شکست نتانیاهو مقابل شاهزاده
سوداگران درهای کاخ سفید را به روی بی‌بی می‌بندند؟
مشخص‌ترین دستاورد و اولویت اصلی سفر بن سلمان به واشنگتن، احیای شخصیت او به عنوان یک شریک امنیتی ارزشمند ایالات متحده بود.
- به نقل از اکوایران، اگر چه به نظر می‌رسد بسیاری از توافقاتی که در سفر ولیعهد پادشاهی سعودی به واشنگتن حاصل شد، کم‌ارزش‌تر از آن چیزی هستند که در مورد آن گفته می‌شود، با این حال، بازگشت دوباره او به کاخ سفید اعتبار قابل توجهی را برای او به همراه آورد.
امتیاز دیگری برای شاهزاده
به نوشته اندرو لبر، در اندیشکده کارنگی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در ضیافت شام دولتی روز سه‌شنبه که به افتخار محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی برگزار شد، گفت: «این امتیاز دیگری است که امروز به دست آوردید.» او در این ضیافت شام، عربستان سعودی را به عنوان متحد اصلی غیر ناتویی کشورش اعلام کرد.
شاهزاده و رئیس‌جمهور در جریان این سفر دو روزه از چندین توافق جدید رونمایی کردند. علاوه بر پیمان دفاعی مذکور، این معاملات شامل همکاری‌های جدید با غول‌های فناوری ایالات متحده در عرصه هوش مصنوعی و عرضه تراشه‌های پیشرفته انویدیا به شرکت‌های سعودی، فروش جت‌های جنگنده F-35 به عربستان سعودی، تعهد اسمی ریاض برای سرمایه‌گذاری 1 تریلیون دلاری در اقتصاد ایالات متحده و تعهد زبانی ترامپ برای بررسی حل جنگ داخلی سودان بود.
بسیاری از این معاملات کم‌تر از آن چیزی هستند که در ظاهر به نظر می‌رسند - یا اعداد بزرگی هستند که صرفاً برای جلب توجه اعلام شده‌اند یا توافقات اولیه‌ای که برای قطعی شدن به مذاکرات بیش‌تری نیاز دارند. با این حال، اعتباری که بن سلمان در بازگشت به کاخ سفید به دست آورد، قابل توجه است - ولیعهد هم خود را به عنوان بخش اساسی رابطه واشنگتن و ریاض تثبیت کرد، و هم ادعاهای او برای رهبری منطقه‌ای تائید شد.
- مهم‌ترین دستاورد ولیعهد
مشخص‌ترین دستاورد محمد بن سلمان از این دیدار و اولویت اصلی او در آستانه آن - احیای شخصیت او به عنوان یک شریک امنیتی ارزشمند ایالات متحده است. پس از هفت سال پس از ترور جمال خاشقجی، بن سلمان از استقبال گرم دولت ترامپ، همراه با پرواز نادر جنگنده‌های F-35، یک شام رسمی و یک کنفرانس سرمایه‌گذاری با حضور غول‌های سیلیکون ولی و شرکت‌های خصوصی، بهره‌مند شد.
در کنفرانس مطبوعاتی سه‌شنبه، محمد بن سلمان نمی‌توانست از ترامپ معرفی بهتری بخواهد - نه تنها به عنوان یک «دوست بسیار خوب»، بلکه به عنوان کسی که «کارهای فوق‌العاده‌ای» در زمینه حقوق بشر و هر چیز دیگری انجام داده است.
حزب جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در کنگره نیز با شاهزاده ملاقات کردند و رهبران تجاری ایالات متحده از تجارت با سعودی‌ها خوشحال بودند. سرمقاله‌های نیویورک‌تایمز و واشنگتن‌پست در مورد این سفر بیشتر بر رفتار ترامپ متمرکز بودند و علی‌رغم اشاره به «شراکت ناموزون» و «واقعیت ناخوشایند ژئوپلیتیک»، از انتقاد به بن سلمان خودداری می‌کردند.
با این حال، ارزش نمادین این سفر فراتر از تقویت اعتبار شخصی ولیعهد، نشان دادن جایگاه بین‌المللی پادشاهی سعودی بود: چیزی که دانشمندان علوم سیاسی آن را «باورهای جمعی در مورد رتبه‌بندی یک کشور [در جهان، بر اساس] ویژگی‌های ارزشمند» تعریف می‌کنند. رسانه‌ها این دیدار را به عنوان نشانه‌ای از جایگاه عربستان سعودی به عنوان یک قدرت جهانی تفسیر کردند و از محمد بن سلمان به عنوان کسی که اعتبار پادشاهی سعودی را تضمین و اولویت‌های آن را در دستور کار ایالات متحده قرار می‌دهد، یاد کرد.
