تناقض عجیب در پذیرش دانشجویان خارجی و کیفیت دانشگاههای ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، طی سالیان گذشته، بسیاری از دانشگاه‌های ترکیه توانسته‌اند شمار قابل توجهی از دانشجویان خارجی را به سوی خود جلب کنند. افزایش آمار دانشجویان خارجی در ترکیه، علاوه بر آن که آورده اقتصادی قابل توجهی داشته، از حیث معادلات مرتبط با قدرت نرم و سیاست گسترش آموزش زبان ترکی نیز، شایان اهمیت است.

بر اساس تازه‌ترین آماری که پروفسور دکتر ارول اوزوار رئیس شورای آموزش عالی ترکیه (YÖK) اعلام کرده، ترکیه یکی از 10 کشور برتر جهان در پذیرش دانشجوی خارجی است و قصد دارد به زودی در رده پنج کشور نخست قرار بگیرد.

یکی از ابعاد متناقض در پذیرش دانشجوی خارجی در ترکیه، این است که در چند سال گذشته، به خاطر شرایط نامناسب اقتصادی، بخشی از جوانان ترکیه، تحصیل در دانشگاه را نیمه کاره رها کرده و بخش قابل توجهی از آنان نیز به کشورهای دیگر مهاجرت کرده اند.

ترکیه میزبان 350 هزار دانشجوی خارجی

اظهارات رئیس شورای آموزش عالی ترکیه حاکی از آن است که هم اکنون 350 هزار نفر از دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های این کشور در حال تحصیل هستند. این دانشجویان از 198 کشور مختلف به ترکیه رفته‌اند اما آمارها نشان می‌دهد که دانشجویان کشورهای آسیای میانه و آفریقا در صدر لیست هستند. 

کشور ترکیه , 

ارول اوزوار در سخنان خود، به این اذعان کرده که نزد بخشی از مردم ترکیه، نوعی نگرش و دیدگاه منفی نسبت به دانشجویان خارجی وجود دارد و گروهی از مردم تصور می‌کنند که با آمدن آنان، فرصت‌های تحصیلی و شغلی از دست جوانان ترکیه گرفته شده است.

او درباره این موضوع گفته است: حضور دانشجویان بین‌المللی باعث تضییع حقوق دانشجویان شهروند ترکیه نمی‌شود. این یک نگرش اشتباه است که به موضوع دانشجوی خارجی به عنوان یک مشکل و مساله غیرقانونی یا پناهنده و مهاجر نگاه کنیم.

برخی از احزاب و جریانات سیاسی راست و ملی گرا در ترکیه، نگاه خوشبینانه‌ای به بالا بردن آمار دانشجوی خارجی ندارند.

روزنامه ینی چاغ ارگان رسانه‌ای حزب خوب، در یک گزارش ویژه اعلام کرده که ورود دانشجویان خارجی به شهرهای کوچک ترکیه، تبعات فرهنگی و اجتماعی دارد و در تازه‌ترین مورد، در شهر کوتاهیا، یک دانشجوی دختر 21 ساله مراکشی که به خاطر فحشای غیرقانونی دستگیر شده، مبتلا به ایدز تشخیص داده شده و از ترکیه اخراج شده است.

این روزنامه افزوده که لازم است برای پذیرش دانشجویان خارجی، مقررات سختگیرانه‌ای در نظر گرفته شود.

کمیت یا کیفیت؟ مساله این است

ترکیه در سالیان اخیر، تلاش کرده تا تعداد دانشگاه‌های دولتی را افزایش دهد. زمانی که حزب عدالت و توسعه به قدرت رسید، ترکیه دارای 53 دانشگاه دولتی بود اما این تعداد حالا از عدد 125 فراتر رفته است.

همچنین تعداد خوابگاه‌های دولتی دانشجویی نیز از 190 خوابگاه به 587 خوابگاه رسیده که رشد قابل توجهی است. اما مساله اینجاست که ترکیه هنوز هم نتوانسته در لیست‌های معتبر رده بندی بهترین دانشگاه‌های جهان، جایی برای خود دست و پا کند.

