ایران، جای اوکراین را در روسیه می گیرد؟

ایگور شووالوف، معاون اول رئیس جمهور روسیه، اعلام کرد که در روز ٢١ دسامبر، در چارچوب شورای عالی کمیسیون اقتصادی یورو آسیا، رئیس جمهور ولادیمیر پوتین دستور داده، در رابطه با ایجاد شعاع تجارت آزاد با ایران، گروه تحقیقاتی تشکیل شود. در این میان، شووالوف افزود که کمیسیون اقتصادی یورو آسیا تصمیم گرفته بررسی مسئله کاهش نرخ گمرکات برای محصولات کشاورزی ایران را تسریع بخشد و با سرعت عمل آن را عملی کند - طی ماه ژانویه سال ٢٠١٦ میلادی. به گفته وی، صادر کنندگان محصولات کشاورزی روسیه و ایران برای همکاری مشترک، امکانات ویژه ای در اختیار دارند، از این رو، در این عرصه، روند اجرای رژیم تسهیلاتی در تجارت را باید تسریع بخشید. همچنین، قرار است توافقنامه مربوط به تشویق و دفاع از سرمایه گذاران و پروتکل همکاری میان مراکز دامپزشکی امضا شوند. در زمینه ای از تحریم واردات خواروبار از کشورهای غربی و همچنین ترکیه، توسط روسیه، ایران فعالانه برای تحکیم جای پای خود در بازار روسیه تلاش می کند. پیش از این، ایران توانسته است، ماهی و محصولات دریایی خود را به روسیه صادر کند. در ماه ژانویه سال جاری، برای نخستین بار، میگوی خلیج فارس و به دنبال آن، خرچنگ های ایرانی و همچنین، ماهی قزل آلای با کیفیت که در مراکز پرورش ماهی در اطراف شهر تهران پرورش می یابند، وارد بازار روسیه شدند. در سال جاری، ایران قصد داشت ٢٠ هزار تن ماهی قزل آلای با کیفیت عالی و ٥ هزار تن میگو و محصولات دریایی و همچنین، خاویار سیاه و انواع ماهی های گران قیمت خود را به روسیه صادر کند. در سال جاری، همچنین، فعالیت مربوط به گشایش اعتبار اسنادی توسط وزارت کشاورزی روسیه برای تولید کنندگان ایرانی گوشت مرغ و فراورده های لبنی نیز آغاز شد. روز چهارشنبه، سرگئی دانکورت، وزیر کشاورزی روسیه، اعلام کرد که بعد از تاریخ ٢٠ ژانویه سال ٢٠١٦ میلادی، صادرات گوشت مرغ و بعد از ١٥ فوریه نیز صادرات فراورده های لبنی (از ایران) آغاز خواهد شد. وی اعلام کرد که بعد از آن، اتحادیه اقتصادی یورو آسیا می تواند فهرست عناوین شرکت های ایرانی را که گوشت مرغ و فرآورده های لبنی را صادر می کنند، توسعه دهد. پیش از این، ایران اعلام کرده بود که حاضر است بیش از ١٠ هزار تن گوشت مرغ در ماه و یا ١٢٠ هزار تن در سال و در صورت ضرورت، حتی حجم بیشتر از این محصولات را به روسیه ارسال کند. در این میان، روسیه از لحاظ گوشت مرغ تقریبا خودکفا است. واردات گوشت مرغ در کشور در مجموع تا حدود ٢٠٠ هزار تن در سال می رسد. ایران قصد دارد به طور کامل این لقمه چرب و نرم را از چنگ بلا روس و برزیل درآورد. ایران همچنین، قصد دارد تخم مرغ های پرورشی خود را به روسیه صادر کند - در این زمینه، این کشور قادر خواهد بود صادر کنندگان آمریکایی را کنار زند. ایوان آندریفسکی، رئیس شورای مدیران شرکت های مهندسی «ک - ٢»، معتقد است: «ایران به واقع به موقع خود را نشان داده است و می تواند به سهولت آن حجم از محصولاتی را که تا این اواخر، میان ترکیه و روسیه در جریان بوده است، از آن خود کند. دو سال است که بازار روسیه در انتظار محصولات ارزان و با کیفیت است و ایران حاضر است این محصولات را به روسیه صادر کند». فقط یک مسئله وزارت کشاورزی روسیه را نگران می کند - این که در پی مسدود شدن راه گرجستان، تولید کنندگان محصولات کشاورزی ترکیه تلاش می کنند محصولات خود را از طریق ایران به روسیه ارسال کنند. دانکورت به همتاهای ایرانی خود در خصوص غیر قابل قبول بودن پیدایش چنین راهی هشدار داده است. توسعه تجارت محصولات کشاورزی - فقط یکی از اهداف مورد نظر در راستای عمیق تر کردن همکاری اقتصادی میان دو کشور می باشد. پنج میلیارد دلار مسکو به منظور توسعه صادرات صنعتی از روسیه و همچنین، فعال کردن پروژه های زیر ساختی در ایران، وامی به مبلغ ٥ میلیاردی به تهران اختصاص خواهد