چرا قطعنامه احتمالی آژانس علیه ایران خطرناک است؟
کشور‌های غربی در صدد تصویب پیش نویس قطعنامه‌ای در آژانس بین المللی انرژی اتمی هستند که برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به عدم پایبندی به تعهدات پادمانی خود متهم خواهد کرد.
به گزارش تابناک در روز‌های متنهی به جلسه آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گزارش‌های متعددی درباره تلاش کشور‌های غربی برای صدور قطعنامه‌ای ضدایرانی منتشر شده است.
در تازه‌ترین این گزارش‌ها، یک دیپلمات ارشد غربی به خبرگزاری آمریکایی «آسوشیتدپرس» گفت که کشور‌های غربی قصد دارند قطعنامه ضدایرانی را در جلسه آتی شورای حکام ارائه دهند که برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به عدم پایبندی به تعهدات پادمانی خود متهم خواهد کرد.
به اذعان خبرگزاری آمریکایی این اقدام در زمان حساسی صورت می‌گیرد، «زیرا دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، به دنبال دستیابی به توافقی با تهران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور است.»
آسوشیتدپرس نوشت: «پیش‌نویس قطعنامه‌ای که به طور مشترک توسط فرانسه، بریتانیا و آلمان، معروف به تروئیکای اروپایی به همراه ایالات متحده ارائه شده بود، پس از امضای نهایی توسط واشنگتن توزیع شد»
آسوشیتدپرس نوشت: «پیش‌نویس قطعنامه‌ای که به طور مشترک توسط فرانسه، بریتانیا و آلمان، معروف به تروئیکای اروپایی به همراه ایالات متحده ارائه شده بود، پس از امضای نهایی توسط واشنگتن توزیع شد.»
پیش‌نویس قطعنامه که توسط خبرگزاری آمریکایی مشاهده شده است، ادعا می‌کند: «ناکامی‌های متعدد ایران در انجام تعهدات خود از سال ۲۰۱۹ برای ارائه همکاری کامل و به موقع به آژانس در مورد مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در چندین مکان اعلام نشده در ایران، به معنای عدم پایبندی به تعهدات آن تحت توافقنامه پادمانی آن است.»
پیش‌نویس قطعنامه علاوه بر این، ادعا کرده است که «ناتوانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارائه تضمین مبنی بر اینکه برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح‌آمیز است، پرسش‌هایی را مطرح می‌کند که در صلاحیت شورای امنیت سازمان ملل متحد، به عنوان نهادی که مسئولیت اصلی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را بر عهده دارد، قرار دارد.»
این قطعنامه از «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌خواهد «به تلاش‌های خود برای اجرای این قطعنامه و قطعنامه‌های قبلی ادامه دهد و دوباره درباره مسائلی از جمله هرگونه پیشرفت بیشتر در مورد این موارد گزارش دهد.»
در این راستا، رویترز در گزارشی مدعی است: بازرسان سازمان ملل که بر سایت هسته‌ای فردو در ایران نظارت دارند، سال گذشته با شکاف عمده‌ای در اطلاعات خود مواجه شدند؛ آن‌گاه که کامیون‌هایی حامل سانتریفیوژ‌های پیشرفته غنی‌سازی اورانیوم وارد این تأسیسات شدند که در دل کوهی در جنوب تهران ساخته شده است.
در ادامه این مطلب آمده است: در حالی‌که ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده بود که صد‌ها سانتریفیوژ اضافی از نوع IR-۶ در فردو نصب خواهد شد، بازرسان هیچ اطلاعی نداشتند که این ماشین‌های پیچیده از کجا آمده‌اند. این موضوع را یک مقام مطلع از فعالیت‌های نظارتی سازمان ملل، به شرط ناشناس ماندن، به خبرگزاری رویترز گفت.
