بلاتکلیفی یک ازدواج/ ازدواج غیرقانونی زنان ایرانی با اتباع بیگانه چه پیامدهایی دارد؟

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

به گزارش نامه به نقل از هفته نامه متن، این موضوعی است که مسئولان اجتماعی، بارها و بارها آن را اعلام کرده‌اند، اما گویا این موضوع برای خیلی از خانواده‌های ایرانی اهمیتی ندارد. آن‌طور که ابوالفضل ابوترابی، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس می‌گوید، این نوع ازدواج‌ها روز به روز در حال افزایش است و قوانین محمکی هم برای حمایت از فرزندان حاصل از ازدواج مردان خارجی با زنان ایرانی وجود ندارد. هویتی بربادرفته خستگی یک ازدواج، هنوز در نگاه‌های این زن و دختران نوجوانش پیداست. 17 سالی می‌شود که غیرقانونی با یک مرد عراقی ازدواج کرده است. حاصل این ازدواج، سه فرزند است؛ فرزندانی که نه شناسنامه ایرانی دارند و نه از حق و حقوق ابتدایی شهروندی برخوردارند. خودش می‌گوید در خانواده‌ای فقیر زندگی می‌کرد و نه او و نه خانواده‌اش نمی‌دانستند باید اجازه ازدواجش را از مسئولان دولتی بگیرند. حالا این زن خسته، سه فرزند دارد که شناسنامه ندارند؛ فرزندانی بلاتکلیف که درباره هویت ایرانی یا غیرایرانی‌شان حرف‌های بسیاری وجود دارد. در حقیقت، نتیجه این ازدواج، مشخص نبودن تابعیت سه فرزند، نداشتن حق تحصلیل کودکان و برخوردار نبودن از حمایت‌های دولتی است. ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، مساله فراگیری شده است که به اعتقاد مسئولان دولتی، روز به روز هم در حال افزایش است. بر اساس آمارهای ارائه‌شده توسط کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی، یک میلیون زن ایرانی، به‌صورت غیرقانونی با اتباع بیگانه ازدواج کرده‌اند. تنها در پایتخت بیش از 32هزار کودک زندگی می‌کنند که از مادر ایرانی و پدر افغان متولد شده‌اند؛ کودکان بدون شناسنامه‌ای که به اجبار عنوان کودکان بی‌هویت را یدک می‌کشند. ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی، با هشدار نسبت به ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه، می‌گوید: «ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه غیرقانونی متاسفانه یک واقعیت تلخ اجتماعی و اقتصادی را رقم زده که هزینه‌های زیادی را بر کشور تحمیل کرده است.» سرانجام تلخ ازدواج دختران ایرانی و مردان اتباع بیگانه، زایش کودکان بی‌هویت و بی‌شناسنامه است که در آینده از هیچ‌گونه حقوق شهروندی، انسانی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار نیستند. البته آمار دقیقی درباره تعداد کودکان بدون شناسنامه در کشور وجود ندارد، با این حال فرشید یزدانی، فعال حقوق کودک، تنها به ثبت حدود 30 هزار ازدواج زنان ایرانی با مردان افغان در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «100 هزار کودک بی‌شناسنامه، حاصل این ازدواج‌ها، در کشور زندگی می‌کنند و این در حالی است که تعداد بسیار زیادی از ازدواج‌های زنان ایرانی با مردان افغان به ثبت نمی‌رسد. در این میان زنان و کودکانی نیز هستند که قربانی یک ازدواج ناآگاهانه می‌شوند.» کارشناسان مسائل اجتماعی، علت تن دادن خانواده‌های ایرانی به چنین ازدواج‌هایی را فقر و کم‌اطلاعی خانواده‌ها می‌دانند. به گفته آنان عمده خانواده‌هایی که فرزندان‌شان را به عقد اتباع بیگانه خارجی درمی‌آورند، از خانواده‌های فقیر و محروم اجتماعی هستند که از پیامدهایی بعدی چنین ازدواج‌هایی، نظیر تولد بدون شناسنامه کم‌اطلاع هستند. در حقیقت، بسیاری از اتباع بیگانه که به صورت غیر‌قانونی وارد کشور می‌شوند، در