- انتظاراتی که برآورده نشد
با این حال، برخی دیگر معتقدند که انتظارات عربستان سعودی از این سفر برآورده نشده است. برجسته‌ترین مورد این سفر، تأیید صوری خرید جنگنده‌های پیشرفته F-35 از سوی ترامپ است - که به طور بالقوه جایگاه اسرائیل را به عنوان تنها بازیگر خاورمیانه که در حال حاضر این جنگنده‌های آمریکایی را در اختیار دارد، برهم می‌زند. ترامپ در توجیه این فروش گفت: «عربستان سعودی متحد بزرگی بوده است، اسرائیل نیز متحد بزرگی بوده است... هر دو در سطحی هستند که باید در صدر قرار گیرند.»
در کنفرانس مطبوعاتی سه‌شنبه، محمد بن سلمان نمی‌توانست از ترامپ معرفی بهتری بخواهد - نه تنها به عنوان یک «دوست بسیار خوب»، بلکه به عنوان کسی که «کارهای فوق‌العاده‌ای» در زمینه حقوق بشر و هر چیز دیگری انجام داده است.
حتب جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در کنگره نیز با شاهزاده ملاقات کردند و رهبران تجاری ایالات متحده از تجارت با سعودی‌ها خوشحال بودند. سرمقاله‌های نیویورک‌تایمز و واشنگتن‌پست در مورد این سفر بیشتر بر رفتار ترامپ متمرکز بودند و علی‌رغم اشاره به «شراکت ناموزون» و «واقعیت ناخوشایند ژئوپلیتیک»، از انتقاد به بن سلمان خودداری می‌کردند.
با این حال، ارزش نمادین این سفر فراتر از تقویت اعتبار شخصی ولیعهد، نشان دادن جایگاه بین‌المللی پادشاهی سعودی بود: چیزی که دانشمندان علوم سیاسی آن را «باورهای جمعی در مورد رتبه‌بندی یک کشور [در جهان، بر اساس] ویژگی‌های ارزشمند» تعریف می‌کنند. رسانه‌ها این دیدار را به عنوان نشانه‌ای از جایگاه عربستان سعودی به عنوان یک قدرت جهانی تفسیر کردند و از محمد بن سلمان به عنوان کسی که اعتبار پادشاهی سعودی را تضمین و اولویت‌های آن را در دستور کار ایالات متحده قرار می‌دهد، یاد کرد.
با این حال، برخی دیگر معتقدند که انتظارات عربستان سعودی از این سفر برآورده نشده است. برجسته‌ترین مورد این سفر، تأیید صوری خرید جنگنده‌های پیشرفته F-35 از سوی ترامپ است - که به طور بالقوه جایگاه اسرائیل را به عنوان تنها بازیگر خاورمیانه که در حال حاضر این جنگنده‌های آمریکایی را در اختیار دارد، برهم می‌زند. ترامپ در توجیه این فروش گفت: «عربستان سعودی متحد بزرگی بوده است، اسرائیل نیز متحد بزرگی بوده است... هر دو در سطحی هستند که باید در صدر قرار گیرند.»
با این حال، این دیدار از نظر جایگاه عربستان سعودی در مقایسه با کشورهای همسایه خلیج فارس، نتایج متفاوتی به همراه داشت. وضعیت متحد غیرناتویی اعطا شده به ریاض، کمی از تضمین‌های امنیتی که ترامپ در دستور اجرایی ماه سپتامبر به قطر داد، پایین‌تر است. عربستان سعودی هم‌چنین - حداقل تاکنون - نتوانسته یک توافق همکاری انرژی هسته‌ای مانند توافقی که با امارات متحده عربی در سال ۲۰۰۹ منعقد شد، به دست آورد. و در حالی که شرکت هوش مصنوعی سعودی HUMAIN به پیشرفته‌ترین تراشه‌های Nvidia دسترسی پیدا کرد، این کار را دقیقاً همزمان و با همان تعداد تراشه - شرکت اماراتی G42 انجام داد.
