سفیر جدید فرانسه در ترکیه و چالش همزمان تنش و سازش

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در چند سال گذشته، روابط ترکیه – فرانسه، همواره با فراز و نشیب بسیاری همراه بوده و بارها تا مرز تنش و قطع رابطه پیش رفته است. به احتمال بسیار، تلخ ترین روابط حزب عدالت و توسعه ترکیه از رابطه با فرانسه، مربوط به دوران نیکولا سارکوزی است. اما حالا و در دوران امانوئل ماکرون نیز رابطه گاه گرم و گاه سرد بوده و هیچگاه به ثبات و آرامش کامل نرسیده است.

امانوئل ماکرون، بارها تلاش کرد تا برخی کشورهای اتحادیه اروپا را علیه ترکیه بسیج و کاری کند که تصمیمات سفت و سختی علیه ترکیه گرفته شود. اما اردوغان موفق شد با توسعه رابطه با ایتالیا و مالت، ماکرون و متحدین او را دور بزند. حالا چنین به نظر می رسد که دولت ماکرون به این جمع بندی رسیده که باید رابطه با ترکیه را حفظ کرده و آن را در برخی حوزه ها توسعه دهد اما در عین حال، مکانیسم های مهار را کنار نگذارد.

مشاور ماکرون به عنوان سفیر به آنکارا می رود

گفته می شود که آمریکا همواره بر این باور بوده که ترک ها، علاقه فراوانی به سفیری دارند که بتواند به زبان ترکی صحبت کند و این موضوع، بر کیفیت روابط ترکیه با کشورهای مختلف اثرگذار است. به همین دلیل بارها سفرایی که از سوی آمریکا به آنکارا فرستاده شده اند، به زبان ترکی تسلط داشته اند و حتی مسئول ایستگاه سازمان جاسوسی آمریکا در ترکیه نیز، غالباً ترکی بلد بوده اند. حالا فرانسه نیز همین تجربه را تکرار می کند و با اعزام یک سفیر زن که به زبان ترکی استانبولی تسلط کامل دارد، به دنبال توسعه رابطه با دولت اردوغان است.

ایزابل دومون، جدیداً به عنوان سفیر فرانسه در آنکارا از سوی امانوئل ماکرون منصوب شده و طی روزهای آتی در محل ماموریت خود حضور خواهد یافت. ایزابل دومون از دیپلمات های با تجربه فرانسه است که قبلاً در سال 2015 به عنوان سفیر در اوکراین و در سال 2019 در قبرس خدمت کرده است.

او بعدها به عنوان مشاور ماکرون در مورد بررسی عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا فعالیت کرده و گفته می شود که ماکرون برای موضع گیری در برابر اردوغان، به توصیه های خانم دمومنت، اعتماد کامل دارد. 

خط آنکارا – پاریس، از تنش تا سازش

روابط آنکارا و پاریس بین سال های 2019 تا 2021 میلادی بارها شاهد تنش های قابل توجهی بوده است. نیروهای امنیتی ترکیه و فرانسه، ابتدا در شمال و شرق سوریه در برابر هم صف آرایی کردند و سپس در سواحل کشور آفریقایی لیبی، چیزی نمانده بود که دو ناو جنگی این دو کشور، وارد یک جنگ تمام عیار شوند.

از این گذشته، به دلیل تحرک نیروهای تحت امر اردوغان در شرق مدیترانه و به ویژه در ماجرای قبرس، تنش های بسیاری به وجود آمد و فرانسه، به وضوح از یونان و قبرس علیه ترکیه حمایت کرد و به دنبال آن بود که چندین کشور را علیه اردوغان بشوراند تا در شورای اتحادیه اروپا، زمینه های اخراج ترکیه را فراهم کند.

گفته می شود که قبلاً آنگلا مرکل صدر اعظم سابق آلمان، بارها با ماکرون تماس گرفته و از او خواسته در برابر ترکیه مواضع نرم تری اتخاذ کند. اما ماکرون چندان زیر بار نرفته و موفق شده در متوقف ساختن روند تکمیل عضویت ترکیه در اتحادیه، نقش جدی ایفا کند. ولی حالا، فرانسه به دنبال سازش است و در طرف مقابل، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز به دنبال آن است که دل پاریس را به دست آورد و رفاقت با ماکرون به پلی تبدیل شود برای توسعه رابطه با دیگر  پایتخت های مهم اتحادیه اروپا.

گفته می شود که  هروه ماگرو سفیر کنونی فرانسه در آنکارا که حالا چمدان های خود را بسته و قصد دارد به خانه بازگردد، تنها موفق شده رابطه را در یک سطح رسمی حفظ کند و هیچگاه با مقامات آنکارا روابط گرمی برقرار نکرده است. اما دومون که بین سال‌های 2011 تا 2013 در سفارت آنکارا کار کرده ، به خوبی به ترکی صحبت می‌ کند و ماموریت دارد که رابطه آنکارا – پاریس را وارد مقطع نوینی کند.

اردوغان نیز قبلاً یک دیپلمات با تجربه به نام علی اونانر از رفقای نزدیک ماکرون را به پاریس فرستاده بود اما حالا تنها پس از 2 سال، سفیر جدیدی می فرستد و قرار است یونس دمیرر دیپلمات توانمند و سفیر فعلی ترکیه در کرواسی، هر چه زودتر به عنوان سفیر به پاریس منتقل شود.

