نگاه تحلیلگر/ گفتگوی نامه نیوز با کیومرث یزدان پناه
پیام دیدار نتانیاهو و ترامپ؛ خاورمیانه در آستانه درگیری پیچیدهتر
تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: هر چند فاصله جغرافیایی، احتمال جنگ گسترده بویژه جنگ زمینی را میان تهران و تلاویو تقریبا منتفی می سازد، اما شعله به ظاهر خاموش شده در منطقه، فریبنده تر از آن چیزی است که تصور بشود، فضای درگیری منتفی شده است.
کیومرث یزدان پناه در گفتگو با نامه نیوز درباره اخبار و تحلیلهای رسانه های غربی از محورهای دیدار هفته آینده نتانیاهو و ترامپ گفت: خصومت بین ایران و اسرائیل بسیار عمیق تر از آن چیزی است که تصور شود دو طرف بعد از جنگ 12 روزه، تصویر متفاوتی نسبت به آینده از خود ارائه داده باشند. آنچه مسلم است بیش از 4 دهه خصومت بسیار پیچیده، گسترده و ترکیبی باعث شده در شرایط فعلی دو طرف با کنار گذاشتن همه پرده ها به صورت مستقیم با یکدیگر درگیر شوند.
وی افزود: جنگ 12 روزه نشان داد تا چه اندازه ایران و اسرائیل مستعد درگیری تمام عیار و جنگ بسیار گسترده، پیچیده و خطرناک هستند. جوانب تاریخی، سیاسی، امنیتی و ژئوپلتیکی حاکم بر ظرفیت های دشمنی بین ایران و اسرائیل و آنچه بعد از جنگ 12 روزه شاهدش بودیم و حفظ زبان تهدید دوسویه و حفظ شرایط جنگی، به نظر می رسد احتمال یک رویارویی نظامی پیچیده تر، متفاوت تر و خطرناک تر پیش پای ایران و اسرائیل است.
این استاد دانشگاه یادآور شد: محاسبات عقلانی در میدانی چندلایه از حملات گسترده رسانه ای، تبلیغاتی، سایبری و نیابتی تا تهدیدات مستقیم نشان می دهد که ایران و اسرائیل درگیر لایه ای از تهدید شدند که جنگ را از جهاتی اجتناب ناپذیر می کند بنابراین اگرچه جغرافیا به دو کشور اجازه جنگ تمام عیار را نمی دهد اما نوع شرایط و بررسی میدانی و تحلیلی حال حاضر نشان می دهد هم ایران و هم اسرائیل شمشیر را از رو علیه یکدیگر بستند و روزی نیست که در خروجی رسانه های متعدد جهانی، منطقه ای و ملی شاهد گفتمان تهدیدآمیز تهران و تلاویو علیه یکدیگر نباشیم.
وی افزود: تجربه نشان می دهد اسرائیل استراتژی بقای خود را حمله به دشمن در دورترین نقطه تعریف کرده و از طرفی هم از زمان تأسیس تا امروز بی امان در حال جنگ بوده و حتی یک روز در صلح واقعی نبوده چون در جبهه های مختلف درگیر بوده است، ضمن آنکه ایران را هم امروزه بزرگترین تهدید راهبردی خود می داند.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی یادآور شد: سرویس های اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل تأکید دارند تهدیدات نزدیک شان از طرف حماس و لبنان و گروه های مقاومت را به حداقل ممکن رساندند اما ایران رأس محور مقاومت است که بالاترین سطح تهدید محسوب می شود. از این رو سفر نتانیاهو به آمریکا و ملاقات سری اش با ترامپ و دیگر مقامات تصمیم ساز آمریکا می تواند پیامی برای کشور ایران باشد که در صورت استمرار گفتمان و تحرکات تهدیدآمیز نسبت به اسرائیل گام بعدی حمله نظامی خودشان را عملیاتی کنند یا خودشان را برای جنگ دیگر آماده کنند.
وی افزود: این چرخه اقدام و واکنش میان ایران و اسرائیل که از آبان سال گذشته به تعادلی شکننده منجر شده و موازنه کل منطقه را هم به شدت تحت شعاع خودش قرار داده، مترصد یک اشتباه کوچک از سوی یکی از طرفین است و این اشتباه حتما می تواند شرایط را برای درگیری وسیع تری که حتی ممکن است این درگیری از کنترل دو طرف خارج شود، فراهم کند.
یزدان پناه اظهار کرد: به نظر می رسد راه حل از مسیر دیپلماسی موثر، راهبردی و نتیجه محور به بن بست رسیده است در حالی که ایران بعد از جنگ 12 روزه تلاش های زیادی از خود نشان داد آمریکا را متقاعد کند از یک موضع محترمانه پای میز مذاکره بیاید اما آمریکا ترتیب اثری به تقاضاهای ایران نداد این هم نشانه دیگری می تواند از احتمال درگیری ایران و اسرائیل باشد. باید ببینیم که آیا به رغم آنکه در ظاهر قضیه نشانه هایی جدی از درگیری قریب الوقوع بین ایران و اسرائیل وجود ندارد، آیا سفر نتانیاهو به آمریکا و دیدارش با ترامپ و دیگر مقامات عالی رتبه آمریکایی خروجی مبتنی بر برخورد نظامی دیگر با ایران خواهد بود یا خیر؟ در آن صورت باید منتظر شرایط بسیاری در منطقه باشیم.
