نقشه اروپا برای ورود پرونده ایران به شورای امنیت
امریکا از اروپا به عنوان اهرم نه شریک برای اخذ امتیاز از ایران استفاده می‌کند
ابوالقاسم دلفی: ابوالقاسم دلفی، سفیر اسبق ایران در پاریس در پاسخ به سوال «اعتماد» در باب چرایی اقدامات مخرب و هماهنگ میان واشنگتن و تروییکای اروپایی در زمینه تصویب قطعنامه ضدایرانی آن هم در آستانه آغاز دور جدید رایزنی‌ها گفت: پنج دور مذاکرات ایران و امریکا انجام شده و دور ششم نیز، به احتمال زیاد، شنبه یا یکشنبه آینده برگزار خواهد شد. نکته قابل‌توجه این است که با وجود تمام مباحثات و اظهارنظرهای رسانه‌ای، دو طرف همچنان پای میز مذاکره حضور دارند. به باور دلفی این گزاره نشان می‌دهد که گفت‌وگوها به نتایجی رسیده که احتمالا دو کشور را به اهداف‌شان نزدیک‌تر کرده است. اما آنچه در این میان با اهمیت‌تر است، محتوای مذاکرات است. تا این لحظه، نه ایران و نه امریکا چندان وارد جزییات نشده‌اند. این دیپلمات پیشین کشورمان در ادامه تاکید کرد: تنها چیزی که ازسوی امریکایی‌ها مطرح شده، این است که پیامی به ایران داده‌اند و راه‌حلی را ارایه کرده‌اند، اما روشن نیست که مواضع آنها تا چه حد با واقعیت منطبق است. طرف ایرانی هم به‌جز تاکید بر مواضع اصولی خود، به ویژه موضوع غنی‌سازی، وارد جزییات نشده است. به گفته ابوالقاسم دلفی طی پنج دور گذشته مذاکرات، چند ویژگی مشخص وجود داشته است. اولین نکته به ترکیب بازیگران مذاکرات مربوط می‌شود. امریکایی‌ها، به ویژه دولت ترامپ، تمایل دارند فقط با نمایندگان ایران رایزنی داشته باشند و بازیگران دیگر، به‌خصوص اروپایی‌ها را کنار بگذارند. این در حالی است که اروپا همچنان یکی از ارکان اصلی باقی‌مانده برجام است و ابزارهایی دراختیار دارد که می‌تواند در فرآیند رایزنی‌ها با هدف تاثیرگذاری از آنها استفاده کند.
سفیر کشورمان در پاریس در گفت‌وگو با «اعتماد» تاکید کرد: با این حال، واشنگتن نمی‌خواهد اروپا به صورت مستقیم وارد مذاکرات جدید شود؛ مگر آنکه این ورود در جهت اعمال فشار بر جمهوری اسلامی ایران باشد. برای نمونه، نخستین سفر وزیر خارجه دولت دوم ترامپ به فرانسه بود، جایی که از اروپایی‌ها خواسته شد مکانیسم ماشه علیه ایران را فعال کنند. این اولین نشانه روشن از نگاه امریکایی‌ها به نقش اروپا در این مذاکرات است. به گفته دلفی در واقع، هدف امریکایی‌ها این است که از تمام ابزارهای موجود، ازجمله اهرم اروپایی، برای تحت فشار قرار دادن ایران و گرفتن امتیاز پای میز مذاکره استفاده کنند. از این منظر، امریکایی‌ها ترجیح می‌دهند از ابزارهای اروپا استفاده کنند بدون آنکه آنها را وارد فرآیند رسمی و مستقیم مذاکرات کنند. این دیپلمات پیشین کشورمان در ادامه به «اعتماد» گفت: ایران نیز بنا به دلایل مختلف، تمایلی به ورود مستقیم اروپا به مذاکرات نشان نداده است، به گونه‌ای که در آغاز دور نخست مذاکرات، ایران کشورهای مختلفی را در جریان روند رایزنی‌ها قرار داد: از روسیه و چین گرفته تا کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس. نامه‌ای به پوتین ارسال شد، سفری به پکن انجام گرفت و رایزنی‌های گسترده‌ای با دیگر بازیگران صورت گرفت. این روند، برخلاف تجربه برجام، نقص تعامل با سایر بازیگران را جبران کرد. دلفی در ادامه گفت‌وگویش با «اعتماد» خاطرنشان کرد: تنها در آستانه دور چهارم مذاکرات، قرار بود دیداری میان نمایندگان ایران و اروپا در رم انجام شود که آن‌هم به‌دلیل تعویق رایزنی‌ها، برگزار نشد. این مساله به‌روشنی نشان می‌دهد که ایران برخلاف دیگر طرف‌ها، برخورد متفاوتی با اروپا داشته است.
دلفی در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در باب چرایی عدم حضور تروییکای اروپایی در روند فعلی مذاکرات تهران و واشنگتن از نگاه ایران گفت: این مساله دلایل مختلفی دارد. یکی از احتمالات، برداشت ایران از موضع امریکا بوده است. به عبارت دیگر، شاید ایران چنین استنباط کرده که حذف اروپا از مذاکرات، زمینه را برای تفاهم مستقیم با واشنگتن فراهم می‌کند. به گفته دیپلمات پیشین کشورمان از طرفی روابط تهران و اروپا طی سال‌های اخیر و به ویژه پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، دستخوش تنش‌های جدی شده است. نقطه اوج اختلافات ایران و اروپا را می‌توان در جنگ اوکراین جست‌وجو کرد؛ جایی که کشورهای اروپایی مدعی حمایت تهران از مسکو شدند و ادعا کردند پهپادهای ایرانی در حملات روسیه به اوکراین استفاده می‌شود؛ ادعایی که ایران همواره رد کرده است. همزمان، بحران انرژی اروپا پس از جنگ اوکراین و عدم تمایل ایران برای همکاری با دول اروپایی موجب فاصله بیشتر تهران و پایتخت‌های اروپایی شد. دلفی اما در ادامه به موضوع بازداشت شهروندان اروپایی ازجمله فرانسوی‌ها، آلمانی‌ها و انگلیسی‌ها در ایران و ادعاهای حقوق بشری طرف مقابل به عنوان به یکی دیگر از محورهای تنش و اختلاف‌نظر میان طرفین اشاره کرد. به باور سفیر اسبق تهران در پاریس با لحاظ کردن تمام این گزاره‌ها، اروپا با درک حقیقت حذف‌شدن از مذاکرات، تلاش کرده با استفاده از ابزارهای حقوقی و فنی خود، مجددا نقش‌آفرینی کند. هشدارهای مقامات اروپایی مبنی بر احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه، ازجمله اظهارات امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه، نشان‌دهنده این‌گونه تلاش‌هاست. مکرون صراحتا اعلام کرده اگر توافق میان ایران و امریکا امنیت اروپا را تامین نکند، کشورهای اروپایی ناچار به استفاده از این ابزار خواهند شد. این دیپلمات پیشین کشورمان در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» مبنی ارزیابی عملکرد مبهم آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرد: در شرایطی که مذاکرات در آستانه دور ششم قرار دارد، افزایش فشارهای بین‌المللی بر ایران با محوریت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چشمگیر بوده است.
گزارش تازه این نهاد درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران، بهانه‌ای به دست اروپایی‌ها داده تا مسیر صدور قطعنامه در شورای حکام را دنبال کنند.
به باور دلفی، از طرفی در گزارش آقای گروسی، مواردی چون انحرافات پادمانی، افزایش ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰درصد و انباشت مازاد مورد تاکید قرار گرفته‌اند. پس از انتشار این گزارش، کشورهای اروپایی در شورای حکام تحرکاتی را برای تصویب قطعنامه‌ای علیه برنامه هسته‌ای ایران آغاز کردند. با این همه هرچند مکانیسم ماشه مسیر حقوقی متفاوتی دارد و توسط کشورهای باقی‌مانده در برجام قابل فعال‌سازی است، اما ترکیب فشار از سوی آژانس و تهدید به فعال‌سازی ماشه، بیانگر آن است که غرب و در راس آن امریکا، قصد دارد از تمامی اهرم‌های موجود برای اعمال فشار حداکثری بر ایران بهره‌برداری کند.
