سکوت معنادار بورل/ تروییکای اروپایی تاکتیک خرید زمان را پذیرفته است!

طی روزهای اخیر، جوزف بورل بنا بر تعهدی که به دولت آمریکا ( در خصوص عدم ارسال سیگنال مثبت در خصوص احیای برجام) داده است، مواضعی در راستای تسریع مذاکرات اتخاذ نکرده است. با این حال برخی تحلیلگران غربی معتقدند که انفعال بورل و استناد وی به تاکتیک خرید زمان تا پس از برگزاری انتخابات میاندوره ای کنگره آمریکا می تواند ضعیت جبران ناپذیری را برای غرب در روند احیای توافق هسته ای به وجود آورد.

رمزگشایی از مواضع جوزف بورل، در گروی "چینش همزمان" پیامها و سیگنالهای ارسالی دولت بایدن و تروییکای اروپایی( انگلیس، آلمان و فرانسه) در قبال برجام و ایران می باشد.سال گذشته، درست در همان زمانی که "جوزف بورل" به عنوان رئیس کمیته مشترک برجام از حق ایران مبنی بر "بی اعتمادی به آمریکا- اروپا" سخن به میان می آورد، بر همگان مسجل بود که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در عرصه "دیپلماسی پنهان" هرگز بر خلاف راهبردهای کلان مطرح شده از سوی دولت بایدن اقدامی صورت نمی دهد.

مطابق تقسیم کاری که میان اتحادیه اروپا و ایالات متحده ( دولت جدید بایدن) صورت گرفته است، قرار است هر دو بازیگر غربی در یک "برهه زمانی"، دست به ارسال پیامها و سیگنالهای متفاوت و در ظاهر متمایزی بزنند. این بازی قبلا نیز در رویکرد مشترک برجامی دموکراتهای آمریکا-اتحادیه اروپا مسبوق به سابقه بوده است.

در جریان برگزاری سلسله مذاکرات هسته ای میان ایران و اعضای 1+5 در ژنو و وین ( بین سالهای 1392 تا 1394) صورت گرفت. در آن زمان، "لوران فابیوس" وزیر خارجه فرانسه نقش "پلیس بد" و " فرانک والتر اشتاین مایر" وزیر امور خارجه آلمان نقش "پلیس خوب" را در قبال پرونده هسته ای ایران ایفا می کردند! اکنون، با خروج ترامپ از کاخ سفید، تقسیم کار دوباره ای میان مقامات اروپایی و آمریکا صورت گرفته است. بر اساس این تقسیم کار جدید، قرار است اتحادیه اروپا ضمن ارسال سیگنالهای "متناقض" و " هدفمند" به ایران، زمینه لازم را برای نقش آفرینی خاص آمریکا و آژانس بین المللی انرژی اتمی به پرونده برجام فراهم سازند. سکوت جوزف بورل در برهه حساس کنونی در چنین فضایی قابل تفسیر است. در این معادله  چند لایه و پچیده، توافق هسته ای نه حکم یک "توافق حقوقی مستقل" و نه حکم یک "سند بین المللی مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد" را خواهد داشت! یکی از اصلی ترین دلایل عدم احیای توافق هسته ای طی یکسال و نیم اخیر، همین نگاه غیر حقوقی نسبت به توافق هسته ای ( مخصوصا به لحاظ ماهوی) بوده است.

نکته مهم بعدی  مربوط به "آینده پژوهی رفتار اروپا"  طی روزهای آتی می شود. بدیهی است که اتحادیه اروپا همچنان در مذاکرات موسوم به احیای برجام  به  عنوان متغیر و تابعی از ایالات متحده آمریکا در نظام بین الملل ایفای نقش خواهد کرد.در اینجا حتی نمی توان از اتحادیه اروپا و تروییکای اروپایی به مثابه بازیگرانی "واسطه گر" یاد کرد.  این "متغیر وابسته" هرگز به یک "متغیر مستقل" تبدیل نخواهد شد! بنابراین، محاسبات راهبردی، تاکتیکی و حتی رفتاری حوزه سیاست خارجی کشورمان باید بر مبنای " پیوستگی برجامی آمریکا-اروپا "تنظیم و تعریف شود. هر گونه وزن و جایگاهی که فراتر از آن برای "اروپای واحد" لحاظ شود، به مثابه "نقطه انحراف راهبردی" خواهد بود .

در حال حاضر، جوزف بورل و دیگر مقامات آمریکایی فعلا تصمیم دولت بایدن مبنی بر توقف مذاکرات تا ماه نوامبر( آبان ماه ) را پذیرفته است. طبق اخبار موجود، مقامات اروپایی حتی در خصوص دو نقطه اختلافی اصلی یعنی "ارائه تضمینهای اعتباری" و " حل و فصل موارد ادعایی آژانس" اقدامی صورت نداده اند. به عبارت بهتر، آنها مذاکرات را در فضایی بین شکست و موفقیت نگاه داشته اند تا گام بعدی تاکتیکی از سوی واشنگتن ( دولت بایدن ) ترسیم شود.در هر چنین شرایطی بورل به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نقش اساسی خود را به عنوان مسئول کمیته مشترک برجام فراموش کرده است. در هر حال، اگر مذاکرات احیای توافق هسته ای شکست بخورد، اتحادیه اروپا و در راس آنها سیاستمداری به نام جوزف بورل نیز به واسطه فرصت سوزی و اتخاذ رویکردی سیاسی نسبت به پرونده ای کاملا حقوقی مسئول خواهد بود.قاعده ای که مقامات ارشد قاره سبز  فعلا علاقه زیادی نسبت به یادآوری آن از خود نشان نداده اند!