صورت اعمال فشار به کشورهای خود کوچ می‌کنند. در این میان، این افراد در بهترین شرایط، خانواده و فرزندان خود را به کشور‌های مبدأ که در شرایط نابسامان اقتصادی و امنیتی قرار دارند، می‌برند و اگر این امر تحقق نیابد این افراد با ترک خانواده‌های خود، آنها را بدون سرپرست رها می‌کنند. عیسی موسوی‌نسب، مدیرکل اتباع و امور خارجه استانداری تهران هم، بارها به خانواده‌های ایرانی هشدار داده که دختران خود را به عقد اتباع بیگانه در نیاورند، چراکه نه شناسنامه‌ای برای فرزندان آنها صادر می‌شود و نه می‌توان از مبادی قانونی از حقوق زنان ایرانی دفاع کرد. به گفته او، 91 درصد اتباع بیگانه‌ای که در کشور زندگی می‌کنند، افغانی هستند و ازدواج دختران ایرانی با اتباع بیگانه هم، در حال گسترش است. وی معتقد است: «در برخی روستاها، به ازای مبلغ اندکی پول، دختران نوجوان ایرانی، عروس خانه افغان‌ها می‌شوند؛ ازدواجی که اگرچه با عقد شرعی آغاز می‌شود، اما در دفترخانه‌ و شناسنامه ثبت نمی‌شود.» قانون چه می‌گوید براساس قانون هیچ تبعه بیگانه‌ای، بدون دریافت مجوز رسمی از وزارت کشور، نمی‌تواند با فرد ایرانی ازدواج کند و لازم است قبل از ازدواج، مجوزهای لازم را اخذ و در چارچوب قانون ازدواج کنند. براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال 1385، کسانی که قبل از این سال ازدواج کرده‌اند، باید مدارک و مستندات خود را به اداره اتباع ارائه کرده و ازدواج خود را به صورت قانونی ثبت رسمی کنند و افرادی که بعد از سال 1385 بدون مجوز رسمی با اتباع بیگانه ازدواج شرعی کرده باشند، ازدواج آنها کاملا غیرقانونی است و خود و فرزندان‌شان دچار مشکل می‌شوند. ازدواج زنان ایرانی با افراد غیرایرانی، با قواعد خاصی وضع شده است تا زنان ایرانی همواره از حمایت‌های دولت متبوع خود در مقابل دیگر اتباع بیگانه بهره‌مند باشند. (این قواعد در بعد دینی و ملی نوشته شده است.) بر اساس مقررات شرعی، زن ایرانی مسلمان نمی‌تواند با مرد غیرمسلمان ازدواج کند و در صورت وقوع عقد، این عقد باطل و زن و شوهر شرعا بر یکدیگر حرام هستند. (ماده 1059 قانون مدنی) البته درباره ازدواج زن و مرد ایرانی با افراد غیرشیعه هم مباحثی در قانون وجود دارد که محمدعلی اشعری، وکیل پایه یک دادگستری، در این باره معتقد است: درباره «ازدواج زنان ایرانی شیعه با افراد غیرشیعه نیز اگرچه تصریح مشخصی در قانون وجود ندارد، اما از آنجا که مطابق اصل 167 قانون اساسی، در موارد سکوت قانون باید به منابع فقهی معتبر رجوع کرد، بر این اساس، مطابق با فتوای حضرت امام خمینی (ره)، ازدواج زن ایرانی شیعه‌مذهب با مرد مسلمان غیرشیعه مکروه بوده و احتیاط مستحب ترک این ازدواج است.» وی معتقد است: «در بعد قواعد ملی و مقررات حکومتی نیز، اگر زن ایرانی شیعه بخواهد با مرد غیرایرانی شیعه ازدواج کند، بازهم این نکاح خالی از ایراد نبوده و به منظور حفظ هویت ایرانی و جلوگیری از ترک تابعیت زن، مطابق با ماده 1060 قانون مدنی؛ ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجه، در مواردی هم که مانع قانونی ندارد، موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت است.» زن ایرانی در صورت ازدواج با مرد خارجی، از تابعیت همسر تبعیت کرده و به تابعیت او درمی‌آید، البته زن در صورت فوت همسر یا طلاق از وی، مطابق با قواعد قانون مدنی، مجددا می‌تواند تابعیت ایرانی خود را اخذ کرده و ایرانی محسوب شود، اما مادامی که در عقد همسر غیرایرانی خود قرار دارد، تابعیت کشور متبوع شوهر را داشته و فرزندان وی نیز از تابعیت شوهر برخوردار می‌شوند.