گزارش‌های فصلی آژانس نشان می‌دهد که نقاط کور کلیدی شامل ندانستن تعداد سانتریفیوژ‌هایی است که ایران در اختیار دارد، یا محل تولید و نگهداری ماشین‌ها و قطعات آنها. همچنین، آژانس توانایی انجام بازرسی‌های سرزده از مکان‌هایی را که ایران اعلام نکرده، از دست داده است.
قطعنامه به شورای امنیت ارجاع نمی‌شود
به اذعان آسوشیتدپرس متن پیش‌نویس ممکن است قبل از ارائه رسمی تغییر کند، زیرا اعضای هیئت مدیره فرصت دارند اصلاحاتی را پیشنهاد دهند.
در «گزارش جامع» آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که آخر هفته گذشته بین کشور‌های عضو توزیع شد، دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل اعلام کرد که همکاری ایران با آژانس در مورد آثار اورانیوم کشف شده توسط بازرسان آژانس در چندین مکان در ایران که تهران آنها را به عنوان سایت‌های هسته‌ای اعلام نکرده است، «به هیچ وجه رضایت‌بخش نبوده است».
دیپلمات ارشد غربی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری آمریکایی ضمن معرفی این قطعنامه ضدایرانی به‌عنوان «گامی جدی»، تصریح کرد: «در‌های دیپلماسی را در این مورد نمی‌بندند»
دیپلمات ارشد غربی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری آمریکایی ضمن معرفی این قطعنامه ضدایرانی به‌عنوان «گامی جدی»، تصریح کرد: «در‌های دیپلماسی را در این مورد نمی‌بندند.»
این منبع افزود: «هدف این قطعنامه این است که ایران این مسئله را حل کند. به همین دلیل است که این قطعنامه بلافاصله عدم پایبندی ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع نمی‌دهد تا تحریم‌های بیشتری را بررسی کند. ایرانیان فرصتی خواهند داشت تا سرانجام به تمام درخواست‌هایی که در ۶ سال گذشته مطرح شده است، عمل کنند و پاسخ دهند.»
در پیش‌نویس قطعنامه آمده است: «شورای حکام بر حمایت خود از یک راه‌حل دیپلماتیک برای مشکلات ناشی از برنامه هسته‌ای ایران تأکید می‌کند که منجر به توافقی می‌شود که به تمام نگرانی‌های بین‌المللی مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران می‌پردازد و همه طرف‌ها را به تعامل سازنده در دیپلماسی تشویق می‌کند.»
نورمن: قطعنامه ضدایرانی احتمالی شورای حکام به شورای امنیت ارسال نخواهد شد
خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال در پیامی به نقل از منابع مطلع نوشت که قطعنامه ضدایرانی درحال نهایی شدن که در نشست آتی شورای حکام ارائه خواهد شد، به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارسال نخواهد شد.
«لارنس نورمن» خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال روز پنجشنبه و در پیامی در صفحه خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «یک دیپلمات ارشد غربی می‌گوید قطعنامه عدم پایبندی ایران به تعهدات پادمانی در واشنگتن نهایی می‌شود».
این دیپلمات غربی می‌گوید در آستانه نشست شورای حکام آژانس، قرار است این قطعنامه به کشور‌های عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه شود.
«لارنس نورمن» خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال: «این قطعنامه ایران را غیرمتعهد تشخیص می‌دهد، اما بلافاصله عدم پایبندی را به شورای امنیت سازمان ملل گزارش نخواهد داد. این قطعنامه به ایران فرصتی می‌دهد تا به موضوع تحقیقات پادمانی رسیدگی کند»
نورمن به نقل از دیپلمات غربی افزود: «این قطعنامه ایران را غیرمتعهد تشخیص می‌دهد، اما بلافاصله عدم پایبندی را به شورای امنیت سازمان ملل گزارش نخواهد داد. این قطعنامه به ایران فرصتی می‌دهد تا به موضوع تحقیقات پادمانی رسیدگی کند.»
