مذاکره با طعم تلخ شکلات فرانسوی؛ چرا نباید به چراغ سبز مکرون در مورد برجام اعتماد کرد/ فرانسه با برجام می‌خواهد ارباب اروپا شود

به گزارش نامه نیوز، این روزها فرانسه جدی‌ترین گزینه برای جمع و جور کردن برجام است. امانوئل مکرون (رئیس جمهور فرانسه) قصد دارد تا با اقدامات خود هم دل آمریکا را به دست آورد و هم ایران را در برجام نگه دارد. شاید او به دنبال این است که بار دیگر فرانسه را از طریق ایران زعیم اروپا کند.

طبق اطلاعات برخی خبرگزاری‌ها، در گفت‌وگوهای اخیر مقام‌های ایرانی و فرانسوی که با ملاقات خصوصی ظریف و مکرون پشت درهای بسته پیشرفت بیشتری یافته، پاریس از شروط اولیه خود یعنی درخواست برای مذاکره درباره فعالیت‌های موشکی ایران عقب‌نشینی کرده است و تمام توجه مسئولان تصمیم‌گیر سیاست خارجی فرانسوی بر یافتن راهکار مالی جهت محقق کردن منافع اقتصادی تهران متمرکز شده است.

این اتفاق در صورت وقوع، باعث پیشرفت جدی در روند مذاکرات اروپا با ایران در بقای برجام خواهد شد. فرانسه مکرون مدتها است که قصد دارد نقش اصلی را در روند برجام ایفا کند. مدتی پیش هم دفتر ریاست جمهوری فرانسه بعد ازملاقات دو ساعته مکرون و ترامپ در نشست جی7 اعلام کرد که دو طرف به نقطه نظرات مشترکی درباره برنامه هسته‌ای ایران رسیدند.

بر اساس اعلام خبرگزاری های فرانسه، ترامپ به مکرون گفته واشنگتن دنبال افزایش تنش با ایران نیست و خواهان یک معامله جدید با ایران است. پیشنهاد مکرون به ترامپ در جلسه این بوده که معافیت خرید نفت ایران توسط چین و هند دوباره دایر شده و همچنین یک خط اعتباری جدید برای تهران که واشنگتن روی آن تحریم اعمال نکند، ایجاد شود.

تلاش مکرون چه به نتیجه برسد و چه نرسد، یک چیز مشخص است. فرانسه به دنبال این است که عنان مذاکرات پسا برجامی را به دست بگیرد و از این طریق بار دیگر قدرت اول اروپا شود. هم اکنون بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شده و قاره سبز کم کم در حال بازگشت به موقعیت کلاسیک خود است. موقعیتی که پیش از جنگ جهانی اول داشت و منجر به دو جنگ جهانی شد.

پیش از قرن 19 و تشکیل کشور جدید آلمان، انگلیس بیرون از اروپا حضور داشت و در مستعمرات خود فعالیت می‌کرد و داخل اروپا هم با نفوذ و زعامت فرانسه اداره می‌شد. با قدرت گیری کشور پروس و روی کار آمدن بیسمارک و بعد از آن، اعلام موجودیت آلمان بزرگ، فرانسه یک رقیب جدی پبدا کرد و داخل اروپا از حالت تک قطبی خارج شد. این تغییر موقعیت باعث یارکشی آلمان و فرانسه و جذب قدرت های بیرونی مهمی مانند انگلیس، روسیه و آمریکا گردید و پس از چند دهه دوران صلح مسلح، دو جنگ جهانی اول و دوم به وقوع پیوست.

با پایان جنگ جهانی دوم و تقسیم شدن آلمان به دو قسمت شرقی و غربی عملا اروپا شرایط استراتژیک خود را در حال تغییر دید. با اوج گیری جنگ سرد، نفوذ آمریکا در اروپای غربی و تشکیل اتحادیه اروپا، قاره سبز از حالت کلاسیک خود یعنی زعامت آلمان و فرانسه در داخل و زعامت و نفوذ بریتانیا در خارج، بیرون رفت و اروپای جدید با رهبری آمریکا و با اداره اتحادیه اروپا تشکیل شد.

