چرا فوتبالیست ها باید شطرنج یاد بگیرند؟

به گزارش نامه نیوز ، حتی او نگران عدم هماهنگی با هم تیمی های تازه اش نیز نبود.مهمترین شکایت او این بود که در دورتموند برای شطرنج پای بازی نداشت. سال گذشته در همین روزها او به مجله ی چمپیونز گفت:در شطرنج حریفی در دورتموند ندارم.حالم از آنلاین بازی کردن هم به هم می خورد.تنها دلخوشی ام این است که با کامپیوتر بازی کنم.با اینحال راضی ام نمی کند.در بازی با کامپیوتر همیشه اطمینان دارید که می توانید در صورت اشتباه حرکت خود را مجددا انجام دهید.در حالیکه در بازی با انسان چنین چیزی وجود ندارد." این روزها در مدارس ارمنستان، شطرنج در سطوح پایه،جز درس های پیش نیاز است.اما میختاریان که بزرگ شده ی فرانسه است معلوم نیست کجا و چگونه به این سطح از بازی شطرنج رسیده.دو سال قبل، به اولی هسه معاون سردبیر مجله چمپیونز می گفت:"من و دوستانم در یادگیری شطرنج آموزشی ندیدیم.به هیچ کلاس خاصی نرفتیم.دوره ایی را هم در سطح حرفه ایی نگذراندیم.قوانین را تنها از تماشای بازی های برادر و خواهرانمان یاد گرفتیم." میختاریان بعد از انتقال به دورتموند،در نبود ماریو گوتزه،به بهترین بازیساز مجموعه یورگن کلوپ تبدیل شد.هافبکی که علیرغم داشتن هوش استثنایی در بازیسازی،توانایی خاصی در گلزنی هم دارد.با این حال فوتبال و شطرنج مهمترین سرگرمی زندگی او محسوب می شود.شماره ی ده دورتموند،اعتقاد دارد اشتراکات زیادی میان فوتبال و شطرنج وجود دارد.او ادامه می دهد:"دقیقا نمی توانم توضیح دهم که این دو مقوله در چه سطوحی به یکدیگر شباهت دارند.ولی می توانم بصورت کلی بگویم که در هر دو مرکز میدان مهمترین مکان بازی است.در فوتبال،اینکه تا چه حد مرکز زمین را در اختیار خود داشته باشی نکته ی کلیدی محسوب می شود.در شطرنج نیز "مرکز بازی" از بیشترین اهمیت برخوردار است." البته میختاریان نخستین فوتبالیستی نیست که پی به این ایده و وجوه مشترک این دو ورزش برده است.حدود سی و شش سال قبل،یعنی در سپتامبر 1978 فلیکس ماگات که در آن زمان بازیکن هامبورگ بود،به بیماری یرقان دچار شد.او مجبور بود تا چهار هفته دور از فوتبال باشد.در همان زمان به دلیل رقابت بزرگ دو مدعی قهرمانی یعنی آناتولی کارپوف و ویکتور کوچنویی تب شطرنج وجودش را گرفت.بنابراین به سرعت و دیوانه وار به سراغ قوانین این ورزش رفت.کم کم خود را تا سطح یک شطرنج باز خوب ارتقا داد.حتی عضو یک باشگاه محلی شطرنج شد.مربی سابق بایرن مونیخ می گوید:"به نظرم برای یک فوتبالیست خیلی مفید است که شطرنج بازی کند.این بازی،به بینش و هوش او در زمین فوتبال کمک فراوان خواهد کرد." با این حال او تنها مربی فوتبال نیست که چنین دیدگاهی دارد.النیو اررا سرمربی افسانه ایی فوتبال زمانی که در اینتر در حال ساختن گرانده اینتر خود بود،شاگردان خود را به بازی شطرنج ترغیب می کرد.(البته شاید علاقه ی مالک آن زمان اینتر یعنی آنجلو موراتی به این بازی در این زمینه کم تاثیر نبود.مالک فقید اینتر حتی اساتید بزرگ شطرنج جهان را به باشگاهش برای برگزاری کلاس دعوت می کرد. سرالکس فرگوسن در کتاب اتوبیوگرافی خود در جایی می نویسد:"اگر دوباره میخواستم مربیگری فوتبال را آغاز کنم،حتما شاگردانم را مجبور می کردم که شطرنج یاد بگیرند."