خبرنگار نشریه آمریکایی به نقل از دیپلمات ارشد غربی نوشت: «اگر تهران شروع به پایبندی کند، گزارش نهایی به شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند بگوید که ایران اکنون در حال همکاری با آژانس برای رسیدگی به این موضوع است، در غیر این صورت، گزارش منفی خواهد بود.
دیپلمات غربی مدعی است که «توپ در زمین تهران خواهد بود که این گزارش چه خواهد گفت.»
شکایت ایران از ادعا‌های بی‌اساس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
ایران با انتشار یادداشتی حقوقی، ادعا‌های آژانس را رد و اعلام کرده این نهاد از اختیارات خود فراتر رفته و با استناد به شواهد ساختگی علیه ایران اقدام می‌کند
طبق یادداشتی حقوقی که چند روز پیش از نشست کلیدی در وین میان دیپلمات‌ها توزیع شده، ایران دلیل تشدید تنش با نهاد نظارتی سازمان ملل را اتهام‌زنی و ارائه شواهد بی‌پایه از سوی بازرسان این آژانس اعلام کرده است.
در همین رابطه شبکه خبری بلومبرگ در گزارشی نوشت: «این یادداشت نشان می‌دهد که تنش میان تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آستانه نشست ۹ ژوئن رو به افزایش است، نشستی که در آن ممکن است کشور‌های غربی ایران را به دلیل عدم رعایت تعهدات پادمانی بین‌المللی به شورای امنیت ارجاع دهند.»
براساس این گزارش، این تنش در حالی رخ می‌دهد که مذاکرات ایران و آمریکا برای حل و فصل مساله هسته‌ای تهران، به دلیل اختلاف عمده بر سر حق قانونی جمهوری اسلامی برای غنی‌سازی اورانیوم، به «مانع» برخورده است.
ایران در نخستین تحلیل دقیق از گزارش بازرسی آژانس در ۳۱ مه، تاکید کرده «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس دست به تحریف فعالیت‌های ایران با اطلاعات نادرست و تکراری زده است. بر اساس تحلیل ۱۹ صفحه‌ای ایران به تاریخ ۳ ژوئن، بازرسان از «زبان تهمت‌آمیز» استفاده کرده‌اند و مدعی شده‌اند «ایران اسناد محرمانه متعلق به بازرسان آژانس را ضبط کرده است».
آژانس با این اظهارنظر گروسی در گزارش محرمانه خود که بلومبرگ به آن دست یافته، خشم ایران را برانگیخت. در گزارش فوق آمده بود: «شواهد قطعی از جمع‌آوری و تحلیل فعالانه اسناد بسیار محرمانه متعلق به آژانس توسط ایران، نگرانی‌های جدی درباره روحیه همکاری ایران ایجاد می‌کند و ممکن است اجرای مؤثر پادمان‌ها در ایران را تضعیف کند.»
براساس گزارش این رسانه آمریکایی، سخنگوی آژانس از ارائه جزئیات بیشتر درباره ماهیت «اسناد گمشده» یا محتوای آنها خودداری کرد.
در همین حال طارق رئوف، رئیس پیشین سیاست‌گذاری راستی‌آزمایی هسته‌ای آژانس گفت: «این بی‌سابقه است که آژانس در گزارشی اذعان کند کنترل اطلاعات را از دست داده است. اکنون به نظر می‌رسد ایران سطح اعتراض خود را افزایش داده و می‌گوید مدیرکل از حدود اختیاراتش فراتر رفته است.»
بلومبرگ می‌نویسد: «وخامت روابط میان آژانس و ایران، نشانه‌ای منفی برای رسیدن به مصالحه‌ای دیپلماتیک است.»
بازرسان آژانس همچنان به‌طور روزانه از سایت‌های هسته‌ای اعلام‌شده ایران بازدید می‌کنند و در صورت توافق بین ایران و آمریکا، نقشی کلیدی در راستی‌آزمایی خواهند داشت.
