کانادایی‌ها به تهران باز می‌گردند؟/ ایران، مقصد شماره یک تغییر در سیاست خارجی اوتاوا

خدیجه غبیشاوی، اوتاوا در هفته های اخیر با نخست وزیر جدید و جوانش بر سر زبان ها افتاده است چرا که در چرخشی 180 درجه نسبت به سیاست های محافظه کاران در قبال خاورمیانه، جاستین ترودو این روزها به دنبال بهبود روابط خود با ایران است. کانادا در سپتامیر 2012 تمام روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد و از تمام مقامات ایرانی خواست تا در پنح روز کانادا را ترک کنند و سفارت خود را در تهران را نیز تعطیل کرد. رسانه ها در آن زمان عنوان کردند که کانادا به دلیل برنامه هسته‌ای ایران، حمایت این کشور از بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه و تهدیدش علیه اسراییل دست به این کار زده است. اوتاوا حتی پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران و پیروزی اعتدال گرایان نیز دست از مواضع سرسختانه خود برنداشت و اعلام کرد همچنان منتقد سیاست های ایران است و تمایلی به از سر گیری روابط میان دو کشور ندارد. با این حال پس از سه دوره حضور محافظه کاران در قدرت در اوتاوا، این جاستین ترودو، دومین نخست وزیر جوان این کشور بود که توانست با وعده «تغییر» در انتخابات پیروز شود. ترودو امیدوار است تا با بازگرداندن اوتاوا به عرصه معادلات دیپلماتیک به ویژه در منطقه خاورمیانه این کشور را از سایه سیاست های دولت سابق خارج کند و بار دیگر دست دوستی به سمت متحدان منطقه ای خود در خاورمیانه دراز کند. نشریه گلوب اند میل در گزارشی به وعده های انتخاباتی جاستین ترودو، نخست‌وزیر جدید کانادا اشاره کرد که گفته بود قصد دارد روابط دیپلماتیک با تهران را از سر بگیرد و نوشت: در میان وعده‌های انتخاباتی جاستین ترودو در هفته‌های اخیر به نظر نمی‌آید هیچ یک حساس‌تر و سخت‌تر از این باشد که وی گفته بود قصد بازگرداندن روابط دیپلماتیک میان تهران و اوتاوا را دارد اما قطع کردن روابط بسیار ساده‌تر از برقراری رابطه است و ممکن است در آینده ثابت شود که حرف زدن از عمل ساده‌تر است. از لیست بلندبالای تحریم علیه ایران تا دعوت مردم برای عدم شرکت در انتخابات ریاست جمهوری دولت کانادا یک روز پس از آنکه نام 100 فرد و شرکت ایرانی را به لیست بلندبالای تحریمی خود افزود و تعداد این افراد و موسسات در لیست تحریم های کانادا را به 600 مورد رساند با صدور بیانیه ای ضمن الصاق فهرستی از اتهامات بی پایه و اساس از جمله ادامه نقض حقوق بشر، حمایت ایران از تروریسم بین المللی و ادامه تلاشهای تهران برای دست یابی به سلاح هسته ای، تمامی روابط اقتصادی خود با ایران را قطع کرد. جان برد، وزیر خارجه کانادا همچنین در اظهاراتی مداخله جویانه سه هفته پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران از مردم کشورمان خواست تا در انتخابات شرکت نکنند و مدعی شد که حکومت ایران توخالی و ناتوان از تامین آینده ای خوب برای مردم ایران است. پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران و پیروزی «حسن روحانی» با وعده تنش زدایی در سیاست خارجی و بهبود روابط ایران و همچنین حل پرونده هسته ای در 24 خرداد سال 92 نیز، دولت محافظه کار استفان هارپر دست از مواضع گذشته خود برنداشت و در حالی که بسیاری