اولی هسه می گوید منطق سر الکس در این زمینه کاملا مشخص است.چرا که او معتقد است اگر در شطرنج تسلط کامل داشته باشید این توانایی را پیدا می کنید که در زمین فوتبال روی بازی ها متمرکز باشید. خولیو باپتیستا هافبک هجومی سابق رئال مادرید که در سن سیزده سالگی به سراغ شطرنج رفت چند سال قبل در گفتگو با مجله ی فورفورتو گفته بود:"همیشه نیاز دارید تا به حداکثر تمرکز برسید.تنها اندکی کم کاری و توجه نکردن به جزئیات ممکن است به قیمت شکستتان تمام شود. دیدگاه باپتیستا تامل برانگیز است.شاید به همین خاطر است که بسیاری از کارشناسان آموزش و پرورش،اعتقاد دارند که مدارس دیگر دنیا نیز باید از مدل آموزش و پرورش ارمنستان پیروی کنند.فیلیکس ماگات یکی از حامیان گروهی به نام (آشتی با شطرنج) است که اعتقاد دارد شطرنج برای جوانان می تواند در زندگی شخصی شان مفید باشد.ماگات می گوید:"شطرنج مادر تمام استراتژی های به کار گرفته شده در ورزش های دیگر است.هر ورزشی می تواند از شطرنج الهام بگیرد.به این دلیل که هر ورزشکاری اگر قصد دارد در رشته مربوطه به سطح تبحر برسد،باید در ریختن استراتژی و تاکتیک خبره باشد." اگر شطرنج باز خوبی باشید،یکی از مهمترین نکاتی که در حین بازی باید به آن توجه کنید تفاوت میان تاکتیک بازی و استراتژی بازی است.به عنوان مثال،استراتژی به این معنی است که از چه طریقی به پیروزی می رسید.اینکه دوست دارید عقب بنشینید و دفاعی بازی کنید و منتظر لغزش حریف باشید(ری اکتیو یا واکنشگرایانه) یا اینکه از همان ابتدا با مهره هایتان حمله کنید.(پرواکتیو یا کنشگرایانه)در جریان جام جهانی 2014،وقتی خبرنگاری از گری کاسپاروف قهرمان افسانه ایی شطرنج در خصوص استراتژی تیگران پطروسیان دیگر قهرمان قدیمی این رشته سوال کرد،او عنوان کرد که استراتژی پطروسیان در شطرنج با آن حرکات محافظه کارانه اش چیزی مانند کاتناچیو معروف ایتالیایی هاست.در حالیکه استراتژی خود را هجومی و ماجراجویانه خواند. هر مربی فوتبالی مانند گاسپاروف و دوستانش میان این دو استراتژی یکی را برای تیمش انتخاب می کند.مثلا یک شطرنج باز اگر می خواهد از سمت وزیر به حریف حمله کند مانند این است که یک مربی فوتبال برای هجوم به حریف از سمت چپ زمین حمله می کند.اگر شطرنج باز قصد دارد از سمت شاه حریف وارد بازی شود،مربی فوتبال هم مجبور است سمت راست تیمش را برای حمله انتخاب کند. جانلوکا ویالی مهاجم سابق یوونتوس و تیم ملی ایتالیا که یکی از معتبرترین تحلیلگران فوتبال ایتالیاست، دو سال قبل به خبرنگار گاتزتا دلو اسپورت گفت:"وقتی که تازه کار مربیگری را شروع کردم،فهمیدم که بازی شطرنج می تواند در این راه به من کمک کند.زیرا که شما برای پیروزی در شطرنج به استراتژی نیاز دارید.در شطرنج وقتی می خواهید حمله ایی طراحی کنید مانند این است که در فوتبال قصد دارید برای حمله ایی به سمت حریف آماده شوید."ویالی ادامه داد:"اگر تصور کنیم که استراتژی،نقشه ی بازی است،در این صورت تاکتیک نیز حرکاتی است که برای رسیدن به موفقیت انجام می دهید.همیشه می خواهید که یک حرکت از حریف خود جلو باشید." برخی شطرنج بازان استراتژیست های بزرگی هستند.ابتدا شرایط حریف را ارزیابی می کنند و سپس با نقشه ایی عالی به قلب حریف می زنند.