در نبود پیشرفت در تحقیقات آژانس، کشور‌های اروپایی اعلام کرده‌اند که آماده‌اند ایران را به شورای امنیت سازمان ملل بازگردانند، جایی که تحریم‌های بین‌المللی گسترده می‌تواند پیش از موعد پایان در اکتبر، دوباره علیه ایران اعمال شود.
هشدار ایران به آژانس
ایران هشدار داده است در صورت ارجاع به شورای امنیت، ممکن است از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) خارج شود.
ایران در یادداشتی که میان اعضای آژانس توزیع کرده نوشته است: «اگر این کشور‌ها تصمیم بگیرند که از صبر ایران سوء‌استفاده کنند و بر مسیر غلط خود پافشاری ورزند، ایران ناگزیر خواهد بود متناسب با شرایط و اقدامات طرف‌های دیگر، تصمیمات مقتضی اتخاذ و اجرا کند.»
پیشتر «سید عباس عراقچی» رئیس دستگاه دیپلماسی ایران با تاکید بر این نکته که «گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید فنی و غیرسیاسی باشد»، گفت: «در دیدار گروسی در قاهره، ناخرسندی خود از گزارش اخیر آژانس را اعلام کردم»
پیشتر «سید عباس عراقچی» رئیس دستگاه دیپلماسی ایران با تاکید بر این نکته که «گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید فنی و غیرسیاسی باشد»، گفت: «در دیدار گروسی در قاهره، ناخرسندی خود از گزارش اخیر آژانس را اعلام کردم.»
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در ادامه از کشور‌های منطقه خواست از میانجیگری عمان برای مذاکرات با هدف دستیابی به راه حل دیپلماتیک حمایت کنند.
عراقچی تاکید کرد: «آمریکایی‌ها اگر اصرار بر غنی‌سازی صفر داشته باشند، ما امکان توافق نداریم، اما اگر هدف، عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای باشد، توافق ممکن است.»
«کاظم غریب‌آبادی» معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه ایران نیز پیش از این با تاکید بر اینکه «ما هشدار‌های جدی را به آژانس داده‌ایم؛ به ویژه به کشور‌هایی که در واقع بانی اقدامات سیاسی علیه ایران می‌شوند»، گفت: ما نمی‌توانیم بگوییم آژانس صرفا در حال ایفای نقش فنی است و اقدامات سیاسی ناشی از اقدامات کشورهاست؛ طبیعتاً گزارشات آژانس و مواضع مدیرکل آژانس، خوراک لازم را برای برخی کشور‌های سوءاستفاده‌گر که فضای سیاسی را بر شورای حکام آژانس حاکم کنند، تهیه می‌کند.
معاون وزیر خارجه ایران به طرف‌های غربی هشدار داد و گفت: طبیعی است اگر اقدام خاصی در شورای حکام در هفته بعد انجام دهند، ایران قطعاً تصمیمات لازم را در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای خود و دسترسی‌های آژانس قطعاً انجام خواهد داد.
غریب‌آبادی یادآور شد: البته این‌گونه نبوده که ما در تمام این مدت که آژانس و برخی کشور‌ها اقداماتی را علیه ایران اتخاذ کرده باشند، ما سکوت کرده باشیم؛ نه هر بار که آنها قطعنامه‌ای صدر کردند و یا اقدام سیاسی انجام دادند، ایران برخی از همکاری‌های خود را با آژانس کاهش داد و در برخی از فعالیت‌های هسته‌ای خود بازنگری کرد و یا مثلاً سرعت یا حجم برخی فعالیت‌ها را افزایش داد.
او همچنین گفت: این موضوعی طبیعی است و حق کشور است که اگر برخورد سیاسی با ما داشته باشند، طبیعتاً نباید از ما انتظار داشته باشند ما همچنان مثل یک فرد آرام که نقش خوبی بازی می‌کند، ما این نقش را همیشه ایفا کنیم؛ ما رفتار و سیاست خود را متناسب با رفتار آنها تنظیم خواهیم کرد.
