فواید و ضررهای لیزر برای بیماران

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

بهاره استیری*: استفاده از این روش درمانی در ایران نیز بسیار رواج یافته، به طوریکه امروزه دیده می‌شود حتی پزشکانی که در این مورد آموزش‌های لازم را دریافت نکرده‌اند نیز از این روش درمانی استفاده می کنند.

اما لیزر چیست ؟ چگونه این تکنولوژی وارد حیطه درمان و پزشکی شد؟ در کنار فوایدش آیا عوارضی هم برای بیماران دارد ؟

مسلما افراد به هر دلیلی که مایل به استفاده از این روش درمانی هستند نخست باید اطلاعاتی در این زمینه کسب کنند و با آگاهی از تمام جوانب این روش درمانی تصمیم بگیرند.

لیزر مخفف عبارت "تقویت نوری توسط خروج تحریک شده اشعه " است. دستگاه لیزر امواج نور را به صورت موازی و منسجم به بیرون می تاباند به طوریکه باعث افزایش سطح انرژی امواج نوری می شود. این انرژی در موارد بسیاری قابل استفاده است.

لیزری که در حیطه پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد، لیزر با سطح انرژی پایین است تا علاوه بر کاربردی که در درمان دارد از آسیب های احتمالی که ممکن است به سلول های سالم بدن وارد کند نیز جلوگیری شود.

نخستین بار پزشک مجارستانی دکتر اندر مستر در سال 1976 (مدتی پس از کشف لیزر) تاثیرات آن را بر روی سرطان پوست مورد بررسی قرار داد و امروزه دکتر مستر را کاشف درمان با لیزر کم توان در پزشکی می دانند.

امروزه در بسیاری از تخصص های پزشکی از این روش درمانی استفاده می شود. به علت باریک و دقیق بودن اشعه لیزر پزشکان می توانند بافت موردنظر را بدون آسیب بافت های اطرافش مورد هدف قرار داده و درمان کنند.

به گفته ریچارد فلتن کارشناس ارشد سازمان غذا و داروی ایالات متحده (اف دی ای) "مهمترین علت افزایش کاربرد لیزر در پزشکی کاهش عوارض پس از جراحی خصوصا خونریزی های ناشی از جراحی است." وی می گوید:"لیزر همانند چاقویی عمل می کند که نمی برد". از طرفی دسترسی به بافت های موردنظر حین جراحی با استفاده از لیزر بسیار آسان تر از چاقوهای جراحی بوده علاوه بر اینکه بافت های اطراف نیز کمتر آسیب می بینند.

هرچند لیزر در بسیاری از حیطه های پزشکی کاربرد دارد ولی رایج ترین کاربردهای آن شامل:

- درمان عروق واریسی

- جراحی قرنیه چشم به منظور بهبود سطح بینایی

- از بین بردن سنگ های کلیوی

- درمان تومورها

- انواع جراحی های پوست و زیبایی

- برداشتن پروستات

- تسکین علایم ناشی از سرطان مثل درد

در سالهای اخیر در ایران کاربردهای لیزر خصوصا در زمینه پوست و زیبایی موردتوجه قرار گرفته به همین خاطر بسیار مهم است که با آگاهی از میزان اثربخشی این روش درمانی و نیز عوارض آن زیرنظر یک متخصص درمان صورت گیرد.عمده کاربردهای لیزر در این زمینه شامل:

- برداشتن زگیل و خال های گوشتی و نیز ضایعات پوستی مادرزادی

- از بین بردن آثار ناشی از آکنه

- از بین بردن لکه های ناشی از تابش نور خورشید

- از بین بردن موهای زائد

- کاستن نمای نامطلوب زخم های پوستی و تاحدودی چین و چروک های پوست

- از بین بردن خالکوبی

با این حال باید توجه داشت که همه افراد کاندید مناسبی برای لیزر نیستند. برخی پزشکان بر این باورند که بیمارانی که پوست حساسی دارند به خوبی تماس اشعه لیزر را با پوستشان تحمل نخواهند کرد. همچنین برخی نیز معتقدند بیمارانی که پوست های تیره تری دارند به هیچ وجه برای درمان با لیزر مناسب نیستند چرا که یکی از عوارض مهم لیزر افزایش میزان رنگدانه های پوست و به دنبال آن تیره تر شدن پوست است.

طبق گزارش مرکز پزشکی دانشگاه مریلند عوارض احتمالی لیزر روی پوست شامل :

فعال شدن ویروس هرپس در بدن ناقلین این ویروس(ویروس عامل تب خال) - خونریزی - عفونت - درد - به جای ماندن زخم ناشی از جراحی - تغییر رنگ پوست - بالا بودن هزینه های درمان

یکی دیگر از رایج ترین کاربردهای درمانی لیزر در کشورمان بهبود سطح بینایی بیماران است.

این روش درمانی برای درمان اختلالات نزدیک بینی دوربینی و آستیگمات به کار می رود.لازم است که این جراحی توسط یک متخصص چشم پزشک انجام شود. در این روش پزشک با استفاده از لیزر شکل قرنیه چشم را طوری تغییر می دهد که اختلال بینایی فرد به طور دائم برطرف می شود.قرنیه خارجی ترین لایه شفاف چشم است. اولین لایه ای که نور برای ورود به چشم از آن عبور می کند. در این جراحی ساختار قرنیه طوری اصلاح می شود تا جهت نوری که از آن عبور می کند را تغییر داده و به طور صحیح روی لایه شبکیه متمرکز کند و تصویر به طور واضح دیده شود.