این دیپلمات پیشین در پاسخ به سوال «اعتماد» در باب چرایی تماس تلفنی آقای ترامپ با همتای روس خود در آستانه دور ششم مذاکرات ایران و امریکا گفت: تماس ترامپ با ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه مشابه تحرکات اروپا در شورای حکام، همگی گویای تلاشی هماهنگ برای افزایش فشار پیش از آغاز دور تازه گفت‌وگوهاست. دلفی در ادامه گفت‌وگویش با «اعتماد» خاطرنشان کرد: این مجموعه اقدامات یعنی تماس تلفنی روسای جمهور امریکا و روسیه و همچنین تناقضات میان اظهارات مقامات امریکایی دقیقا با خط مذاکراتی شخص ترامپ هم‌راستا شده است. البته که دموکرات‌های کنگره امریکا به‌تازگی بیانیه‌ای منتشر کرده‌اند و به ترامپ هشدار داده‌اند که مبادا وارد توافقات محرمانه‌ای با ایران شده باشد؛ توافقاتی که براساس آن ایران بتواند بخشی از ظرفیت غنی‌سازی خود را حفظ کند. این نشان می‌دهد حتی دموکرات‌ها نگران آن هستند که علی‌رغم هیاهوی رسانه‌ای، در درون مذاکرات تفاهماتی شکل گرفته باشد یا در حال شکل‌گیری باشد. سفیر اسبق کشورمان در فرانسه در ادامه گفت: اگرچه از درستی یا نادرستی این موضوع اطلاعی نداریم، اما این سطح نگرانی و واکنش دموکرات‌ها نشان می‌دهد که مذاکرات به سمتی رفته که احتمالا چشم‌اندازهایی ترسیم شده است. چنانچه این مذاکرات بی‌نتیجه بود، ادامه پیدا نمی‌کرد. دلفی در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در باب پیش‌بینی تصویب یا عدم تصویب قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام و احتمال ارجاع آن به شورای امنیت گفت: نباید نسبت به تحرکات اخیر تروییکای اروپایی بیش از حد بدبین یا بیش از حد خوش‌بین بود. اما توجه داشته باشید که نتیجه دور ششم مذاکرات مستقیما بر تصمیمات آتی در شورای حکام و همچنین رفتار آژانس اثرگذار خواهد بود. اروپایی‌ها و آقای گروسی به دلیل آنکه نقشی در روند مذاکرات نداشتند، اکنون تلاش می‌کنند با توسل به ابزارهایی مانند قطعنامه یا فشار رسانه‌ای نقش‌آفرینی کنند. با این همه اگر مذاکرات به نتیجه‌ای مطلوب برسد، طبیعتا آنها هم به تعدیل مواضع وادار می‌شوند و همراهی خواهند کرد. دلفی اما در ادامه ضمن اشاره به واکنش‌‌های احتمالی ایران در صورت تصویب چنین قطعنامه‌ای تاکید کرد: مهم است که تهران نیز از ابزارهای خود نهایت استفاده را بکند؛ ابزارهایی که متاسفانه طی ماه‌های گذشته مغفول مانده‌اند. به گفته دلفی، ما اهرم‌های متعددی دراختیار داشتیم: مناسبات منطقه‌ای، روابط اقتصادی، دیپلماسی فرهنگی و از همه مهم‌تر انرژی. اروپا در بحران انرژی قرار دارد و ایران می‌توانست به عنوان یک بازیگر مهم در این حوزه نقش ایفا کند، اما از هیچ یک از این ظرفیت‌ها به‌درستی استفاده نشد. دیپلمات پیشین کشورمان در ادامه خاطرنشان کرد: درحالی که امریکا از تمامی ابزارهای خود بهره می‌برد، ازجمله سوء‌استفاده از وضعیت بحرانی روابط با اروپا، ما اما صرفا به توان داخلی خود تکیه کردیم. امریکایی‌ها در بدترین وضعیت همکاری با اروپایی‌ها قرار دارند؛ ناتو متزلزل شده است و موضوع اوکراین برای امنیت اروپا حیاتی است. با این حال، امریکا بدون هماهنگی با اروپا، با روسیه مذاکره می‌کند. به گفته دلفی نکته مهم این است که ما نباید اروپا را دشمن مطلق فرض کنیم. اروپا تنها طرفی است که در شرایط فعلی می‌تواند مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند. پس برخورد تنش‌آمیز با این گروه از بازیگران به نفع ما نیست. باید پیش‌تر برای مدیریت روابط فکر می‌کردیم؛ از موضوع اتباع بازداشت‌شده گرفته تا ظرفیت‌های اقتصادی و فرهنگی. سفیر اسبق کشورمان همچنین تاکید کرد: اکنون هم هنوز دیر نشده؛ می‌توانیم از این اهرم‌ها استفاده کنیم تا فشارهای اروپا کاهش یابد. اگر به‌درستی از ظرفیت‌های منطقه‌ای، روابط اقتصادی و دیپلماسی استفاده شود، می‌توان در مذاکرات دست بالاتری داشت.
دیدگاه تان را بنویسید