معاون وزیر خارجه ایران همچنین درباره احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز گفت: پیش‌بینی نمی‌کنم که این کشور‌ها بخواهند تا این اندازه اقدام مخرب جدی انجام دهند و این مسئله ناچیز را به شورای امنیت ارجاع دهند، یعنی مضحکه شورای حکام و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود که یک چنین موضوعات ادعایی که مربوط به ۲۵ سال قبل است، در قالب یک پرونده به شورای امنیت ارجاع دهند.
هشدار عراقچی به تروئیکای اروپایی
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به سه کشور اروپایی «فرانسه، انگلیس و آلمان» هشدار داد و تاکید کرد: ایران در برابر هرگونه نقض حقوق خود، واکنشی قاطع نشان خواهد داد.
سید عباس عراقچی امروز جمعه ۱۶ خرداد ماه در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس در این ارتباط نوشت: پس از سال‌ها همکاری خوب با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی — که به صدور قطعنامه‌ای منجر شد که ادعا‌های مغرضانه درباره‌ی «ابعاد نظامی احتمالی» (PMD) برنامه‌ی هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را مختومه کرد — کشور من بار دیگر به «عدم پایبندی» متهم شده است.
او با بیان این که به جای تعامل با حسن‌نیت، سه کشور اروپایی (E۳) دست به اقدامی مغرضانه علیه ایران در شورای حکام آژانس زده‌اند، گفت: زمانی‌که این سه کشور در سال ۲۰۰۵ نیز همین رفتار نادرست را در پیش گرفتند، نتیجه آن از بسیاری جهات، تولد واقعی غنی‌سازی اورانیوم در ایران بود. آیا واقعاً سه کشور اروپایی طی دو دهه گذشته هیچ درسی نیاموخته‌اند؟
این دیپلمات عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران افزود: اتهام‌زنی نادرست به ایران مبنی بر نقض پادمان‌ها — آن هم بر اساس گزارش‌هایی سست و سیاسی‌شده — آشکارا با هدف ایجاد بحران صورت می‌گیرد.
عراقچی خاطرنشان کرد: «در حالی‌که اروپا در آستانه یک اشتباه راهبردی بزرگ دیگر قرار دارد، سخن من را به یاد داشته باشید: ایران در برابر هرگونه نقض حقوق خود، واکنشی قاطع نشان خواهد داد. مسئولیت کامل و انحصاری بر عهده‌ی بازیگران بی‌مسئولیتی است که برای وارد کردن خود، به هر کاری دست می‌زنند.»
به گزارش تابناک، به نظر می‌رسد این اقدام کشور‌های غربی در میانه مذاکرات ایران و آمریکا نوعی اهرم فشار در اختیار آمریکا قرار خواهد داد. از طرف دیگر تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) نیز زمینه حقوقی و فنی فعال کردن «مکانیسم ماشه» را تدارک می‌بینند.
پروفسور «پل پیلار» عضو پیشین شورای اطلاعات ملی آمریکا در خصوص پیش نویس این قطعنامه و اهداف مطرح کردن آن به خبرنگار تابناک می‌گوید: به نظر می‌رسد دولت‌های E ۳ (آلمان، فرانسه و بریتانیا) متقاعد شده‌اند که ایران هنوز به سطح لازم از پایبندی نرسیده است. به احتمال زیاد قطعنامه در شورای حکام تصویب خواهد شد. این لزوماً به معنای اقدام بعدی در شورای امنیت سازمان ملل نیست، اگرچه در صورت وجود هرگونه گام بعدی، این گام منطقی بعدی خواهد بود.
وی معتقد است: احتمالاً دولت ترامپ معتقد است که این قطعنامه به آمریکا اهرم فشار می‌دهد، اما این باور به احتمال زیاد اشتباه است. قطعنامه تنها موضع ایران را سخت‌تر خواهد کرد، چرا که ایران نمی‌خواهد تحت چنین فشاری تسلیم شود.
دیدگاه تان را بنویسید