نفس‌هاي آخر زاگرس نيمه‌‌جان در برابر بي‌تفاوتي مسئولان

به گزارش نامه‌نیوز، جنگل‌ها در آتش مي‌سوزند، مردم با بيل و كلنگ به جنگ آتش مي‌روند و مسئولان نيز غافلگير مي‌شوند؛ داستاني كه هرساله تكرار مي‌شود. هفته گذشته يك‌سوم جنگل‌هاي پاسارگاد با درختاني به‌قدمت 400 سال در آتش سوخت. به‌گفته مدير طرح حفاظت از زاگرس امكان احياي آن به‌صورت جنگل غيرممكن است زيرا احتمال رشد بلوط در كمربند خشكسالي ايران صفر درصد است. جنگل اين سرمايه ملي كه هزاران سال است محافظ و پناه ايرانيان در تمامي ناملايمات بوده؛ با بي‌تفاوتي مسئولان يك شبه دود مي‌شود. براساس آمار يك ميليون و 300هزار هكتار از جنگل‌هاي زاگرس طي 7 سال گذشته از بين رفته كه آتش‌سوزي سهم بالايي را در اين آمار دارد. نكته اينجاست كه چرا دولت‌هاي مختلف ايران و مجالس و نمايندگان استاني كه هرساله با موجي از آتش‌سوزي‌ها در فصل تابستان مواجه است تاكنون هيچ اقدامي براي مهار آن نكرده اند. تا چه زماني بايد شاهد فرافكني مسئولان باشيم؛ از يك سو مسئولان از همدلي و همفكري مابين نهادهاي مختلف سخن مي‌گويند از سوي ديگر در مواقع آتش‌سوزي مي‌بينيم كه حتي ادارات داخلي يك استان با يكديگر هماهنگ نيستند چه رسد به نهادهايي مانند محيط زيست، سازمان جنگل‌ها و ستاد مديريت بحران. بعد از يك حادثه آتش‌سوزي و از بين رفتن هزاران هكتار جنگل هم مسئولان با ژست‌هاي دلسوزانه بهانه كمبود امكانات و تجهيزات را دليل نابودي اين ميراث و سرمايه با ارزش ملي اعلام مي‌كنند. 70 درصد آتش‌سوزي‌هاي جنگل متعلق به زاگرس است «به‌گفته رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری؛ به‌طور معمول 70 درصد آتش‌سوزی‌های کشور در جنگل‌های زاگرس رخ مي‌دهد.» طبق گفته مدير طرح حفاظت از زاگرس در اين منطقه كه هزاران سال از قدمت آن مي‌گذرد و حدود12 استان كشور را در خود جاي داده؛ تنها 5 ميليون هكتار از 12 ميليون هكتار جنگل‌هاي آن باقي‌مانده است. اين آمارها نشان‌دهنده بحران موجود در زاگرس نيمه‌ جاني كه نفس‌هاي آخر خود را در برابر بي‌تفاوتي مسئولان مي‌كشد؛ است. يك سوم جنگل‌هاي پاسارگاد در آتش سوخت هفته گذشته شاهد آتش‌سوزي در جنگل‌هاي پاسارگاد بوديم؛ وسعت جنگل‌های پاسارگاد به‌طور تقریبی 3500 هکتار است که هزار هکتار آن در این آتش‌سوزي از بين رفت. براساس آمار میزان خسارت آتش‌سوزی در هزار هکتار از جنگل‌های پاسارگاد معادل یک میلیون دلار است. شیرین ابوالقاسمی مدیر طرح حفاظت از زاگرس به «قانون» درباره آتش‌سوزي اين جنگل‌ها مي‌گويد: از سال 88 تاكنون كه سازمان حفاظت محيط‌زيست رصد بر جنگل‌هاي زاگرس را برعهده گرفته؛ آتش‌سوزي، انحراف سرشاخه‌هاي آب، تغييركاربري و خشكسالي موجب از بين رفتن حدود يك ميليون و 300هزار هكتار از عرصه جنگلي زاگرس شده است. اين ميزان از جنگل‌هاي زاگرس تنها به‌دلايلي كه عنوان شد از بين رفته و دلايل ديگري همچون كرم چوب‌خوار و آفت جزو آن محسوب نمي‌شوند. تنها 5 ميليون هكتار از 12 ميليون هكتار جنگل زاگرس باقي مانده ابوالقاسمي مي‌گويد: اوضاع جنگل‌هاي زاگرس از اين هم مي‌تواند خطرناك‌تر شود، خطراتي كه به دلايل گوناگون اين جنگل‌ها را تهديد مي‌كند و اصله اصله بر مرثيه نابودي جنگل‌ها مي‌افزايد.