در چند سال اخیر اما شرایط تغییر کرده است. با تصویب برگزیت و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و هم چنین قدرت گیری احزاب راست افراطی در کشورهای مهمی مانند آلمان، هلند، بلژیک، ایتالیا و حتی خود اتحادیه ، شرایط برای بازگشت موقعیت کلاسیک اروپا و رهبری دوباره فرانسه فراهم شده است

حالا با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، وقت آن رسیده است که فرانسه بار دیگر عنان اداره اروپا را به دست بگیرد. مکرون در این مسیر جدی است و برجام می‌تواند مهم‌ترین برگ برنده او باشد. او اگر بتواند ایران را در برجام نگه دارد هم به نوعی اروپای مستقل از آمریکا را حفظ کرده، هم آبرو و وجهه بین المللی برای خود خریده، هم فرانسه را به عنوان مهره اصلی اروپا نشان داده و هم به نوعی موجب جلب رضایت بخشی از سیستم قدرت در آمریکا خواهد شد (نباید فراموش کرد هنوز در خود آمریکا بسیاری علاقه دارند که ایران در برجام بماند).

به نظر می‌رسد مکرون با اقدامات برجامی اخیر خود به دنبال احیای قدرت فرانسه است. او در این راه هیچ رقیبی پیش روی خود نمی‌بیند. آمریکا که اکنون در دست جمهوری‌خواهان تندرو و ضد ایران است. انگلیس به علت مسائل اخیر و توقیف نفتکشها در خلیج فارس و جبل الطارق با ایران رابطه خوبی ندارد و آلمان مرکل هم بیشتر نگران وضعیت داخلی است تا خارج. شرایط آلمان به خصوص نشان می‌دهد که مکرون جوان و جاه طلب به مراتب بیشتر از مرکل کهنسال و باتجربه میل به نقش بازی کردن در مسائل بین المللی دارد.

اما آیا اقدامات مکرون جهت حفظ برجام مثمر ثمر خواهد بود و ایران می‌تواند به فرانسه اعتماد کند؟

آنچه بیش از همه نگران کننده است این است که فرانسه معمولا در تعاملات خود با ایران از سطح ژست گیری سیاسی فراتر نرفته است. حتی در عهدنامه فینکنشتاین که ناپلئون بناپارت در اوج جنگ ایران و روسیه با فتحعلی شاه قاجار بست و تعهد داد در مقابل روسیه از ایران دفاع کرده و ارتش ملی را مجهز به پیشرفته ترین تجهیزات نظامی نماید، فرانسه از سطح وعده و وعید و ژست خارج نشده و عملا هیچ اقدامی برای حفاظت از ایران در مقابل روسیه و انگلیس نکرد.

این ژست گیری سیاسی در سالهای اخیر هم بسیار رخ داده است. در مذاکرات هسته ای فرانسه بارها خواسته خودی نشان دهد. مدت کوتاهی قبل از انعقاد برجام، لوران فابیوس( وزیر امور خارجه فرانسه) شروع به اظهارت ضد ایرانی کرد تا به نوعی خود را در مورد برجام مهم نشان دهد.

اکنون برجام در چه شرایطی است؟ در حالی‌که آمریکا مدعی است برجام باید جای خود را به یک تعهد جدید با مذاکرات جدید بدهد، ایران تاکید دارد که برجام قبلا تصویب شده و هیچ گونه مذاکره جدیدی در این مورد صورت نخواهد گرفت. در این بین، آمریکا با کمپین فشار حداکثری عرصه را بر ایران سخت کرده و قصد دارد با تحریم مانع از پیشرفت ایران شود. ایران از اروپا خواسته که تعهدات برجامی خود را اجرا کرده و روند فروش نفت ایران را تسهیل کند. اروپا با اینستکس گام اول را برداشته اما در برداشتن گامهای بعدی عاجز است. در عین حال، ایران دو قدم جدی در بازگشت صنایع هسته ای خود برداشته واعلام کرده است که اگر اروپا در عرض این چند ماه، اقدام جدی انجام ندهد، گام سوم را هم بر می‌دارد.

اینها نشان می‌دهند برجام به مشکل جدی خورده است. فرانسه اگر می‌خواهد از سطح ژست گیری سیاسی خارج شود باید اقدام جدی و بسیار سختی انجام دهد. مکرون یا باید ایران را راضی کند که از خیر فروش نفت گذشته و یا پای میز مذاکره جدیدی بنشیند و یا باید آمریکا را راضی کند که به برجام بازگردد. وقتی دو طرف از شرایط خود کوتاه نیایند که به نظر می‌رسد نمی‌آیند، پس بعید است فرانسه مکرون جز اتلاف وقت و مطرح کردن خود در سطح بین المللی، اقدام درست و قابل اتکایی برای حفظ برجام بردارد.

منبع: خبرفوری