اهداف آلمان در ازبکستان و قزاقستان چیست؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سفر اولاف شولتز صدر اعظم آلمان به ازبکستان و قزاقستان رویداد دیپلماتیک مهمی است که نشان می‌دهد اروپایی‌ها، به دنبال توسعه روابط خود با کشورهای آسیای میانه هستند.

تحلیلگران بر این باورند که از آغاز جنگ روسیه – اوکراین بدین سو، موجی از تغییرات جهانی در حوزه سیاسی – امنیتی و نگرش‌های ژئوپلیتیک روی داده است. در نتیجه علاقه فزاینده غرب به آسیای مرکزی باید از همین پنجره بررسی شود.

با گسترش نفوذ روسیه و چین در منطقه، آلمان اکنون به دنبال نوعی موازنه و تعادل است و می‌خواهد از کانال‌های اقتصادی و دیپلماتیک برای تقویت حضور خود در این کشورهای کلیدی آسیای مرکزی استفاده کند.

آلمان، ازبکستان و موضوع مهاجرت

طی هفته‌های اخیر، موجی از مهاجرهراسی در آلمان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی شکل گرفته است. دولت آلمان، برخی از مهاجرین افغانستانی و سوری را در لیست دیپورت گذاشت و در عین حال، برای تامین نیروی کارگران صنعتی و خدماتی، روی کشور آفریقایی کنیا متمرکز شد. 

آلمان قصد دارد بخشی از نیروی مورد نیاز خود را از آفریقا جذب کند. اما حالا ازبکستان نیز به عنوان یکی دیگر از قطب‌های تامین نیروی کار انتخاب شده است. 

سفر شولتز به سمرقند و دیدار او با شوکت میرضیایف رئیس جمهور ازبکستان، نشان داد که آلمان می‌خواهد با یک تیر چند نشان را بزند. گفتگوهای شولتز - میرضیایف به امضای هشت موافقتنامه مهم منجر شد که حوزه‌هایی مانند مهاجرت، همکاری اقتصادی، توسعه پایدار و مشارکت‌های فناوری را در بر می‌گیرد. پیداست که آلمان به توسعه روابط سیاسی - اقتصادی با ازبکستان تمرکز دارد و این کشور را متحدی مهم در آسیای مرکزی می‌داند.

یکی از توافقنامه‌های بین آلمان و ازبکستان، بر مهاجرت و تامین نیروی کار تمرکز دارد. توافق جدید بین برلین و سمرقند، مهاجرت کارگران ماهر به آلمان را آسان‌تر می‌کند و پاسخی مستقیم است به کمبود نیروی کار در دو بخش بزرگ صنایع و خدمات در آلمان.

با توجه به حساسیت سیاسی – اجتماعی و امنیتی حضور آوارگان افغانستانی در آلمان، حالا این کشور اروپایی به دنبال راهکاری است تا بدون نیاز به برقراری روابط عمیق با طالبان، واسطه امنی معرفی کند که با یک نگرش سختگیرانه، امکان انتقال بخشی از کارگران افغانستانی را نیز فراهم کند. بنابراین، یکی از اهداف سیاسی آلمان، این است که یک مسیر جدید برای پناهندگان افغان از طریق ازبکستان فراهم شود و در نتیجه، نقش ازبکستان را در رسیدگی به مسائل مهاجرت و حل مسائل مرتبط با بحران افغانستان، به عنوان یک شریک کلیدی برجسته کند.

آلمان در جستجوی منابع انرژی

نگرش امنیتی و اقتصادی اعضای ناتو به روسیه و تهدیدات مداوم آنها علیه مسکو، شرایطی پدید آورد که ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه، یک بار دیگر وابستگی عمیق کشورهای اروپایی به گاز روسیه را به رخ آنها کشید و این کشورها را در شرایط دشوار قرار داد.

در نتیجه بخشی از استراتژی آلمان برای گذار از بحران وابستگی، گسترش روابط اقتصادی و دیپلماتیک با کشورهای آسیای مرکزی است. اگر چه ازبکستان نیز توانمندی‌هایی در حوزه انرژی دارد، اما ظاهراً، شراکت مهم این کشور با آلمان، متمرکز بر مساله تامین کارگر فنی است. اما در مورد قزاقستان چنین نیست. قزاقستان یک تامین‌کننده مهم نفت برای آلمان است. به ویژه با توجه به تلاش‌های آلمان برای تنوع بخشیدن به منابع انرژی و کاهش اتکا به واردات از روسیه. 

شولتز در مقام یک سیاستمدار آینده نگر و نگران از کمبود سوخت، به مفهوم مهمی به نام «اهمیت همکاری مستمر» در تامین مواد خام تاکید کرده است.

این سخن او نشان دهنده تمایل آلمان برای تضمین دریافت نفت به شیوه پایدار است. فرصت‌های اقتصادی قابل توجهی برای توسعه روابط آلمان با ازبکستان و قزاقستان وجود دارد. چرا که این کشور صنعتی اروپا، به ویژه در زمینه‌هایی مانند مواد خام حیاتی، نیازمند این دو کشور است و در مقابل، با استفاده از برخی ظرفیت‌های تجاری و همکاری‌های فناوری، سود بالایی به دست می‌آورد. 

از دید تحلیلگران اندیشکده‌های غربی، کشورهای آسیای مرکزی از نظر ژئوپلیتیک و امنیت منطقه‌ای نقش مهمی دارند. در این میان، آلمان به عنوان یک قدرت کلیدی اروپایی، علاقه‌مند به ارتقای ثبات و همکاری در منطقه است که می‌تواند از طریق روابط نزدیک‌تر با کشورهایی مانند ازبکستان و قزاقستان به دست آید.

نکته مهم دیگری که از منظر دستیابی به همکاری چندجانبه اهمیت دارد، این است که ازبکستان و قزاقستان هر دو عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) هستند. در نتیجه تعامل آلمان با این کشورها می‌تواند فرصت‌هایی را برای همکاری و گفت‌وگوی چندجانبه، به‌ویژه در رسیدگی به چالش‌های مشترک مانند امنیت، توسعه اقتصادی و مسائل زیست‌محیطی فراهم کند.

آلمان امیدوار است در صورت گسترش روابط با کشورهای منطقه آسیای مرکزی، به منظور مقابله با نفوذ روسیه و چین، ابزارها و امکانات بیشتری به دست آورد.

با تقویت روابط با کشورهای آسیای مرکزی، آلمان به طور بالقوه می‌خواهد نفوذ فزاینده روسیه و چین در منطقه را متعادل کند. این امر به ویژه با توجه به نگرانی‌های آلمان در مورد سیاست خارجی قاطعانه روسیه و گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی چین از طریق طرح‌هایی مانند ابتکار یک کمربند و یک جاده (BRI) مرتبط است. اما واقعیت این است که هم قزاقستان و هم ازبکستان، در تعریف خطوط سیاسی و امنیتی روابط خود با دو قدرت مهم منطقه یعنی چین و روسیه، تمایل فراوانی به حفظ وضعیت موجود و دوراندیشی دارند و نمی‌خواهند از پکن و مسکو، فاصله بگیرند.