جنگل‌زدايي در ايران شروع شده و هر روز بر شدت آن افزوده مي‌شود.براساس آمار طي 70 سال گذشته 7 ميليون هكتار از جنگل‌هاي زاگرس از بين رفته است و درحال حاضر تنها 5 ميليون هكتار جنگل در زاگرس باقي مانده است. به‌دليل افزايش ميزان بارندگي در سال گذشته و سال جاري، رويش جنگلي بسيار خوبي در زاگرس داشته‌ايم؛ اين مسئله موجب افزايش آتش‌سوزي مي‌شود. يك بي‌مبالاتي كوچك مي‌تواند به يك فاجعه منجر شود. متولي مهار آتش جنگل‌ها كيست؟ معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در کانال تلگرامش نوشت:‌ « آتش‌سوزی در شرایط فعلی امر غریبی نیست. در ایران وظایف، اعتبارات و تجهیزات مربوط به اطفای آتش جنگل‌ها در اختیار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری است و چنانچه آتش سوزی رخ دهد، براساس قانون هر استان دارای ستاد مدیریت بحران بوده که موضوع اطفاي آتش سوزی را هدایت می کند. هلی کوپتر، هواپیمای آبپاش و سایر تجهیزات در اختیار ستاد مدیریت بحران و فرماندهی مربوط به سازمان جنگل‌هاست، بنابراین طلب هلی کوپتر از این سازمان فقط نشانه بی‌اطلاعی درخواست‌کنندگان از شرح خدمات و تقسیم وظایف دستگاه‌های دولتی است. »آتش‌سوزي جنگل‌ها به‌گفته رئيس‌سازمان محيط‌زيست اتفاق عجيب و غيرعادي نيست كه از وقوع آن غافلگير شويم. اتفاقي است كه هرساله رخ مي‌دهد و هزاران هكتار از جنگل‌هاي زاگرس را مي‌بلعد و مسئولان نيز طبق روال هميشه به‌طور دائم درحال غافلگيري هستند. آنچه در ميان تمامي اين آتش‌سوزي‌ها مشترك است، نقش پررنگ مردم و دست روي دست نگذاشتن آنها است. ميانگين اعزام تجهيزات و بالگرد از اولين پيام مخابره شده درخصوص آتش‌سوزي حدود 7 ساعت است. اين درحالي است كه در اين مدت مردم محلي با بيل يا حتي دست خالي به جنگ با آتش مي‌روند. كمبود تجهيزات به‌ دليل عدم ارزش‌گذاري منابع زيستي است ابوالقاسمي درباره امكانات و تجهيزات مهار آتش‌ در جنگل‌ها مي‌گويد: «امكانات و تجهيزات بسيار كم است؛ اين كمبود تجهيزات به‌دليل در اولويت نبودن براي مسئولان است چراكه تاكنون منابع پايه و زيستي در كشور ارزش‌گذاري نشده‌اند. آنها نمي‌دانند اگر يك متر‌مربع از جنگل از بين برود نمي‌توان با ميلياردها تومان آن را ارزش‌گذاري و احيا كرد. ما به‌ازاي خدماتي كه از اكوسيستم گرفته‌ايم هيچگاه به آن اجازه نداده‌ايم، خود را احيا كرده و به‌حالت اوليه بازگردد. متاسفانه سهم ارگان‌هاي دولتي در اين كار كمتر از مردم نبوده است. بسياري از وزارتخانه‌ها با تصميمات غيركارشناسي موجب از بين رفتن