برخی دیگر نیز تاکتیکسین های خبره ایی هستند.سعی می کنند بیشتر از آموخته های خود هنگام بازی استفاده کنند تا اینکه رو به حرکات خلاقانه بیاورند.با اینکه برای این نوع شطرنج بازها استراتژی در اولویت دوم قرار دارد،اما چنان از لحاظ تاکتیکی غنی هستند که به راحتی می توانند با یک تاکتیک خیره کننده حریف را شکست دهند. فیلیکس ماگات چند ماه قبل در مصاحبه با چمپیونز می گوید:" مانند شطرنج در فوتبال هم فضای مقابل مدافعان از اهمیت بالایی برخوردار است." در سال 1983،پنج سال بعد از اینکه ماگات شطرنج را آموخت،حرکات خود را در زمین فوتبال بر اساس همان نظریه ی قبلی انجام می داد.به همین خاطر بود که او در فینال جام باشگاه های اروپا در مقابل یوونتوس،به صورت مستقیم با حرکت به قلب دفاعی یوونتوس،با حضور مدافعان حریف،گل پیروزی بخش هامبورگ را به ثمر رساند. وقتی نام فوتبالیست های شطرنج باز را گوگل کنید،حتما نخستین نامی که با آن مواجه می شود اوسی آردیلس هافبک تیم ملی آرژانتین است که در جام جهانی 78 قهرمان جهان شد."شطرنج همیشه در زندگی من نقش ویژه ایی دارد.من با بقیه هافبک های دنیا فرق داشتم.یک هافبک مطلق که کمتر به جاهای دیگر زمین سرک می کشید." ادگار داویدز نیز یکی دیگر از شطرنج بازهای معروف فوتبالی است.او چند ماه قبل در مصاحبه با گاردین گفت:"ادعایی در شطرنج ندارم.بازی ام در حد حرفه ایی نیست اما واقعا از شطرنج لذت می برم.وقتی بچه بودم این ورزش را آموختم اما وقتی که بزرگتر شدم به دوره های مختلف رفتم و حالا می توانم حرکات متنوعی انجام دهم." زوونمیر بوبان،هافبک درخشان میلان اوائل دهه نود و تیم ملی کرواسی یکی از بهترین شطرنج بازان فوتبالیست است.ادگار داویدز که مدتی کوتاه در میلان با او همبازی بود می گوید:"وقتی در میلان بودم همه ی هم تیمی هایم را شکست می دادم.ولی همیشه از بوبان شکست میخوردم.او شیطان شطرنج است." البته رافا بنیتس را هم نباید فراموش کنیم.او نیز بعد از فوتبال،ورزش مورد علاقه اش شطرنج است.او که در دوران بازیگری اش فوتبالیست مطرحی نبود اما در مربیگری به تمام عناوین مهم باشگاهی رسید.اما یک نکته ی کلیدی در این میان به چشم می آید.به این اسامی دقت کنید:میختاریان،ماگات،بوبان،داوید و آردیلس.تمامی این شطرنج بازان فوتبالیست هافبک های بزرگی هستند.اینکه مدافعان و مهاجمین چندان تمایلی به این بازی ندارند شاید از این قضیه نشات می گیرد که هافبک ها بخاطر داشتن دانش تاکتیکی و بینش فوتبالی بالاتر فرق میان تاکتیک و استراتژی را درک می کنند.پس شاید روی آوردن هافبک ها به شطرنج چندان چیز عجیبی نباشد. در میان مربیان افسانه ایی شاید تنها اوتمار هیتسفیلد باشد که هنوز شطرنج بازی می کند.یکی از پنج مربی تاریخ که با دو تیم مختلف به قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا رسیده،هم در شطرنج و البته در فوتبال استراتژیست متبحری است.اما از بین چهار نفر دیگر باید به ارنست هاپل اتریشی هم اشاره کنیم.البته او بازی مورد علاقه اش رولت بود. باید شطرنج باز باشیم تا پی به اعتیاد میختاریان به شطرنج ببریم.شاید به همین خاطر است که هنریک میختاریان از شرایطش در دورتموند راضی نبود.حالا در منچستر دنبال حریف می گردد!

منبع: ورزش سه