تست‌های هوشی که نباید ساده از کنارشان بگذریم
اصطلاح هوش از آن دسته اصطلاحاتی است که بسیار شنیده می‌شود اما تعربف واحد و یکسانی برای آن وجود ندارد. علاوه‌بر مسائل علمی، از هوش در زمینه روان‌شناسی و مباحث تربیتی نیز استفاده می‌شود.
با اینکه تعریف مشخصی برای هوش وجود ندارد، اما میتوان هوش را مجموعه‌ای از توانایی‌هایی دانست که به فرد توانایی پردازش اطلاعات در زمینه‌های گوناگون را می‌دهد.
نخستین بار آلفرد بینه، دانشمند فرانسوی، به بررسی هوش پرداخت و آزمون‌هایی را در رابطه با اندازه‌گیری هوش را طراحی و بررسی کرد.
زمانی‌که برای نخستین بار ضریب هوشی را اندازه‌گیری کردند، مبنای هوش نرمال انسان را عدد صد قرار دادند. باتوجه به این مبنا، مقادیر عددی پایین‌تر از صد، به پایین‌تر از حد متوسط، و مقادیر بالاتر از آن به عنوان بالاتر از حد متوسط تعبیر شدند. هدف از طراحی انواع تست هوش، طبقه‌بندی افراد باتوجه به میزان هوش آن‌ها بود .این تست‌ها حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت را مورد ارزیابی و سنجش قرار داده و میزان هوش افراد را می‌سنجند.
IQ (Intelligence Quotation) یا ضریب هوشی، معیاری است که برای سنجیدن توانایی انسان در حل مسائل مختلف و استدلال آن‌ها به‌کار گرفته می‌شود.
نکته بسیار مهمی که درباره تست‌های هوش باید درنظر داشت این نکته است که این آزمون‌ها گرچه کاربرد بسیار زیادی، چه در زمینه شغلی و تحصیلی و چه زمینه‌های فردی دارند، اما نمی‌توانند تمام استعدادها و قابلیت‌های وجودی فرد را اندازه‌گیری کنند. بارها دیده شده که برخی افراد با داشتن ضریب هوشی نه چندان بالا، اما با پشتکار زیاد، به موفقیت‌های چشم‌گیری دست پیدا کرده‌اند. همچنین برعکس این موضوع نیز وجود دارد.
تست‌های IQ سه مشخصه اصلی دارند:
- ضریب هوشی عملکرد (Performance IQ)
- هوش سیال (Fluid intelligence)
- هوش متبلور (Crystallized intelligence)
در ادامه مطلب به توضیح کامل‌تری از انواع تست هوش خواهیم پرداخت.
تست هوش
تست‌های هوش برای اندازه‌گیری «هوش سیال» و «هوش اکتسابی» طراحی شده‌اند و همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، این دو نوع هوش از مشخصه‌های اصلی تست‌های آی کیو هستند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:
هوش سیال:
- با مهارت‌هایی مانند درک و یادگیری در ارتباط است
- ظرفیت استدلال و تفکر برای حل مسائل جدید را بدون تکیه بر تجربیات گذشته به ما می‌دهد.
هوش متبلور:
- از دانش انباشته‌شده تشکیل شده
- شامل مهارت‌ها و اطلاعاتی است که از قبل وجود داشته‌اند. مانند به‌یاد آوردن آدرس
تست‌های هوش زمانی‌که به‌وجود آمده و رایج شدند، از دو طریق نمره‌گذاری می‌شدند:
اول اینکه سن ذهنی افراد را بر سن تقویمی آن‌ها تقسیم کرده و سپس ضربدر صد می‌کردند.
در روش دوم نیز نمره‌های تست هوش هر فرد را با افراد دیگر در همان گروه سنی مقایسه می‌کردند.
تست‌های هوش انواع متفاوتی دارند و از زمان پیدایش تغییر و تحول زیادی کرده‌اند. مهم‌ترین و کاربردی‌ترین تست‌های هوش عبارتند از:
- تست هوش ریون
- تست هوش استنفورد بینه
- تست هوش کتل
- تست هوش وکسلر
- تست هوش گاردنر
- تست هوش کافمن
درمیان مواردی که به آن اشاره شد، تست هوش ریون از جمله مشهورترین تست‌های هوش است که در میان مردم و همچنین روان‌شناسان، جایگاه قابل‌قبول و معتبری دارد. از جمله دلایلی که این تست را بسیار مشهور و محبوب کرده، جهان شمول بودن آن است و نکته دیگر اینکه علی‌رغم دقت بالایی که دارد، بسیار آسان بوده و تمام افراد در هر سطح و از هر قشری که باشند، می‌توانند از آن استفاده کنند.
در ادامه به بررسی مفصل‌تر تست هوش ریون می‌پردازیم.