تنها 6 دانشگاه ترکیه در لیست پانصد دانشگاه برتر جهان قرار دارند که البته رده آنها از 337 به بالا است و در سیصد دانشگاه اول، جایی ندارند. بنابراین به نظر می‌رسد این کیفیت علمی و تحصیلی دانشگاه‌های ترکیه نیست که توانسته 350 هزار دانشجوی خارجی را به سوی خود جذب کند و باید برای ذکر دلایل مهم، به سراغ موضوعاتی همچون جاذبه‌های فرهنگی – طبیعی، هزینه‌های پایین و اشتراکات ارزشی و تربیتی برویم.

یکی دیگر از موضوعات متناقض در مورد دانشگاه‌های ترکیه، این است که از حیث درصد دانشجو و فارغ التحصیل تحصیلات عالی، هیچکدام از کشورهای اروپایی به گرد پای ترکیه نمی‌رسند.

به نحوی که مثلاً در دو کشور مهم اتحادیه اروپا یعنی در فرانسه و آلمان، به ازای هر 1 هزار نفر جمعیت کشور، تنها 40 دانشجو وجود دارد، اما این تعداد در ترکیه به 95 نفر می‌رسد!

یعنی در حالی که میانگین کل کشورهای اتحادیه اروپا، 38 نفر به ازای هر 1 هزار نفر است، ترکیه با رقم 95 به 1 هزار، از همه کشورهای اروپایی سبقت گرفته است. اما کیفیت و سطح علمی دانشگاه‌های ترکیه تنها با برخی از کشورهای ضعیف اتحادیه اروپا قابل مقایسه است. 

آیا اوضاع دانشجویان ترکیه رضایت بخش است؟

گزارش‌های فراوانی در روزنامه‌ها و شبکه های تلویزیونی ترکیه منتشر شده که نشان می‌دهد در سه سال گذشته، ترک تحصیل دانشجویان ترک به دلایل اقتصادی، رکوردشکنی کرده است. چرا که بسیاری از خانواده‌ها، توانایی تامین هزینه دانشجویان خود را ندارند و امیدی هم به استخدام وجود ندارد.

گزارش روزنامه جمهوریت چاپ آنکارا نشان داده که در یک بازه زمانی 4 ساله یعنی از 2018 تا 2022 میلادی، یک میلیون و 957 هزار دانشجو ترک تحصیل کرده‌اند. مشخص شده که بیشترین تعداد ترک تحصیل دانشجویان در کلان شهرهای استانبول، آنکارا، آدانا، بورسا و آنتالیا بوده است.

به عبارتی دیگر ما در بررسی وضعیت نظام آموزش عالی ترکیه با چند ویژگی و جلوه متناقض روبرو هستیم:

1.ترکیه یکی از 10 کشور برتر جهان، از حیث پذیرش دانشجوی خارجی است.

2.آمار ترک تحصیل دانشجویان به خاطر ناتوانی در تامین هزینه تحصیل در ترکیه بی داد می‌کند.

3.تعداد دانشگاه‌های دولتی ترکیه در بیست سال اخیر، دو و نیم برابر شده اما این کشور در لیست سیصد دانشگاه برتر جهان، جایگاهی ندارد.

4.از حیث سرانه تعداد دانشجو، ترکیه حتی از آلمان و فرانسه نیز پیشی گرفته و از هر یک هزار شهروند 95 نفر آنها دانشجو است. اما با این حال، آمار بیکارهای فارغ التحصیل دانشگاه، به سطح نگران‌کننده ای رسیده است. 

در پایان باید گفت، جذب دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ترکیه، موافقان و مخالفان فراوانی دارد. برخی از منتقدین بر این باورند که تنها در شرایطی می‌توان جذب دانشجوی خارجی را به عنوان یک دستاورد علمی و فرهنگی به رخ جهانیان کشید که کیفیت علمی دانشگاه‌ها در سطح بالایی باشد و دانشجویان فارغ التحصیل بتوانند پس از ورود به بازار کار، خوش بدرخشند و برای دانشگاه خود، اعتبار کسب کنند.

اما گروهی دیگر چنین دیدگاهی ندارند و بر این باورند که جذب دانشجوی خارجی در هر حال یک اقدام ارزآور و اقتصادی است و می‌تواند به توسعه روابط فرهنگی و اجتماعی نیز کمک کند.