هزاران هكتار از جنگل‌هاي زاگرس شده‌اند. به‌عنوان مثال، جهادكشاورزي در جنگل‌هاي زاگرس به‌صورت مجاني زمين و آب در اختيار كشاورز و باغدار قرار مي‌دهد كه به كشاورزي بپردازد. يعني درخت بلوطي كه عمر 500 ساله مي‌كند و ريشه در آب دارد و نيازي به آبياري ندارد را قطع مي‌كنند؛ جنگل را به باغ تغيير كاربري مي‌دهند و در آن درخت سيبي مي‌كارند كه عمر نهايت 15 ساله دارد و براي توليد يك كيلو ي آن 840 ليتر آب نياز است. تمامي اين فجايع تحت عنوان «معيشت مردم» انجام مي‌شود. حال پرسش اين است كه اين چه معيشتي است كه طبيعت را به تاراج ببريم و محصولي توليد كنيم كه صرفه اقتصادي نداشته باشد؛ در نهايت هم يك معيشت ناپايدار بيش نيست.» امكان احياي جنگل پاسارگاد صفر است مدیر طرح حفاظت از زاگرس با اشاره به آتش‌سوزي در جنگل‌هاي زاگرس در بخش پاسارگاد، بيان مي‌كند: جنگل‌هاي پاسارگاد به‌دليل ناحيه بياباني اطراف آن مانند يك تكه از بهشت در آن منطقه بود. اين جنگل‌ها به‌دليل قرارگيري در كمربند خشك ايران؛ ابتدا بايد به‌شكل مرتع احيا شوند كه حداقل 50 سال زمان نياز دارد و متاسفانه بايد گفت تنها در اين منطقه مي‌توانيم مرتع داشته باشيم نه جنگل؛ زيرا احتمال رشد بلوط در چنين محيطي كه در كمربند خشكسالي است صفر درصد است. به‌همين راحتي با بي‌مبالاتي و عدم امدادرساني به‌موقع در مهار آتش؛ صدها هكتار از جنگل‌هاي زاگرس كه طي صدها سال به‌وجود آمده بودند، طي تنها 48 ساعت دود شد و به هوا رفت. علي تيموري مدير دفتر صيد و شكار سازمان حفاظت محيط زيست به «قانون» درباره صدمات آتش‌سوزي بر حيات‌وحش جنگل‌ها مي‌گويد: شما تصور كنيد هنگامي‌كه لاك يك لاك‌پشت كه بسيار سخت و محكم است به طور كامل نابود شود؛ چه بلايي بر سر مابقي حيوانات مي‌آيد. كمبود امكانات و تجهيزات مهار آتش موضوعي است كه صداي جنگلبانان را درآورده است.تيموري دراين‌باره مي‌گويد:« با همكاري وزارت دفاع، سازمان جنگل‌ها، محيط زيست و مديريت بحران در سال جاري توانستيم تجهيزات ازجمله بالگردها را براي اطفاي حريق ساماندهي كنيم. همچنين تمام مناطقي كه سابقه آتش‌سوزي دارد را شناسايي و در آنجا پاسگاه‌هايي را مستقر كرديم كه به‌صورت مرتب پايش مي‌شوند و سنسورهاي حريق نيز نصب شده است. درصورت اعلام حريق ميانگينحدود 15 دقيقه طول مي‌كشد تا بالگردها به آن منطقه اعزام شوند. يكي از اقدامات ديگر ما در سازمان، تشكيل ستاد واكنش سريع است. در اين ستاد، سمن‌ها و جوامع محلي را ساماندهي كرده‌ايم و در مواقع آتش‌سوزي آن‌ها را مجهز به آتش‌كوب براي اطفاي حريق مي‌كنيم.» اين مقام مسئول درحالي از اعزام بالگرد در 15 دقيقه سخن مي‌گويد كه براساس آمار حداقل 7 ساعت زمان اعزام بالگرد به مناطق آتش گرفته است. همچنين تشكيل ستاد واكنش سريع تنها در حد همان مردم مانده و خبري از واكنش سريع مسئولان به مسئله آتش‌سوزي جنگل‌ها نيست.

منبع: روزنامه قانون