علاوه بر این، افزایش جایگاه تضمین نمی‌کند که مزایای مادی نیز به دنبال داشته باشد. مقامات اسرائیلی همچنان به حفظ «برتری کیفی نظامی» کشور (احتمالاً با لابی‌گری برای جلوگیری از فروش F-35 یا اصلاح ویژگی‌های این هواپیماها) اطمینان دارند، در حالی که امارات متحده عربی شاهد شکست توافق قبلی در مورد F-35ها به دلیل نگرانی در مورد نشت فناوری به چین بود.
برای رهبران سعودی، یک سوال کلیدی این است که آن‌ها تا چه زمانی می‌توانند هزینه‌های مالی تلاش این پادشاهی برای کسب جایگاه هرچه بهتر را تحمل کنند. ترامپ تا حدی مایل به جلب نظر عربستان سعودی بوده، زیرا این کشور را منبع اصلی سرمایه‌گذاری و قدرت خرید می‌داند. سیلیکون ولی، وال استریت و دیگر غول‌های تجاری تا زمانی که فکر کنند ولیعهد سعودی منبع تقریباً بی‌پایانی از سرمایه است، حاضر به تجلیل از او هستند.با این حال، بن سلمان با میزان فزاینده‌ای از پروژه‌های ناتمام و نیازمند تأمین مالی و شهروندانی جویای کار دست‌وپنجه نرم می‌کند که محدودیت‌های فزاینده‌ای را بر امور مالی پادشاهی اعمال می‌کنند.
- بیانیه‌ای در باب اولویت‌های سیاست خارجی ترامپ
از سوی دیگر، جولیان برگر، خبرنگار ارشد بین‌المللی گاردین، باور دارد جلوه‌های نمایشی و وعده‌های تریلیون دلاری نشان می‌دهد که ممکن است واشنگتن به سمت خلیج فارس متمایل شود.در واقع، استقبال کاخ سفید از بن سلمان،مجلل‌ترین استقبال در دوران ریاست جمهوری ترامپ و بیانیه‌ای کاملاً واضح در باب اولویت‌های سیاست خارجی او بود.
بی‌توجهی ترامپ به حقوق بشر و سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده و طرفداری آشکار او از مستبدان چیز جدیدی نیست. سیاست خارجی ایالات متحده در ژانویه، به محض اینکه او برای دومین بار به قدرت رسید، به طور قاطع در این جهت تغییر کرده بود. اگر تغییر واقعی در جریان سفر شاهزاده محمد در روز سه‌شنبه رخ داده باشد، این تغییر در آسمان واشنگتن بود؛ جایی که ترامپ تأیید کرد جت‌های جنگنده رادارگریز اف-۳۵ که در مراسم استقبال از ولیعهد عربستان سعودی به نمایش گذاشته شده بودند، برای فروش به عربستان سعودی آماده شده‌اند.
- تشویش تل‌آویو
اگر این معامله انجام شود، یکی از اصول پایدار روابط ایالات متحده و اسرائیل را نقض خواهد کرد - اینکه اسرائیل همیشه بهترین سخت‌افزار نظامی را خریداری می‌کند و به آن «برتری کیفی» ارزشمندی نسبت به سایر متحدان ایالات متحده در منطقه می‌دهد. ترامپ که ظاهراً این اصل را کنار گذاشته بود، تصریح کرد که هر دو طرف بهترین‌ها را دریافت خواهند کرد، زیرا به یک اندازه به واشنگتن نزدیک هستند.
این چیزی نیست که اسرائیل دوست داشته باشد از واشنگتن بشنود و این آخرین مورد از چندین شکست در روابط دوجانبه در ماه‌های اخیر بود. کاخ سفید اعلام کرده که ممنوعیت فروش تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی به عربستان سعودی و امارات متحده عربی را که احتمالاً به اندازه فروش F35 اهمیت دارد، لغو خواهد کرد. این تصمیم، جاه‌طلبی‌های ریاض برای تبدیل شدن به یک قطب فناوری جهانی با مراکز داده عظیم انرژی‌بر را که پایه‌های اقتصاد جهانی هوش مصنوعی خواهند بود و عربستان سعودی و ایالات متحده می‌توانند در آن رهبری کنند، به طور قابل توجهی تقویت می‌کند.