داد. شووالوف گفت که بخش نخست این وام، ٢/٢ میلیارد دلاری، در سال ٢٠١٦ میلادی، اختصاص خواهد یافت. وی اشاره کرد که مبلغ ٢/٢ میلیارد دلار، برای تأمین مالی قراردادهای مربوط به احداث نیروگاه های برقی و برقی کردن خطوط راه آهن در ایران در نظر گرفته شده است. این قراردادها در جریان دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور فدراسیون روسیه، از ایران امضا شدند. معاون رئیس جمهور روسیه گفت: «در حال حاضر، قرار است در خصوص ابعاد قراردادهای صادراتی توافق حاصل شود (در چارچوب اختصاص وام). زمانی که نیروهای صنعتی ما برای ارسال تجهیزات و اجرای قراردادها اعلام آمادگی کنند، اما اسناد مالی را تنظیم خواهیم کرد». شووالوف در ادامه افزود: «قرار است، کار را از این دو پروژه بسیار مهم و نمادین آغاز کنیم». ایوان آندریفسکی از شرکت مهندسی «ک - ٢» خاطر نشان می کند که احتمال دارد که مابقی ٣/٢ میلیارد دلاری وام نیز جهت خرید بلوک های انرژی زای روسیه برای نیروگاه اتمی در ایران اختصاص یابد که در حال حاضر، فدراسیون روسیه در این زمینه، رهبر جهانی بشمار می رود. در پاییز سال ٢٠١٤ میلادی، ایران و روسیه بزرگ ترین قرارداد طی سال های اخیر در جهان را در زمینه احداث هشت بلوک انرژی زا منعقد کردند که ده ها میلیارد دلار برای روسیه سود به همراه خواهد داشت. و همچنین، برای توسعه صادرات فن آوری نظامی روسیه: در حال حاضر روسیه تجهیزات سیستم دفاع ضد موشکی و رادیو الکترونیک را به ایران ارسال می کند. گیورگی واشنکو از شرکت «فریدوم فینانس» این احتمال را رد نمی کند: «این وام ها از جمله، برای توسعه صنعت با قوه صادراتی و برای نمونه، صنعت سبک نیز اختصاص خواهند یافت». نباید از یاد برد که برای تهران، خرید غلات از روسیه، در این همکاری رویکرد راهبردی بشمار می رود. تجارت بدون غرب یکی دیگر از گام های مهم در تسهیل و توسعه تجارت دو جانبه، گشایش حساب بانکی مشترک میان ایران و روسیه است. ولی الله سیف، رئیس بانک مرکزی ایران، اعلام کرد: «ایران مقدمات لازم برای گشایش حساب بانکی مشترک با روسیه را فراهم کرده است تا در تجارت میان دو کشور با ارزهای ملی طرفین تسهیلاتی به وجود آید». به اعتقاد وی، گشایش چنین حساب بانکی به معنای تشکیل مکانیسمی برای پیوستن عرصه های بانکی به روند توسعه مبادله تجاری - اقتصادی خواهد بود. در حال حاضر، بانک های تجاری روسیه در برقراری ارتباط با ایران به خاطر وجود خطراتی در زمینه معاملات بین المللی به ارز دلار و یورو محتاطانه برخورد می کنند. همانطور که می دانید، بانک های ایرانی به خاطر تحریم های اتحادیه اروپا و آمریکا که علیه این کشور در رابطه با برنامه هسته ای اش اعمال می شوند، از سیستم بین المللی پرداخت سوئیفت و امکان پرداخت به دلار و یورو محروم هستند. منزوی شدن سیستم بانکی ایران، مانع از توسعه تجارت ایران با برخی از کشورها و از جمله، روسیه می شود و از این رو، خدمات بانکی در معاملات تجاری و سرمایه گذاری ها، اغلب از طریق طرح های پیچیده و پر هزینه و با استفاده از بانک های کشورهای ثالث انجام می پذیرد. در حال حاضر، فقط دو بانک روسی امکان فروش و یا سرمایه گذاری در ایران را بررسی می کنند: بانک «تمپ» که به خاطر همکاری با ایران در سال ٢٠١٤ میلادی، تحت اعمال تحریم های آمریکا قرار گرفته و بانک تجارت جهانی که خواهر خوانده بانک «ملی» ایران است. همچنین، این مسئله نیز اهمیت دارد که روسیه و ایران از انجام معاملات به ارزهای ملی خود حمایت می کنند. آلکسی تیوپانوف، مدیر آژانس روسی صادرات اعتباری و بیمه سرمایه گذاری، به خبرگزاری «ایتارتاس» گفته است که آژانس روسی صادرات اعتباری و بیمه سرمایه گذاری و یاران ایرانی این آژانس در خصوص ارائه ضمانت های متقابل برای انجام معاملات به ارزهای ملی به توافق رسیده اند. این پوشش بیمه ای برای معاملات صادراتی و سرمایه گذاری در برابر خطرات تجاری