بن‌بست در مذاکره اوضاع را خطرناک می‌کند

گروه سیاست - هر چه نشست های نخست مذاکرات هسته ای مثبت و بدون چالش پیش‌رفت، ایران و آمریکا در 2 دور اخیر گفتگوها به قدری با هم اختلاف داشتند که برخی کارشناسان معتقدند اگر در دور ششم ابتکار جدیدی روی میز قرار نگیرد، اعلام پایان بی‌نتیجه مذاکرات اجتناب ناپذیر خواهد بود؛ به ویژه آنکه ترامپ در مواضع اخیرش نشان داد صبرش به سر رسیده و خواهان دریافت جواب روشن و صریح ایران است.

هر چند ایران ترجیح می دهد با توافق از این مذاکرات خارج شود اما حاضر نیست معامله ای کند که فعالیت صنعت هسته‌ای‌اش بی معنا شود. تهران پیشنهاد واشنگتن را برای تشکیل کنسرسیوم به 2 شرط می پذیرد نخست آنکه صفر تا صد غنی سازی با مشارکت کشورهای منطقه در خاک ایران باشد. ثانیا آمریکا نیز بپذیرد تحریم های ضدایرانی را لغو کند اما این دو شرط با سناریوی آمریکا نمی خواهند، براساس طرح ویتکاف، هر کدام از اعضای کنسرسیوم یک بخش از غنی سازی را برعهده خواهند داشت ثانیا تحریم ها در کوتاه مدت و میان مدت یکجا و یک مرتبه لغو شدنی نیستند و در یک پروسه زمانی بعد از راستی آزمایی های آمریکا مرحله به مرحله کنار گذاشته می شوند.

با نگاهی به وضعیت کنونی مذاکرات، به نظر نمی رسد ایران و آمریکا بتوانند نقطه مشترکی را بین خود تعریف کنند اما اگر این اتفاق بیفتد و مذاکرات شکست بخورد؛ پیامد آن چه خواهد بود؟

مرتضی مکی در گفت‌وگو با نامه نیوز درباره پیچیده و مبهم شدن فضای مذاکراتی ایران و آمریکا گفت: اوضاع امروز پیچیدگی و بحران در روابط ایران و غرب را نشان می دهد؛ ما می توانستیم در گذشته با تصمیمات به موقع مانع از آن شویم که روابط مان با غرب به این نقطه بحرانی برسد.

وی موضوع غنی سازی را برای ایران حساس و مهم خواند و افزود: با توجه به تحولات خاورمیانه در سال گذشته، موضوع غنی سازی بیش از گذشته اهمیت دارد. غنی سازی تنها فاکتوری و مولفه ای است که ایران برای چانه زنی و رفع تحریم ها در اختیار دارد. ایران همچنان موضوع غنی سازی را به عنوان خط قرمز خودش اعلام می کند تا طرف مقابل در محاسباتش ما به ازای متناسبی برای آن در حوزه لغو تحریم ها تعریف کند.

این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به تأکید آمریکا برای برچیدن غنی سازی در ایران اظهار کرد: واشنگتن موضوع تشکیل کنسرسیوم را با قالبی مطرح کردند که اصلا در دنیا مثال و مصداقی ندارد. در واقع آمریکا با طرح موضوع کنسرسیوم می خواهد غنی سازی ایران را در میان مدت و بلندمدت جمع کند. اگر برزیل و آرژانتین کمیسیون مشترک هسته ای دارند برای نظارت آنها روی فعالیت غنی سازی یکدیگر است، نه آنکه هر کدام شان فقط بخشی از چرخه غنی سازی را در اختیار داشته باشند. همین موضوع درباره اروپا نیز صدق می کند.

وی با اشاره به تندشدن لحن ترامپ در قبال ایران افزود: رئیس جمهور آمریکا حرف های ضدونقیض زیاد می زند، باید منتظر بود و دید جزئیات جواب ایران به طرح آمریکا چیست؟ آمریکایی ها چه نظری درباره پاسخ ایران می دهند؟ هم اکنون در یک موعد زمانی حساسی قرار داریم چون جلسه شورای حکام آژانس می خواهد پیش نویس قطعنامه 3 کشور اروپایی را به رأی بگذارد. غربی ها قصد دارند با ادعای عدم پایبندی ایران به پیمان عدم اشاعه سلاح های هسته ای قطعنامه ای را علیه ایران صادر کنند که پس از 20 سال دوباره زمینه برای ارسال پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل و آغاز فرایند فعالسازی مکانیزم ماشه فراهم شود.

مکی بیان کرد: به احتمال زیاد قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام تصویب می شود ولی پرونده ایران در این مقطع به شورای امنیت سازمان ملل ارسال نخواهد شد تا فضا همچنان برای دیپلماسی باز بماند. قطعا واکنش ایران به این قطعنامه طوری خواهد بود که اروپایی ها متوجه شوند اقدامات این چنینی نه تنها راهی برای مدیریت و نظارت بر فعالیت هسته ای ایران باز نمی کند بلکه سطح نظارتها بر برنامه هسته ای ایران کمتر هم خواهد شد. در مرحله بعد اگر اروپایی ها بخواهند بر رویکرد خود پای بفشارند ما وارد یک فرایند غیرقابل پیش بینی و خطرناک خواهیم شد.

وی افزود: البته خروج ایران از ان پی تی واکنش نهایی و آخر خواهد بود، یعنی وقتی ببیند طرف مقابل هیچ راهی را برای گفت‌وگو و مذاکره باز نگذاشته و فقط می خواهد به هر طریق شده غنی سازی اورانیوم در ایران را برچیند. این اتفاق تبعات خطرناکی و غیرقابل پیش بینی هم برای منطقه و هم برای ایران دارد.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه خروج از ان پی تی زمانی اتفاق می افتد که همه درهای مذاکراتی و دیپلماتیک بسته شود، گفت: در آستانه هسته ای شدن قرار گرفتن تنها ابزار چانه زنی برای ایران است تا بتواند قدرتمندانه به طرف لغو تحریم ها گام بردارد چون آمریکا و اروپا به همین راحتی حاضر به لغو تحریم های ضد ایرانی نیستند.