ماکرون به اردوغان چه گفته بود؟

اردوغان از رهبرانی است که به خوبی با زبان رسانه و تاثیر عکس و تصویر آشناست. گفته می شود که رفتار اردوغان در حضور فیلمبردارها و عکاسان، به طرز معنی داری متفاوت است با رفتارهای او در شرایطی که عکاس و فیلمبردار در اتاق حضور ندارد.

با یک مرور اینترنتی کوتاه، می توان عکس های فراوانی یافت که در آنها، اردوغان تلاش کرده تا با لمس فیزیکی، تکیه دادن، دست بر شانه نهادن و ژست های رفقیانه، نشان دهد که رابطه گرم و خاصی با ماکرون دارد. اما واقعیت امر این است که ماکرون، هیچگاه امتیاز روشنی به اردوغان نداده و در نشست اخیر سران ناتو در لیتوانی هم، حاضر نشده به دعوت رسمی اردوغان، پاسخ روشن و قاطعانه ای بدهد.

این در حالی است که دعوت از ماکرون برای سفر به آنکارا، مربوط به سال 2022 میلادی بود ولی این سفر انجام نشد و اردوغان در سفر اخیر خود به لیتوانی، یک بار دیگر درخواست خود را تکرار کرد.

جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیت، دیدگاه هایی درباره ترکیه دارد که ماکرون نیز با او هم عقیده است. بورل بر این باور است که مشکلات مربوط به بی اعتنایی ترکیه به حقوق بشر و بها ندادن قوه قضائیه به احکام دادگاه حقوق بشر، دور شدن ترکیه از توسعه سیاسی، خروج ترکیه از سند کنوانسیون استانبول در مورد حقوق زنان و کودکان، اعمال فشار بر مخالفین و منتقدین و رابطه گرم با روسیه، همگی موضوعات مهمی هستند که باعث می شوند اتحادیه نتواند به دولت اردوغان اعتماد کند.

اما ماکرون معتقد است که با وجود همه این انتقادات، اردوغان هنوز هم می تواند با استفاده از کارت پناهجویان، کشورهای اروپایی را در شرایط دشوار قرار دهد و لذا باید با او تا حد خاصی تعامل کرد.

البته فرانسه و ترکیه در یک حوزه سیاسی – امنیتی دیگر نیز مشکل جدی دارند که همانا مربوط به دعوت مکرر فرماندهان نهادهای اقماری پ.ک.ک به کاخ الیزه پاریس است که موجب اعتراض شدید آنکارا شده، اما این سیاست فرانسه در قبال کردهای تحت امر پ.ک.ک، تغییر نکرده است.

لذا در مجموع انتظار نمی رود که روابط آنکارا – پاریس، وارد یک بهار حقیقی و شکوفا شود. ولی با این حال، طرفین به دنبال شرایط بهتری هستند که در آن، احتمال رویارویی نظامی در شرق مدیترانه کاهش پیدا کند.

ماگرو سفیر فرانسه در آنکارا، ترکیه را شریکی ضروری برای اتحادیه اروپا دانسته و ابراز امیدواری کرده که در هفته های آینده صفحه جدیدی باز شود. اما ناظران سیاسی در ترکیه بر این باورند که بعید است این تحول، در حدی باشد که ماکرون را راضی کند برای دیدار با اردوغان به آنکارا برود.

ماکرون در حاشیه نشست سران ناتو به اردوغان گفته که می تواند برای حل مناقشه قبرس بین ترکیه و اتحادیه اروپا، به عنوان میانجی وارد میدان شود، اما اردوغان، با طرح مجدد یک درخواست حداکثری به نام «به رسمیت شناخته شدن دولت جمهوری ترک قبرس شمالی»، ماکرون را نومید کرده است.

تماس های آتی بین فرانسه و ترکیه همچنین تحولات در مناطق درگیری را که هر دو کشور دارای منافع هستند، پوشش خواهد داد. در راس این موضوعات، تلاش روسیه برای حمله به اوکراین و اثرات جهانی آن است. 

در حالی که ترکیه در تنش اخیر بین آذربایجان و ارمنستان بر سر قره باغ کوهستانی به طور کامل در کنار باکو قرار گرفت، فرانسه و اتحادیه اروپا از علی اف خواستند از اقداماتی که می تواند باعث ایجاد مشکلات انسانی در منطقه شود، خودداری کند. حالا هم، ماکرون از اردوغان می خواهد که از نفوذ خود بر آذربایجان برای دستیابی به یک معاهده صلح جامع بین باکو و ایروان استفاده کند.

در پایان باید گفت، فرانسه به عنوان یکی از قدرت های مهم اتحادیه اروپا، در سالیان گذشته، مواضع تندی در برابر ترکیه اتخاذ کرده و در صورتی که رابطه بین آنکارا و پاریس، از انجماد کنونی بیرون آید، این احتمال وجود دارد که در میان مدت، در توسعه روابط ترکیه و اتحادیه، شاهد برخی تحولات نسبی و محدود باشیم.