و سیاسی می باشد. تیوپانوف گفت: «ما با آنان در خصوص سهیم بودن در خطرات به توافق رسیده ایم. در صورتی که ما در ایران پروژه هایی را در دست اجرا داشته باشم، آنان باید به ما ضمانت دهند و برعکس. در حال حاضر، ما با آنان اجرای چنین طرح هایی را آغاز می کنیم و در حال حاضر، با مبالغ اندکی به ارزش ٢٠ - ١٠ میلیون دلار کار را آغاز می کنیم». تیوپانوف گفت: «ما سعی خواهیم کرد معاملات خود را با ارز ملی انجام دهیم. هدف اصلی ما این است که در جریان صادرات محصولات ایرانی به روسیه، این صادرات به روبل/ ریال و از طریق حساب بانک کارگزار در بانک های روسی صورت گیرد و نه از طریق طرح های «خاکستری» در کشورهای گوناگون». اما، وی در ادامه افزود که طرح تسویه حساب ها به ارزهای ملی، فقط در شرایطی پایدار خواهد بود که حجم واردات روسیه از ایران با حجم صادرات منطبق باشد. قدرت بالقوه بر اساس نتایج حاصل از شش ماهه نخست سال ٢٠١٥ میلادی، صادرات از روسیه به ایران ٧ درصد کاهش داشته است و تا ٤٦٥ میلیون دلار می رسد. واردات از ایران نیز ٢١ درصد کاهش یافته و تا ١٥٢ میلیون دلار رسیده است. اطلاعات مربوط به مبادلات کالا گوناگون است. برای نمونه، اتاق بازرگانی ایران - روسیه حجم تجارت میان ایران و روسیه را ٥٠٠ میلیون دلار در سال ارزیابی می کند و این در حالی است که بر اساس اطلاعات رسیده از دفتر تجارت فدرال روسیه، مبادلات کالا میان دو کشور به بیش از ١ میلیارد دلار رسیده است. در این میان، ایران و روسیه قصد دارند مبادلات کالا را تا ١٠ میلیارد دلار افزایش دهند. ایوان آندریفسکی معتقد است که در صورت اجرای تمامی برنامه های اعلام شده، احتمال دارد که حجم مبادلات چندین برابر افزایش یابد. آندریفسکی معتقد است: «قدرت بالقوه توسعه تجارت میان دو کشور بسیار عظیم است، اما توسعه زیر ساخت ها برای تجارت ضرورت دارد، یعنی توسعه حمل و نقل از طریق انواع مختلف آن». در این رویکرد نیز احتمال دارد که قرارهایی اتخاذ شود. وزارت راه و ترابری روسیه لیبرالیزه کردن ارتباطات هوایی میان کشورهای حاشیه دریای خزر، یعنی میان روسیه، آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان و ایران را پیشنهاد کرده است. این به معنای لغو محدودیت ها در رابطه با تعداد خطوط هوایی و مسیرهای هوایی میان این کشورها است که باعث رشد بیشتر حمل و نقل هوایی خواهد شد. در پی لغو تحریم های اعمالی غرب علیه ایران، این کشور به سرعت قدرت پیشین خود در عرصه جهانی را باز خواهد یافت. گیورگی واشنکو می گوید: «زمانی که ایران صادرات نفت خود را آغاز کند، این کشور برای احداث تأسیسات زیرساختی و خرید کالاهای وارداتی پول کافی در اختیار خواهد داشت و همچنین ایران به یار تجاری مهمی تبدیل خواهد شد و بازار چندین میلیارد دلاری را به وجود خواهد آورد. در پی لغو تحریم های بین المللی اعمالی علیه این کشور، شرکت های آمریکایی و اروپایی برای تصرف بازارهای ایران و به ویژه بازار مواد انرژی زا تلاش خواهند کرد». از این رو، برای روسیه مهم است که اکنون، روابط تنگاتنگی با تهران برقرار کند. تحکیم همکاری های اقتصادی با ایران، علاوه بر داشتن سودهای چندین میلیارد دلاری برای طرفین، دست کم برای روسیه به معنای تحکیم مواضع سیاسی در منطقه خاور نزدیک نیز خواهد بود. ایوان آندریفسکی معتقد است: «روسیه تلاش می کند که نه فقط به یکی از یاران اصلی تجاری ایران، بلکه به متحد نظامی - سیاسی آن در مبارزه علیه تروریسم بین المللی تبدیل شود. روسیه در سوریه نیز خود را به عنوان دولت ناجی نشان داده است و گسترش روابط اقتصادی و سیاسی با دولت های خاور نزدیک، هدف اصلی ما می باشد. چنین اتحادی می تواند تشکیل دهنده محور قدرت جدیدی باشد که در اوضاع ژئو سیاسی کلی نیز تأثیر مثبتی خواهد داشت و این امکان را برای روسیه مهیا خواهد ساخت که در قبال تحریم های غربی واکنش به مراتب آرام تری نشان دهد».

منبع: تیک