تست هوش ریون
جان کارلیل ریون، روان‌شناس انگلیسی، در سال 1936 این آزمون را که شامل مجموعه‌ای از تست‌های غیرزبانی است طراحی کرد.
تست هوش ریون به شکل ماتریس‌های 2*2، 4*4 یا 6*6 طراحی شده و با نام «ماتریس‌های پیشرونده ریون» نیز شناخته می‌شود.
همانطور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، این تست به شکلی طراحی شده که تمام افراد با هر سن و ملیت و زبانی که باشند، توانایی انجام آن‌را خواهند داشت. حتی افرادی که دچار مشکلات ذهنی هستند و یا سواد ندارند هم می‌توانند از این آزمون استفاده کنند.
از مزایای این تست میتوان به هزینه بسیار پایین و مقرون به صرفه بودن آن اشاره کرد. بسیاری از کشورها برای گزینش افراد در ارتش خود از این تست استفاده می‌کنند.
از دیگر کاربردهای مهم انواع تست هوش میتوان به استفاده از آن در مصاحبه استخدامی اشاره کرد.
امروزه اکثر کارفرمایان، تست هوش را یکی از مراحل مهم در روند استخدام و ارزیابی متقاضیان می‌دانند. زیرا آشنایی با میزان توانایی فرد متقاضی در شرایط گوناگون و واکنش نشان دادن صحیح به مسائل مختلف، یک اصل مهم و اساسی در فرآیند استخدام به‌شمار می‌رود.
تست هوش ریون علاوه بر اطلاعاتی که درباره میزان هوش می‌دهد، برای بیشتر مردم جنبه‌ی سرگرم‌کننده نیز دارد.
سادگی و منعطف بودن تست هوش ریون از دیگردلایل محبوبیت آن در بین مردم است.
برای آشنایی بیشتر با تست هوش ریون و سنجیدن ضریب هوشی خود به‌صورت رایگان اینجا را کلیک کنید.
پس از گذشت مدتی، توجه به نوع دیگری از هوش در میان مردم به‌نام هوش هیجانی افزایش یافت که در ادامه به معرفی کامل آن می‌پردازیم.
هوش هیجانی
اصطلاح هوش هیجانی (Emotional Intelligence) توسط دو محقق به نام‌های پیتر سالاووی و جان مایر در مقاله‌ی «هوش عاطفی» در سال 1990 مطرح و بعدها، در سال 1995، توسط دن گولمن در کتاب هوش هیجانی، رایج شد.
هوش هیجانی به توانایی مربوط به شناسایی و مدیریت احساسات خودمان و دیگران اشاره دارد. افرادی که دارای هوش هیجانی بالایی هستند در شرایط تنش‌زا توانایی کنترل احساسات خود را دارند. درک و مدیریت احساسات به ما کمک می‌کند تا در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود موفق‌تر عمل کنیم. پرورش این هوش علاوه‌بر کمک به خودمان، به درک متقابل افراد نیز کمک‌کننده است.
به‌صورت کلی هوش هیجانی شامل چند مهارت اساسی است:
- توانایی شناسایی و نام‌گذاری احساسات
- تفکر
- آگاهی هیجانی
- توانایی مدیریت احساسات مختلف
- تقویت توانایی مدیریت و رهبری تیم‌ها
- افزایش اعتماد به‌نفس
- تقویت مهارت‌های اجتماعی
برای شناسایی این مهارت‌ها و اندازه‌گیری آن، آزمون‌هایی طراحی شد که به تست هوش هیجانی معروف شدند.
بعضی از این تست‌ها مانند تست هوش هیجانی برادبری و گریوز، هوش هیجانی را به‌طور کلی می‌سنجند؛ اما برخی دیگر مانند تست هوش هیجانی بار-آن (BAR-ON)، مولفه‌های هوش هیجانی را به‌صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌دهند.
این تست از 15 دسته تشکیل شده که به هرکدام نمره جداگانه‌ای تعلق می‌گیرد و نقاط قوت و ضعف هر فرد را به صورت مستقیم اندازه‌گیری می‌کند.
تست هوش هیجانی بار آن از مقبولیت خوبی برخوردار بوده و از آن در بسیاری از مجامع بین‌المللی استفاده شده است.
سخن پایانی
همانطور که گفته شد، باوجود مشهور بودن و متعبر بودن هریک از آزمون‌های هوش معرفی شده، هیچ‌کدام از آن‌ها نمی‌توانند ملاک سنجش شما در تمام ابعاد زندگی باشند و به‌صورت همه‌جانبه و با قاطعیت شما را ارزیابی کنند.
با این‌حال نتایج این آزمون‌ها در زندگی شخصی و مسیر شغلی‌تان بی‌تاثیر نیستند. برای ارزیابی خودتان در این مورد، سراغ تست‌های متعبر و استاندارد که مورد تایید موسسات معتبر هستند بروید.
دیدگاه تان را بنویسید