مسلما بهترین مزیت این روش برای بیماران عدم استفاده از عینک یا لنز های تماسی است ولی باید دید در کنار فوایدی که دارد چه عوارضی برای بیماران دارد؟

مهمترین فواید این روش:

- روش بسیار موثری در اصلاح دید بیماران است و تقریبا 96% بیماران با این روش به دید موردنظرشان می رسند.

- دید بیماران معمولا بلافاصله پس از جراحی اصلاح می شود

- روش نسبتا بی دردی است

- نیازی به بانداژ پس جراحی ندارد

- عدم استفاده از عینک و لنزهای تماسی

مهمترین عوارض این روش:

- تغییر ساختاری قرنیه طی جراحی غیرقابل برگشت است

- در موارد نادری دیده شده که با وجود جراحی لیزیک باز هم بیمار به اصلاح دید موردنظرش نمی رسد

- گاه بیماران طی 24-48 ساعت پس از جراحی احساس ناراحتی در چشم دارند

- عوارضی که به ندرت مشاهده می شود: حساسیت چشم به نور دیدن هاله ای اطراف تصویر مشکل رانندگی در شب نوسان داشتن تصاویر و خشکی چشم

باید گفت با وجود فوایدی که این جراحی لیزیک چشم دارد هنوز این روش توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده تایید نشده است این سازمان از سال 2009 بررسی در این مورد را آغاز کرده است با این حال این روش نه تنها هنوز توسط آنها تایید نشده بلکه در 6 دسامبر 2011 ویدیویی روی صفحه یوتیوب خود منتشر کرد که در مورد خطرات احتمالی این روش توضیح می داد!

علاوه بر موارد ذکر شده از دیگر کاربردهای مهم لیزر در پزشکی استفاده از آن در درمان انواع سرطان هاست.

بر اساس پروتکل انستیتوی ملی سرطان لیزر در درمان مراحل اولیه برخی سرطان ها نظیر سرطان پوست ریه و برخی بدخیمی های اندام های تناسلی مفید است.

همچنین در انواع جراحی ها می توان از مزایای لیزر استفاده کرد :

- سوزاندن رشته های عصبی و کاهش درد بیماران

- سوزاندن عروق خونی جهت جلوگیری از خونریزی

- سوزاندن عروق لنفاوی به منظور جلوگیری از تورم رگ ها و انتشار سلول های سرطانی

بنابراین انجام جراحی ها با استفاده از لیزر نسبت به اعمال جراحی سنتی نه تنها سریع تر و با دقت بیشتری انجام می شود بلکه عوارض ناشی از جراحی های معمول نیز در آن مشاهده نمی شود. در این روش نیاز به بیهوشی عمومی کاهش می یابد معمولا بیماران نیازی به بستری در بیمارستان پس از جراحی نخواهند داشت و نه تنها عوارضی مثل درد تورم و زخم های ناحیه جراحی کاهش یافته بلکه سیر بهبودی بیمار نیز تسریع می شود.

حال با آگاهی از فواید و عوارض لیزر پس از اینکه بیمار یا پزشکش تصمیم می گیرند درمان را با لیزر انجام دهند مسلما فرد باید یک پزشک متخصص در این زمینه را بیابد.

انتخاب یک متخصص با تجربه در این زمینه مثل هر جراحی دیگری اهمیت دارد؛ چرا که جراحی با لیزر هم خطراتی به دنبال خواهد داشت.

دکتر آلستر رییس انستیتوی جراحی لیزر پوست در واشنگتن در این باره می گوید:"اغلب مراجعان تجهیزات و امکانات پزشک مربوطه را برای جراحی درنظر می‌گیرند، ولی باید گفت که این جراحی نیز با اینکه در ظاهر ساده به نظر می رسد ولیکن خطرات و عوارض خود را دارد"

دکتر آلستر در ادامه می افزاید:"جراحی های پوست می تواند از جراحی های چشم هم حساس تر بوده و عوارض بیشتری داشته باشد". آلستر به بیماران پیشنهاد می کند ابتدا با چند متخصص در این زمینه مشورت کرده و سپس پاسخ ها و اعتبار علمی آنها را ارزیابی کنند. وی در ادامه می افزاید " مهمترین مسئله مهارت پزشک است لیزر تنها ابزار کار است".

در ایران نیز به علت افزایش تمایل بیماران به استفاده از لیزر و نیز بالا بودن درآمد حاصل از آن برای پزشک مربوطه با اینکه پزشکان آموزش دیده و حاذقی بسیاری در این زمینه در کشور وجود دارد با این حال هستند پزشکانی که بدون مهارت و آموزش کافی به این کار می پردازند خصوصا در زمینه های پوست مو و زیبایی؛ بنابراین به افرادی که تمایل دارند با لیزر درمان شوند توصیه می شود در انتخاب پزشکشان دقت داشته باشند.