و همچنين تمركز بر رضايت مصرف كنندگان و پذيرش تغيير توسط عموم مردم مد نظر است.

اين برنامه دستاوردهاي خوبي همچون تفكيك توليت، تأمين مالي و ارائه خدمات در درون نظام سلامت، محول شدن مسئوليت توليت و تدوين سياستها و استراتژيهاي توسعه به وزارت بهداشت، افزايش هزينه كرد براي سلامت و همچنين افزايش سرمايه گذاري بخش خصوصي در بخش سلامت را در پي داشت.

تعداد نیروی انسانی پس از اجرای برنامه طرح تحول سلامت دو برابر شد و باعث افزايش ظرفيت هاي نظام سلامت گرديد، علاوه بر اين، نظام بيمه ناعادلانه و از هم گسيخته كه در قالب پنج طرح مختلف فعاليت می کرد به صورت طرح يكپارچه بيمه سلامت عمومي درآمد. هزينه هاي پرداختي بيمه شدگان براي خدمات سلامت كاهش يافت و در عين حال تعداد زيادي از خدمات درماني به طور رايگان در اختيار مردم قرار داده شد. همچنين ميزان استفاده از خدمات سلامت بين فقيرترين افراد جامعه و نيز ساكنين مناطق محروم شامل مناطق شرق و روستايي تركيه افزايش يافت.

درس هایی که می توان آموخت

چندين درس از تجربه تركيه در انجام اصلاحات سلامت قابل اقتباس است. اين درسها هم براي تركيه به منظور اجراي مرحله بعدي اصلاحات و پايداري و حفظ پوشش همگاني سلامت و سایر کشورهایی که قصد حرکت به سمت این طرح را دارند می تواند مفید باشد.

نخستین درس ایجاد بستر پذیرا است. در تركيه تعامل چندين عامل زمينهاي شامل عوامل جمعيتي، اقتصادي، سياسي، اجتماعي فرهنگي، و تكنولوژيكي يك محيط مناسب را فراهم كرد كه در آن ابتكارات سياستگذاري و ارائه خدمات كه از طريق برنامه تحول سلامت معرفي شد از نظر مردم مشروع و قانوني جلوه کردند كه مي توانست حلال مشكلات نظام سلامت تركيه باشد.

درس دوم سلامت به عنوان حق بنيادی است. اصل مركزي برنامه تحول سلامت كه بر حقوق بشر و به طور خاص بر حق سلامت شهروندان تأكيد ميكرد به خوبي به اطلاع عموم مردم كه خواستار بهبود در حقوق خود يعني دمكراسي، آموزش و سلامت بودند رسانده شد. تأكيد بر حقوق بشر احتمالاً به مشروعيت برنامه تحول سلامت كمك كرد و حمايت گسترده مردم را به همراه داشت.

درس سوم تیم تحول است. علت اصلی موفقیت طرح تحول سلامت و پوشش همگانی سلامت به خاطر تیم تحول بود. یک تیم خیلی متعهد که برای 10 سال از 2003 تا 2013 با هم بودند. تیم تحول نقش فعالی در درک، طراحی، اجرا و پایش طرح تحول سلامت داشتند و جهت گيري استراتژيك، پيوستگي و حافظه سازماني را براي تحول فراهم ميكردند.

تيم با آژانس ها و كارشناسان بين المللي فعاليت كرد و ارتباط بين مراحل استراتژيك و عملياتي اجرا را فراهم كرد. ديدارهاي منظم از وضعيت ميداني، كانالهاي ارتباطي قوي بين رهبري استاني، تيمهاي اجرايي محلي و وزارت بهداشت ايجاد كرد.

درس پنجم رويكرد اجرای منعطف همراه با يادگيری مستمر بود . رويكرد اجراي منعطف دولت، اقدامات استراتژيك و تاكتيكي براي راه اندازي سياستهاي به هنگام، وجود پنجره هاي فرصت را با هم تركيب كرد. مدل هماهنگ كننده محيطي و گروههاي متمركز منظم و پيمايش ها باعث شناسايي به موقع چالش هاي اجرا شد. بسياري از جلسات مباحثه در سطح مركزي و محلي، يادگيري و بهبود مداوم را ترويج داد. اين محيط يادگيري و اجراي منعطف به رهبري تحول كمك كرد تا به طور مداوم حيطه، سرعت و تسلسل تحول را با حفظ چارچوب استراتژيك طرح تحول سلامت تعدیل کند.

همچنین سرعت اجرای این طرح، ثبات سیاسی که توسط دولت ترکیه در سال های اجرای این طرح به دست آمد و رشد و ثبات اقتصادی در سال های 2003 تا 2012 نیز 3 درس دیگری بود که از اجرای این طرح می تواند آموخت.