سرنوشت زیمبابوه در انتظار ونزوئلا

به گزارش نامه‌نیوز، نشریه اکونومیست در شماره جدید خود به بررسی وضعیت ونزوئلا و شباهت آن با زیمبابوه پرداخته است. در این گزارش عملکرد دولت ونزوئلا به بابانوئل تشبیه شده است که پس از پرداخت یارانه‌های کلان برای همه چیز، هم‌اینک به دلیل کاهش قیمت نفت نمی‌تواند بدهی‌هایش را بازپرداخت کند. در گزارش اکونومیست آمده است: دولت ونزوئلا از سر نادانی به شدت هزینه کرده و به همه چیز از مسکن روستایی گرفته تا برنج یارانه اختصاص داده است. اما اکنون به ویژه از زمان کاهش قیمت نفت، نمی‌تواند بدهی‌هایش را بازپرداخت کند، بنابراین به چاپ پول روی آورده است. دستگاه‌های خودپرداز در کاراکاس اسکناس‌های نو با شماره سریال‌های متوالی بیرون می‌دهند. آخرین‌باری که چنین رویدادی مشاهده شد، در اوایل دهه 2000 در زیمبابوه بود. صندوق بین‌المللی پول(IMF) پیش‌بینی می‌کند تورم ونزوئلا در سال جاری میلادی 720 درصد خواهد بود، رقمی که زیمبابوه در سال 2006 به آن رسید. تا سال 2008 زیمبابوه با چنان ابرتورمی رو به رو شد که اگر به متکدیان یک میلیارد دلار زیمباوه داده می‌شد، چهره درهم می‌کشیدند و آن را نمی‌پذیرفتند. آیا ونزوئلا نیز راه زیمبابوه را طی خواهد کرد؟ این دو کشور به لحاظ فرهنگی بسیار متفاوت هستند، اما از تشابهات سیاسی برخوردارند. هر دو کشور از حکمرانان خود لطمه دیده‌اند. رابرت موگابه از سال 1980 بر زیمبابوه حکمرانی می‌کند. هوگو چاوز از سال 1998 تا زمان درگذشتش در سال 2013 رهبری ونزوئلا را برعهده داشت. پس از درگذشت چاوز، نیکلاس مادورو، جانشین چاوز، سیاست‌های او را ادامه داد البته نه به زیرکی چاوز یا موگابه. موگابه مزارع بزرگ تجاری را ضبط و بزرگ‌ترین صنعت زیمبابوه را ویران کرد. چاوز از روی هوا و هوس از کسب‌وکارها، در برخی مواقع در برنامه زنده تلویزیونی، سلب مالکیت کرد. او 20 هزار نفر از کارکنان شرکت دولتی نفت «پترولئوس دی ونزوئلا» را اخراج و به جای آنها 100 هزار نفر از وفاداران نالایق خود را استخدام کرد. موگابه در سال 2000 در همه‌پرسی شکست خورد اما شرایط را به‌گونه‌ای فراهم کرد تا در انتخابات بعدی مخالفان را از قدرت دور نگه دارد. حزب چاوز نیز در ماه دسامبر در انتخابات پارلمانی شکست خورد اما برای بی‌تاثیر کردن تلاش‌های مخالفان، از کنترل خود بر ریاست‌جمهوری و دیوان عالی استفاده کرده است. اما تشابه اصلی این دو رژیم مسائل سیاسی آنها نیست بلکه نادانی اقتصادی آنهاست. این دو کشور براین باورند که نیروهای بازار همچون سربازان در رژه، دستورپذیر هستند. در هر دو مورد، نتیجه این باور یکسان است: کمبود، تورم و کاهش استانداردهای زندگی. موگابه که همچون حزب چاوز ادعا می‌کند به شدت نگران فقراست، قیمت بسیاری از کالاهای اساسی را در اوایل دهه 2000 ثتبیت کرد تا این کالاها مقرون به صرفه شوند. اما این کالاها بی‌درنگ از قفسه فروشگاه‌ها ناپدید می‌شدند. در هر دو کشور یارانه‌هایی که باید برای موثر واقع شدن کنترل قیمت‌ها به کار می‌رفتند، به سرقت رفته‌اند. عرضه‌کنندگان، به جای آنکه کالاها را با قیمت رسمی بفروشند، ترجیح می‌دهند آنها را در بازار سیاه به‌فروش برسانند. «آنا» که در کاراکاس دستفروشی می‌کند، چگونگی کارش را شرح می‌دهد. او پودر شوینده می‌فروشد. در واقع قیمت فروش هر بسته پودر 32 بولیوار است. اما او هر بسته را 400 بولیوار می‌خرد و به قیمت 600 بولیوار می‌فروشد. کسب‌وکار او غیرقانونی است، اما او این کار را آشکارا و در میادین شلوغ انجام می‌دهد. دستفروشانی که از اطراف کاراکاس به این شهر می‌آیند برای خرید کالاهای قاچاق چانه می‌زنند. سفر آنها با اتوبوس 13 ساعت طول می‌کشد و آنها می‌گویند هر دو هفته یک‌بار به کاراکاس می‌آیند. این در شرایطی است که بیرون از سوپرمارکت‌های دولتی نیروهای گارد ملی مجهز به سلاح‌های کمری ایستاده‌اند و ورود و خروج افراد را کنترل می‌کنند و افراد قبل از خرید سهمیه کالاهای خود باید اثر انگشتشان را ثبت کنند. موگابه برای مدت‌های مدید مشکلات اقتصادی کشورش را به گردن محتکران، خائنان و امپریالیسم انداخته است. مادورو نیز به نوبه خود اصرار دارد که سرمایه‌داران داخلی و متحدان آمریکایی‌ آنها به دنبال برپا کردن «جنگ اقتصادی» در ونزوئلا هستند. اما این ادعا نامعقول است: در هر دو اقتصاد، تهدیدها از طرف دولت‌های ونزوئلا و زیمبابوه است. با درنظر گرفتن نرخ رسمی، هر 10 بولیوار یک دلار آمریکا ارزش دارد. اما در بازار سیاه، هر دلار 1150 بولیوار می‌ارزد. زیمبابوه اندکی پس از آنکه تورم ماهانه در نوامبر 2008 به 80 میلیارد درصد رسید از استفاده از این پول بی‌ارزش دست کشید. اکنون زیمبابوه از دلار آمریکا و دیگر پول‌های خارجی استفاده می‌کند. از سال 1980 تا سال 2008 درآمد واقعی در زیمبابوه تا دو سوم کاهش یافت. به لطف پذیرش دلار آمریکا و کنارگذاشتن برخی از سیاست‌های نادرست، این مساله تاحدودی بهبود یافته است. برای ونزوئلا، این درس واضح است. اگر این کشور نتواند مدلی اقتصادی بهتر از مدل اقتصاد موگابه‌ای درپیش گیرد، شرایط وخیم‌تر خواهد شد. مخالفان ونزوئلا مشتاق تغییر مسیر هستند. نادانی مادورو این شانس را به آنها می‌دهد. مادورو می‌گوید با کمبودها مبارزه می‌کند و همه مردم هم باید چنین کنند.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد