خبر نگران‌کننده برای دهه هشتادی‌ها / سیل متقاضیان کار، دستمزدها را کاهش می‌دهد؟
نیمی از داوطلبان کنکور ۱۴۰۰ از ادامه تحصیل منصرف شدند. انتخاب رشته نکردند و می‌خواهند خیلی زود وارد بازار کار شوند. این ماجرا اما برای اقتصادی که دهه شصتی‌های آن هنوز در جستجوی کارند مشکل‌ساز است. اما آیا اقتصاد ایران می‌تواند برای همه این افراد کار ایجاد کند؟ جواب داوود سوری، اقتصاددان منفی است و می‌گوید وضعیت بازار کار از این هم بدتر می‌شود.
نیمی از داوطلبان کنکور ۱۴۰۰ انتخاب رشته نکردند. برخی از این داوطلبان ترجیح دادند شانس خود را یکبار دیگر برای ورود به دانشگاه و رشته دلخواه خود امتحان کنند. اما برخی ترجیح دادند به جای آن وارد بازار کار شوند. آن هم در شرایطی که تا همین بهار ۱۴۰۰ که جمعیت بیکاران کشور دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بوده است.
آنها می‌گویند تحصیل، فرصت زودتر به درآمد رسیدن را از آنها می‌گیرد. پریسا یکی از داوطلبان کنکور ۱۴۰۰ می‌گوید: «خیلی از کسانی که فارغ التحصیل شدند هنوز بیکار هستند. با دانشگاه قرار نیست فرصت شغلی بهتری برای من پیدا شود.»
امیر هم یکی از داوطلبانی است که انتخاب رشته نکرده است. او می‌گوید وضعیت اقتصادی خانواده‌ام طوری نیست که چند سال صرف دانشگاه شود. تصمیم گرفتم انتخاب رشته نکنم و به جای آن کار کنم.» روایت‌های دهه هشتاد‌هایی که از انتخاب رشته منصرف شدند به اینجا ختم نمی‌شود. می‌گویند دانشگاه فقط برای کار آنها وقفه ایجاد می‌کند.
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی در بهار ۱۴۰۰، بیش از ۹۰۰ هزار نفر بودند. یعنی فارغ‌التحصیلانی که مدرک آنها نتوانسته برای آنها درآمد داشته باشد. در واقع سهم جمعیت شاغل ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل شاغالان تنها حدود ۲۵ درصد بوده است.
حالا در شرایطی که بسیاری از دهه شصتی‌ها هنوز بیکار بودند، اقتصاد ایران با تقاضای کار دهه هفتادی‌ها مواجه شد و حالا دهه هشتادی‌ها هم به سیل جمعیت بیکاران کشور اضافه شده است.
پیش از این ورود به دانشگاه حکم ضربه‌گیر بازار کار را داشت و تحصیلات چهار تا شش ساله در دانشگاه این فرصت را ایجاد می‌کرد که سیل متقاضیان ورود به بازار کار، پشت درهای بسته جمع نشود. اما حالا این ضربه‌گیر حذف شده و ۱۸ ساله‌ها هم کار می‌خواهند.
کاهش دستمزد کارگران غیرماهر در راه است؟
داوود سوری، کارشناس اقتصادی به تجارت‌نیوز می‌گوید: «دولت همیشه فکر می‌کند با فرستادن افراد به دانشگاه چند سالی آنها را از بازار کار دور نگه دارد اما این راه بلندمدتی نیست. افراد یاد گرفتند و فهمیدند که این بازه چهارساله یا بیشتر تحصیل در دانشگاه کمکی به آنها نمی‌کند. این افراد به این وضعیت واکنش نشان دادند و طبیعی است.»
این اقتصاددان می‌گوید: «در سال‌های گذشته این موضوع قابل پیش‌بینی بود که بالاخره افراد متوجه می‌شوند صرف گرفتن مدرک برای آنها درآمد نمی‌آورد. بازار کار در شرایطی که آمار بیکاری بالاست، با هجوم افراد بیکار بیشتر و مشخصا نیروی کار غیرماهر مواجه می‌شود.»
بازار کار به دو دسته کارگران ماهر و غیرماهر تقسیم می‌شود. این دو گروه در داشتن تحصیلات مقایسه می‌شوند. حالا سوری می‌گوید: «ورود افراد غیرماهر جدید می‌تواند دستمزد نیروی کار غیرماهر قبلی را به صورت غیررسمی کمتر کند. درست است که قانون بازار کار داریم اما همیشه آنچه اجرا می‌شود مطابق با قانون نیست.»
وضعیت بازار کار وخیم‌تر می‌شود
سوری می‌گوید: «با تفکری که اقتصاد کشور اداره می‌شود هیچ گریزی از این وضعیت نداریم. وضعیت همچنان وخیم‌تر می‌شود. اگر می‌خواهیم وضعیت بهتر شود باید طرز تفکرمان را عوض کنیم. نیاز است که کشور با دنیا ارتباط داشته باشد.»
این اقتصاددان با بیان اینکه صرف تولید در کشور کافی نیست، ادامه می‌دهد: «در کنار تولید باید مبادله صورت گیرد. برای مبادله هم باید به بازار جهان نگاه کرد نه اینکه خود را به افغانستان و عراق محدود کنیم. برای بهبود وضعیت بیکاری هیچ راهی جز این وجود ندارد. تغییر باید در سطوح بالاتر انجام شود. نه اینکه چند استخدامی صورت گیرد. چنین تصمیم‌هایی مشکلات کشور را حل نمی‌کند.»
تنها راه ایجاد اشتغال در کشور ایجاد رشد اقتصادی است. اقتصاد ایران باید چند سال متوالی رشدهای مثبت و بالا را تجربه کند تا بتواند شغل جدید ایجاد کند. اما آمارها نشان می‌دهد مجموع نرخ رشد اقتصاد ایران در یک دهه گذشته نزدیک به صفر بوده است و اقتصاد ایران درجا زده است.
کرونا حداقل ۱٫۵ میلیون شغل را در بهار سال گذشته از بین برده و بر اساس پیش‌بینی وزارت کار کرونا می‌تواند حدود ۶ میلیون نفر را بیکار کند.
حالا در چنین شرایطی که فکری به حال جمعیت بیکاران قبلی نشده، باید دید دولت چطور می‌تواند جمعیت جدیدی که می‌خواهند وارد بازار کار شوند را مدیریت کند؟
دیدگاه تان را بنویسید