برجام و یک بحران جدید/ زمان؛ بزرگترین خطر توافق هسته ای !

مساله مذاکرات هسته ای ایران و غرب به مرحله حساسی رسیده است. در حالیکه تیم مذاکره کننده ایران در وین اتریش حضور دارد تا مقدمات احیاء برجام را فراهم کند، کشورهای غربی به ایران هشدار داده اند که مذاکرات هسته ای را نیمه تمام رها نکند.

اما این هشدار به چه علتی است؟ اولتیماتوم سه ماهه جمهوری اسلامی ایران به آژانس اتمی به پایان رسیده و حالا ممکن است ایران اجازه نظارت از مراکز هسته ای خود را به آژانس بین المللی انرژی اتمی ندهد.

ترس بیشتر کشورهای غربی به این علت است که این فرصت سه ماهه تا کنون توسط ایران تمدید نشده و به نظر می‌رسد قرار هم نیست تمدید شود. محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در پاسخ به تذکر یکی از نمایندگان مجلس در رابطه با تمدید بازه زمانی فرصت به آژانس اتمی گفت: "درباره آژانس قبلاً نیز تذکر دادم، الان هم می‌گویم پس از زمان سه ماهه‌ای که گذشت، هیچ چیزی تمدید نشده و پس از آن هیچ کدام از موضوعاتی که در داخل ضبط شده، هیچ‌وقت به آژانس داده نمی‌شود و در اختیار جمهوری اسلامی ایران است، قانون دقیقاً در حال اجرا است."

واکنش غرب به تصمیم ایران؛ زمان، مهم ترین عامل است

پایگاه خبری اویل پرایس (oilprice) در گزارشی به نتایج تصمیم اخیر ایران پرداخت. نویسنده تاکید دارد که این تصمیم شاید باعث شود، ثمره شش هفته مذاکرات سخت و نفس گیر ایران و کشورهای غربی از بین رود.

طبق گزارش‌ها، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده گفته یک نگرانی جدی در موضوع مذاکرات رخ خواهد داد و همتای فرانسوی‌اش، ژان لو دوریان نیز این موضع را تایید کرده است.

طبق گزارش اویل پرایس، درگیری ایران و آمریکا بعد از خروج غیرقانونی دولت ترامپ از برجام آغاز شد. ایران بعد از خروج آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات غرب و بازگشت تحریم ها، به صورت آرام و گام به گام از تعهدات هسته ای خود عقب نشینی کرد و فعالیت هسته ای خود را از سر گرفت. اختلاف ایران و غرب بر سر برجام باقی بود تا اینکه اسرائیل -از طریق اطلاعات درز شده از نظارت های هسته ای- دانشمند هسته ای کشورمان، شهید محسن فخری زاده را ترور کرد. بعد از این اتفاق، مجلس ایران دستور ممانعت از بازرسی مراکز حساس هسته ای توسط نمایندگان آژانس بین المللی انرژی اتمی را صادر کرد. با وساطت دولت البته این دستور تعلیق شد و درعوض، ایران یک فرصت سه ماهه به غرب داد که یا به تعهدات خود بازگردد و یا دستور اولیه اجرا شود. حالا فرصت سه ماهه به پایان رسیده و به نظر می رسد برجام مجددا به یک گره رسیده است.

طبق گزارش اویل پرایس، به نظر نمی رسد فقط گره برجام مربوط به پایان فرصت سه ماهه ایران به غرب باشد. در وین نیز مذاکرات علی رغم تلاش طرفین، به بن بست خورده است. آنتونی بلینکن (وزیر امور خارجه آمریکا) اعلام کرده که "ما هنوز اختلافات عمیقی با ایران داریم". بلینکن تاکید کرده که "اگر مساله برجام طول بکشد، اوضاع بدتر و بدتر می شود."  

به نظر می رسد که مساله زمان برای هر دو طرف مهم باشد. تاکید بلینکن شاید از این جهت باشد که دولت ایران تا مدتی دیگر تغییر خواهد کرد و شاید بحث برجام در دولت ابراهیم رئیسی سخت‌تر و پیچیده‌تر از همیشه شود.

لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه در ملاقاتی که با بلینکن داشت از ایران خواست "تصمیم نهایی" خود را در مورد برجام بگیرد.

واکنش ایران و روسیه

اظهارات فوق الذکر در حالی است که سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به این اظهارنظرها گفته: "جمهوری اسلامی ایران هیچ وقت برجام را ترک نکرده که بخواهد به برجام برگردد، بلکه این آمریکاست که باید تصمیم خود را بگیرد و با لغو تحریم‌های غیرقانونی و اجرای موثر تعهدات قطعی خود، به برجام بازگردد."

با وجود این، برخی کشورهای نزدیک به ایران مانند روسیه نیز از ایران خواسته اند مدت زمان بازدید از مراکز هسته ای توسط آژانس را تمدید کند. در همین رابطه، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در گفت‌وگوهای برجام در وین ضمن ابراز امیدواری از کسب توافق در این دور از مذاکرات، از ایران درخواست کرده است تا مهلت همکاری با آژانس را تمدید کند.

اولیانوف در پیامی توییتری با اشاره به این موضوع که آژانس هنوز پاسخ مثبتی از ایران دریافت نکرده از ایران درخواست کرده تا با پاسخ مثبت خود مانع از پیامدهای منفی برای مذاکرات کمیسیون مشترک برجام شود.

به نظر می رسد مساله برجام مبهم تر و پیچیده تر از همیشه شده است. باید صبر کرد و دید که در آینده این گره باز می شود و ایران با تمدید دوره نظارت آژانس بر فعالیت های هسته ای موافقت می کند یا اینکه برجام قبل از رسیدن به این نقطه حساس، تکلیف خود را خواهد شناخت.

منبع: خبر فوری