گرگوری گاس، محقق مهمان در موسسه خاورمیانه، مشارکت ایالات متحده و عربستان سعودی در اقتصاد هوش مصنوعی را با توسعه میادین نفتی عربستان سعودی به رهبری شرکت‌های آمریکایی در دهه 1930 مقایسه کرد. به گفته گاس، این می‌تواند یک پیوند محکم واقعی بین آن‌ها باشد - که تضمین بهتری برای تعهد آمریکا به امنیت عربستان سعودی نسبت به هر تکه کاغذ دیگری است.
رویدادهای اخیر دیگری نیز وجود داشته که نشان می‌دهد حداقل به طور موقت ایالات متحده از برتری اسرائیل در سیاست خاورمیانه فاصله می‌گیرد. دوشنبه گذشته، قطعنامه پیشنهادی آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل ارائه شد که اسرائیل تلاش ناموفقی داشت در حذف بندی که بر مسیر احتمالی به سوی یک فلسطین مستقل اشاره داشت.
چند ماه قبل، در پایان ماه ژوئن، ترامپ برخی از تحریم‌های سوریه را لغو کرد، که باز هم در تضاد با ترجیحات اسرائیل بود. و در ماه مه، او برای نشان دادن اولویت سیاست خارجی خود به خاورمیانه سفر کرد و از عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی بازدید کرد، اما از اسرائیل بازدید نکرد.
- تغییر سیاست خاورمیانه‌ای
همه اینها نشان دهنده تغییر سیاست خاورمیانه‌ای ایالات متحده از نقطه اوج روابط ایالات متحده و اسرائیل است؛ زمانی که ترامپ هدف دیرینه بنیامین نتانیاهو را برآورده کرد و در حملات هوایی به تأسیسات هسته‌ای ایران در ماه ژوئن به اسرائیل پیوست و باعث نگرانی در سراسر خلیج فارس شد.
به گفته صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده سیاست خارجی چتهام هاوس: «رهبران سعودی از اینکه این درگیری چقدر سریع در سراسر منطقه تهدید به گسترش می‌کرد، نگران بودند. اگرچه فعلاً آتش‌بس شکننده‌ای برقرار است، ریاض همچنان نگران است که درگیری دیگری با کم‌ترین هشدار قبلی آغاز شود».
در پی جنگ دوازده روزه، به نظر می‌رسد نتانیاهو حمایت واشنگتن را امری بدیهی و همیشگی دانسته و در اقدام بعدی پا را فراتر گذاشته و دوحه را هدف گرفت. در ظاهر، ترامپ اطلاع چندانی از طرح بمباران یک متحد نزدیک منطقه‌ای خود نداشته است. سپس در سفر به کاخ سفید در اواخر سپتامبر، نتانیاهو با رفتار تحقیرآمیز ترامپ مواجه شد که او را مجبور کرد تا از دفتر بیضی شکل کاخ سفید با همتای قطری خود تماس گرفته و عذرخواهی کند.
- وقتی رقابت در کاخ سفید معامله‌گر برای بی‌بی دشوار می‌شود
در کاخ سفید معامله‌گر ترامپ، رقابت با کشورهای خلیج فارس برای اسرائیل دشوار است. بن سلمان وعده سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری عربستان در اقتصاد ایالات متحده را داده است. قطر یک هواپیمای لوکس ۴۰۰ میلیون دلاری به ترامپ داده است تا به عنوان یک هواپیمای جدید نیروی هوایی از آن استفاده کند.
اکنون جریان عظیم پول به حوزه‌های دولتی و خصوصی سرازیر شده است. عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی روی هم رفته نزدیک به ۵ میلیارد دلار در صندوقی که توسط جرد کوشنر، داماد ترامپ، اداره می‌شود، سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
ولیعهد سعودی هم‌چنین دائما تصریح می‌کند که اگر از ایالات متحده ناامید شود، این پادشاهی خلیج فارس برای سخت‌افزار و ضمانت‌های امنیتی مورد نیاز خود به چین رجوع خواهد کرد. ترس از اینکه پادشاهی سعودی به دامن چین بیافتد به دولت قبلی آمریکا برمی‌گردد که منجر به تغییر موضع جو بایدن، رئیس جمهور سابق، در مورد شاهزاده شد.
- همان همیشگی
برخی از ناظران معتقدند که تغییرات چند ماه گذشته به معنای «بازآرایی» سیاست خاورمیانه‌ای ایالات متحده نیست. آن‌ها خاطرنشان می‌کنند که در زیر هیاهوی سفر عربستان سعودی، مسائل دیگری وجود دارد.
دیدگاه تان را بنویسید