از کشورهای اروپایی از لحن رئیس جمهوری جدید ایران استقبال کرده و خواستار ارتقاء و گسترش روابط کشورشان با ایران شدند، وزیر خارجه کانادا در واکنش به پیروزی «حسن روحانی» اعلام کرد که انتخابات و نتایج آن کاملاً بی مفهوم و بی معنی است. وزیر خارجه کانادا که به دلیل این اظهارات با انتقادات گسترده ای در داخل این کشور و از سوی حزب مخالف دولت مواجه شده بود، چند روز پس از آن با صدور بیانیه ای اعلام کرد که به رای مردم ایران احترام می گذارد. کانادا پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران و تغییر فضای سیاست خارجی در تهران نیز دست از مواضع تقابل جویانه خود علیه تهران برنداشت. دولت کانادا بخشی از دارایی های ایران در این کشور را به نفع قربانیان ترور در کانادا توقیف کرد، پس از آن و در سال 93 نیز این کشور اقدام به توقیف 7 میلیون از دارایی های ایران در کانادا کرد تا همه ی شواهد و قرائن از مواضع تندوریانه حزب حاکم در کانادا در قبال ایران با وجود تغییر دولت در کشورمان حکایت کند. توافقی که مواضع اتاوا را تغییر نداد توافق ژنو نیز نتوانست نظر اتاوا را جلب کند؛ پس از آنکه ایران و گروه کشورهای 1+5 توانستند پس از برگزاری چندین دور مذاکرات مهم و فشرده به توافق هسته ای با هدف حل و فصل نهایی پرونده هسته ای ایران دست پیدا کنند قریب به اتفاق همه ی کشورهای جهان از این توافق استقبال کردند. در این بین معدود کشورهای عربی منطقه، رژیم صهونیستی و در کنار آن دولت کانادا بود که روی خوش به این توافق نشان ندادند. «جان برد» وزیر خارجه کانادا این بار نیز بیانگر مواضع سخت اتاوا در قبال تهران بود، وی عنوان داشت که درباره توافق هسته ای جامعه بین الملل با ایران در «ژنو» بسیار تردید دارد و تحریم ها علیه ایران را همچنان حفظ می کند. پس از توافق ژنو روابط ایران و غرب به ویژه کشورهای اروپایی دست خوش تغییرات چشمگیر و مهمی شد، هیئت های دیپلماتیک و اقتصادی از نخستین روزهای پس از توافق راهی تهران شدند تا علاوه بر آنکه جای پای خود را در این کشور محکم کنند از بازار سرمایه و تجارت در ایران نیز عقب نمانند. «محمد جواد ظریف» که در راس دستگاه دیپلماسی ایران قرار گرفته است پس از کسب موفقیت در پرونده هسته ای ایران، گره سفارت انگلیس در تهران را نیز توانست با مهارت باز کند و به تنش در روابط تهران- لندن نیز پایان دهد.در این بین و پس از آنکه ایران با خروح از فضای انزوا و افول روابط خارجی به عرصه جدیدی از تعاملات خارجی قدم گذاشته بود پالس هایی مثبتی از سوی اتاوا به گوش رسید. نخست وزیر جدید کانادا اخیرا اعلام کرد که برای برقراری روابط دوباره میان ایران و کانادا که در سال 2012 توسط مقامات کانادایی به صورت یکجانبه قطع گردیده بود، آماده است. ترودو تاکید کرده است که دولت جدید بر خلاف «استیفن هارپر» نخست وزیر سابق کانادا، خواهان ایجاد تغییرات چشمگیر در روابط خارجی و دیپلماتیک کانادا با کشورهای ایران و آمریکا است. حال باید دید روی کار آمدن دولت جدید در کانادا و در پیش گرفتن سیاست های اعتدالگرایانه از سوی تهران و اوتاوا قفل سفارت کانادا در خیابان نور تهران نیز شکسته می شود و دو کشور در مسیر منافع دوجانبه و همچنین سیاست های منطقه ای در یک جبهه مشترک قرار خواهند گرفت یا نه؟