چرا آمریکا باید قدم نخست را بردارد؟

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

غییر دولت در آمریکا و روی کار آمدن جو بایدن به عنوان رییس‌جمهوری چهل‌وششم ایالات متحده بحث تغییر سیاست های دولت پیشین آمریکا در قبال مسایل جهانی از جمله مساله ایران را در دستور کار دولت جدید آمریکا قرار داده است.

جو بایدن و حزب دموکرات از بسیاری از سیاست های دولت ترامپ در ۴ سال گذشته راضی نبودند و این سیاست ها را به ضرر منافع راهبردی و بلندمدت آمریکا دانسته و تاکید داشتند ترامپ با سیاست های خود آمریکا را منزوی کرده و رهبری جهانی این کشور را به حاشیه برده است. بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی وعده بازنگری در بسیاری از سیاست های داخلی و خارجی ترامپ را داده بود و حالا با راهیابی به کاخ سفید در پی عمل به وعده های خود است.

آن چه از شواهد و قرائن برمی‌آید این است که بایدن تمرکز خود را دست کم برای ماه های نخست استقرارش در کاخ سفید، روی سروسامان دادن به موضوعات داخلی از جمله بحران کرونا و تبعات اقتصادی آن قرار دهد ولی برخی موضوعات سیاست خارجی نیز اهمیتی خاص و حتی نمادین دارند.

ترامپ در دوران ریاست خود بر ایالات متحده آمریکا از بسیاری از پیمان ها و سازمان های بین المللی از جمله پیمان آب و هوایی پاریس، یونسکو، سازمان بهداشت جهانی و ... خارج شد. او همچنین در مه ۲۰۱۸ با یک امضا از برجام هم خارج شد؛ برجامی که حاصل بیش از یک دهه دیپلماسی بین المللی بود و با تلاش دولت باراک اوباما که جو بایدن نیز عضوی بلندپایه از آن تیم بود، حاصل شده بود.

دولت بایدن می خواهد در نخستین روزهای استقرار خود در کاخ سفید به بسیاری از این پیمان ها و سازمان ها بازگردد؛ در حالی که به نظر می رسد مساله برجام را مستثنی از این پیمان ها و تعهدات بین المللی دولت آمریکا می داند و برای بازگشت به برجام انتظار دارد دولت ایران گام نخست را بردارد و به تمامی تعهدات برجامی خود برگردد. به بیان دیگر دولت بایدن انتظار دارد ایران که در برجام بوده و در قالب بند ۳۶ برجام تنها در برابر اقدام یکجانبه دولت ترامپ در خروج از برجام و بازگرداندن تحریم ها بخشی از تعهدات هسته ای خود در قالب برجام را آن هم پس از ۱ سال سیاست صبر و انتظار معلق ساخته، نخستین گام را بردارد و به تمامی تعهدات برجامی خود برگردد و آنگاه دولت آمریکا که طی ۳ سال گذشته با تحریم های خود دهها میلیارد دلار به اقتصاد ایران صدمه زده، تصمیم به بازگشت به برجام بگیرد.

این انتظار گزاف و بیهوده ای است و اقدام منطقی در شرایط کنونی آن است که طرفی که از برجام خارج شده گام نخست را بردارد و آن گاه ایران متناظر با اقدامات طرف آمریکایی تعهدات برجامی خود را یک به یک به مورد اجرا درآورد. مطالبه برداشتن گام نخست از سوی دولت آمریکا برای بازگشت به برجام حداقل مطالبه ایران است وگرنه ایران به طور طبیعی باید بابت ده ها میلیارد دلار صدمه اقتصادی که از سیاست های تحریمی دولت آمریکا طی ۳ سال گذشته متحمل شده، از دولت بایدن غرامت بخواهد.

دولت بایدن برای بسیاری از اقدامات یکجانبه دولت ترامپ در خروج از توافقات بین المللی شرط و شروط مشابه برجام نگذاشته و خود را موظف می داند که در سریع ترین زمان ممکن در سیاست دولت ترامپ تجدید نظر کند اما فشار لابی های داخلی و خارجی باعث شده در مورد برجام دست به عصا بوده و توپ را به زمین ایران پاس دهد.

این سیاست دولت بایدن در شرایط کنونی کار نخواهد کرد و جز اتلاف وقت و از دست دادن فرصت و تشویق ایران به برداشتن گام های بیشتر برای خروج از تعهدات هسته ای نتیجه ای عاید طرف آمریکایی نخواهد کرد، چون ایران به فراست دریافته که دولت بایدن نه می تواند به ادامه سیاست فشار حداکثری علیه ایران اعتبار بخشد و خود را مسئول پیگیری سیاست های اشتباه دولت ترامپ در تشدید فشار به ایران بداند و نه شهامت برداشتن نخستین گام در جبران سیاست های اشتباه دولت ترامپ در قبال ایران را دارد و نتیجه این وضعیت بیش از آن که به ضرر ایران باشد به ضرر منافع راهبردی آمریکا و اروپا خواهد بود، چون فشار حداکثری علیه ایران از بین رفته و ایران در ۳ سال گذشته در برابر شدیدترین فشارها مقاومت کرده و به همین خاطر هراسی از ادامه بلاتکلیفی کنونی نیز نخواهد داشت و این بلاتکلیفی را فرصتی برای خود خواهد دانست تا اهرم های امتیاز گیری خود در مذاکرات احتمالی و آتی با دولت بایدن را هر روز به نسبت روز قبل بیشتر و بیشتر کند.

به نظر می رسد تنها راه منطقی و میانه برای خروج از بلاتکلیفی کنونی همان راهی است که ظریف اخیرا در مصاحبه با سی ان ان پیش پای مقامات دولت بایدن قرار داده؛ یعنی برداشتن نخستین گام از سوی آمریکا و سپس برداشتن گام های هماهنگ و متناظر از سوی طرف ایرانی و سپردن نقش میانجی و هماهنگ کننده به «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارحی اتحادیه اروپا.

در شرایط کنونی این منطقی ترین راهی است که می تواند به احیای برجام و زمینه سازی برای دیپلماسی و حل برخی اختلافات منطقه ای بین ایران و کشورهای منطقه برسد وگرنه ادامه تعلل بر سر برجام و برنداشتن گام اول از ترس لابی های داخلی و خارجی ضدبرجام، هیچ دستاورد مثبتی برای دولت بایدن و منافع آمریکا و منافع دیگر اعضای امضا کننده توافق برجام نخواهد داشت.

آمریکا باید قدم نخست را بردارد و هیچ راه دیگری جز این نیست چون ایران خود را بابت سیاست های خصمانه ۴ سال گذشته دولت ترامپ محق و متضرر می بیند و از دولت جدید آمریکا انتظار جبران سیاست های اشتباه گذشته در قبال ایران را دارد و طبیعی است که زیر بار تحمیل شروط جدید دولت بایدن نرود.

اما در عین حال ایران آماده خواهد بود که برای لغو همه تحریم ها، از گام نخست برداشته شده از سوی دولت بایدن برای لغو بخشی از تحریم ها و بازگشت گام به گام به تمامی شرایط برجام استقبال کند و متناسب با گام های آمریکا به تعهدات برجامی خود بازگردد.

این منطقی ترین راه و روش برای احیای برجام است و هر دولت طالب و پیگیر منافع ملی در ایران، به طور طبیعی همین روش و راه را انتخاب خواهد کرد.