وی افزود: نکته کلیدی این است که به هر حال احتمال جنگ مجدد بین ایران و اسرائیل واقعا دور از ذهن نیست. رژیم صهیونیستی تلاش دارد با متقاعد کردن آمریکا و برخی متحدان اروپایی و همچنین بسترسازی فضای روانی در داخل سرزمین های اشغالی ضربه ای دیگر به ایران بزند. آنها اعتقاد دارند جنگ 12 روزه کار را برای ایران سخت کرده است و پیامدهای جدی برای ایران به دنبال داشته است و به زعم تحلیلی خودشان با توجه به اینکه ایران در شرایط بسیار سختی قرار دارد و محاصره جهانی شرایط ایران را بغرنج تر از هر زمانی کرده و از طرفی دیگر وضعیت اقتصادی در ایران بسیار وضعیت شکننده ای را ایجاد کرده، پس شرایط فعلی برای ضربه نهایی و عملیات برق آسا فراهم است.
این استاد دانشگاه گفت: در واقع این شرایط کار را تا حدودی برای آینده سخت و سخت تر می کند و اگر در دیدار پیشروی نتانیاهو با ترامپ دولت آمریکا و شخص ترامپ حتی سکوت اختیار کند، آن وقت احتمال جنگ مجدد بین ایران و اسرائیل به شدت قوت می گیرد و اسرائیلی ها معمولا استراژی های آفندی شان این است که بعد از یک عملیات سنگین و گسترده، 9 ماه تا یک سال عقب نشینی کنند و با استفاده از سایر روش های غیر نظامی به ویژه در عرصه میدان رسانه ای، جنگ رسانه ای و سیاسی رقیب را تحت فشار بگذارند و ذهن او را درگیر کنند؛ سپس بعد از آنکه شرایط را همه جوره مهیا برای عملیات دیگری ببینند ورود به عملیات کنند این رویکرد برای ایران هم صدق می کند.
وی افزود: با توجه به جنگ های منطقه غرب آسیا که سرمنشأ آن ارتش اسرائیل بوده باید مراقب بود بستر های حمله مجدد به ایران فراهم نشود. سیاست واحد در داخل ایران و سپردن مدیریت میدانی بحران به ویژه مدیریت رسانه ها به شورای عالی امنیت ملی و با درنظر داشتن یک دستورالعمل واحد نسبت به موضع گیری های داخلی از طریق تریبون های بسیار متعدد و گسترده در ایران می توان شرایط را مدیریت کرد.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی یادآور شد: منطقه خاورمیانه همیشه برای تشدید تنش ها آماده است و اساسا چیزی به نام نظم و امنیت و آرامش با منطقه خاورمیانه دهه هاست که بیگانه است و همین مسئله به ما گوش زد می کند تهدید تا چه اندازه جدی است و تا چه اندازه شرایط می تواند خیلی برق آسا تبدیل به تقابل و درگیری گسترده شود. با درنظر گرفتن تمام شرایط و تمام تحلیل ها و داده های اطلاعاتی و امنیتی و رزم میدانی و درگیری های مستقیم، حتما باید این موضوع را درنظر گرفت که یکی از احتمالا آتی در دیدار پیش روی نخست وزیر اسرائیل با رئیس جمهور آمریکا، می تواند ایران و نحوه برخورد مجدد با ایران باشد بنابراین باید به سرعت نسبت به اقدامات پیشگیرانه و واکنش سریع دربرابر هرگونه احتمالی آمادگی لازم را داشت.
وی افزود: هر گونه تحرک و تمرین نظامی از سوی طرفین درگیر با توجه به وضعیتی که وجود دارد، دیگر نیازی به پیام های اینچنینی ندارد و مشخص است که با چه اهدافی صورت می گیرند. زیرا شرایط منطقه و سبک و سیاق تنش ها بگونه ای است که درگیری گسترده و بی رحمانه نظامی میان ایران و اسرائیل محتمل ترین گزینه ممکن به شمار می آید و زبان گفتگو یا تلاش واسطه ها و میانجیگران بی اثر ترین تلاش برای کنترل بحران های فعال منطقه غرب آسیا است.
یزدان پناه اظهار کرد: عمق خصومت میان ایران و اسرائیل به حدی وسیع است که تا دو طرف یکبار دیگر به شکل خطرناک و تمام عیار رودرروی هم قرار نگیرند، آرام نمی شوند. هر چند فاصله جغرافیایی، احتمال جنگ گسترده بویژه جنگ زمینی را میان تهران و تلاویو تقریبا منتفی می سازد، اما شعله به ظاهر خاموش شده در منطقه، فریبنده تر از آن چیزی است که تصور بشود، فضای درگیری منتفی شده است.
وی افزود: یک نکته اساسی که بر اهمیت تحلیل وضع موجود اثر گذار است، تابلوی نابودی است که هر دو طرف با عطش فراوان و خشم گسترده آن را برافراخته اند و دقیقا کوره سوزان دو طرف با هیزم همین شعار مطلق گرایانه بر افروخته شده است. این نگرش مصرانه امروزه به راهبرد برخورد فراتر از محور مقاومت تبدیل شده و بسته بودن راههای جایگزین، برخورد نظامی سخت را در کنار سایر فشارهای فروملی و فراملی محتمل تر از هر گزینه دیگری می سازد. این انتظار سخت دیری نخواهد پائید که به سر خواهد آمد و جنگ را اجتناب پذیر تر خواهد کرد.
دیدگاه تان را بنویسید