انتشار خاطرات جدید روحانی | از پیام رمزآلود به ظریف تا داستان قیمت بنزین
اخیرا محمد قوچانی، صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول مجله «آگاهی‌نو» که عضو شاخص حزب کارگزاران سازندگی محسوب می‌شود، بخش‌های مهمی از خاطرات حسن روحانی را بازنویسی کرده است.
اخیرا محمد قوچانی، صاحب امتیاز و مدیرمسئول مجله «آگاهی نو» که عضو شاخص حزب کارگزاران سازندگی محسوب می شود، بخش های مهمی از خاطرات حسن روحانی را بازنویسی کرده است.
قوچانی در نهاد ریاست جمهوری دوران روحانی مسئولیتی در حوزه ثبت و ضبط خاطرات روحانی داشت و در مقدمه کتابچه اخیر هم نوشته به دعوت آقای روحانی ۶ جلسه مفصل با رئیس جمهور سابق برگزار کرده و از خاطرات سال ها قبل روحانی تا ۱۰۰ روز اول دولت یازدهم با او گفت وگو کرده است. سبک نگارش قوچانی با خاطرات مرسوم متفاوت است؛ او به جای سوال و پاسخ، روایتی که از روحانی شنیده را شبیه یک داستان بلند نوشته است. این سبک احتمالا به خاطر این انتخاب شده است که روحانی مستقیما درباره مسائل حساس گذشته صحبت نکند، ولی باز قدمی بزرگ نسبت به فضای سیاسی ایران محسوب می شود.
سردبیر «آگاهی نو» بعضی جملات روحانی را با استفاده از گیومه مشخص کرده، ولی روح اصلی متن روایت قوچانی است. با این حساب کتابچه حدودا ۶۰ صفحه ای قوچانی یک منبع مهم درباره روحانی و تحولات مهم چنددهه اخیر ایران محسوب می شود. باید از هرگونه گشایش در مسائل تاریخی استقبال کرد و البته جای نقد و نظر و حتی رد روایت های منتشرشده برای اهالی سیاست را باز گذاشت. به خصوص در روایتی که درباره آن صحبت می کنیم، با مخلوطی از کلمات و عبارات انتخاب شده توسط نویسنده و روایت رئیس جمهور سابق روبه رو هستیم؛ روایت هایی که در موارد متعددی می تواند باب مناقشات زیادی را باز کند.
سرفصل بخش های مهم خاطرات روحانی
- رهبری گفت اگر احساس مسئولیت کردید، نامزد شوید
- روحانی سال ۷۶ می توانست بیاید، ولی...
- چهره شاخص اصلاح طلب: لیست ندادیم تا مجبور به معرفی روحانی نشویم
- رهبری از خبر نامزدی هاشمی تعجب کردند
- روحانی: آیت الله گلپایگانی در خواب به من شال سبز داد
- هاشمی: من حال و حوصله سفر استانی ندارم
- خاتمی اسفند ۹۱ نمی خواست از روحانی حمایت کند
- داستان شروط روحانی برای اصلاح طلب ها
- خاتمی بعد از انتخابات: من شما را رئیس جمهور نکردم
- جهانگیری خطاب به هاشمی و خاتمی: شهامت روحانی را ندارید!
- ژاپنی ها به روحانی: به آژانس اجازه بازرسی بده، همه چیز درست می شود!
- احمدی نژاد گفت به محمد البرادعی بگویید ما همه هزینه های شما را می دهیم و دیگر از آمریکا پول نگیرید
- روحانی می گوید از مذاکرات عمان اطلاعی نداشته است
- داستان قیمت بنزین با محوریت «بقیه نگذاشتند»
- پیام رمزآلود روحانی به ظریف: «پروتکل الحاقی را بدون تایید مجلس امضا کن»
- روحانی می گوید آمریکا از طریق فضای مجازی رد داعش را می زد
رهبری گفت اگر احساس مسئولیت کردید، نامزد شوید
در اولین انتخابات رقابتی ریاست جمهوری که معلوم نبود چه کسی رئیس جمهور خواهد شد، در این زمان جناح راست ریاست جمهوری علی اکبر ناطق نوری را قطعی می دانست و جناح چپ پس از آنکه روی نامزدی میرحسین موسوی سرمایه گذاری کرده بود و او نامزدی را نپذیرفته بود، درپی رقیبی برای ناطق نوری بود که نهایتا به سیدمحمد خاتمی رسید. اما اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رهبر جناح میانه درپی نامزد سوم بود؛ نامزدی که نه راست و نه چپ باشد، بنابراین به حسن روحانی اصرار کرد که نامزد ریاست جمهوری شود. حسن روحانی اما نامزدی خود را مشروط به مشورت با مقام رهبری کرد. این بار هم پاسخ مشابه مشورتی بود که قبلا کرده بود: «شما اگر نامزد ریاست جمهوری شوید و رای بیاورید، مثل آقای هاشمی از شما حمایت خواهم کرد. البته این حرف من درباره آقای ناطق نوری و آقای ری شهری هم صدق می کند و اگر آنها رای بیاورند، من از ایشان هم حمایت می کنم.» رهبری همچنین به روحانی متذکر شدند که برای نامزدی خودشان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۶۴ نیز امام به ایشان پیام دادند که نامزد شوند و درواقع به نوعی به روحانی یادآوری می کردند که تصمیم گیری برای نامزدی یک وظیفه سیاسی یا تکلیف شرعی است نه تصمیم فردی... . اما به روحانی نکته دیگر در مقام رفاقت و نه از موضع رهبری هم گفتند: «مسئولیت ریاست جمهوری بسیار سنگین شده است و لذا زمانی نامزد شوید که شرعا نیاز به حضور شما باشد و این نیاز را احساس کرده باشید.» پس از جلسه، هاشمی که درجریان مشورت او قرار داشت با روحانی تماس تلفنی گرفت و خواست پیش دستی کند و گفت: «خب الحمدلله که آقا هم اجازه دادند...» روحانی اما گفت نه اتفاقا من چنین احساسی نکردم. هاشمی با تعجب گفت اما من چیز دیگری شنیدم. روحانی ماجرا را روایت کرد و به هاشمی گفت که نامزد نمی شود. هاشمی نیز ماجرا را پیگیری نکرد.
روحانی سال ۷۶ می توانست بیاید، ولی...
خاتمی رئیس جمهور شده بود و درعمل عدم نامزدی حسن روحانی و حسن حبیبی به عنوان نامزدهای جناح میانه به او کمک کرده بود؛ چراکه با مطالعه روزنوشت های سال ۱۳۷۵ و ۱۳۷۶ اکبر هاشمی رفسنجانی درمی یابیم که گروهی به دنبال انتخاباتی سه قطبی بودند که در مصاف «خاتمی_ روحانی_ ناطق نوری» کارگزاران سازندگی از روحانی حمایت کند و نه از سیدمحمد خاتمی و ائتلاف راست میانه و جناح چپ گسسته شود. حسن روحانی به یاد دارد که به جز محذورات اخلاقی میان او و ناطق نوری سیدمحمد خاتمی هم او را دربرابر پرسش دوستانه قرار داد:
«آقای خاتمی یک ماه قبل از اعلام نامزدی (که در بهمن ماه ۷۵ رخ داد) به من گفت می خواهد نامزد شود و از من پرسید آیا شما نامزد می شوید یا نه؟ اگر شما نامزد شوید من نامزد نمی شوم...» جواب حسن روحانی طبیعتا منفی بود، چون قبلا تصمیم گرفته بود نامزد نشود، اما با نامزدی خاتمی فشارها بر روحانی از ناحیه جناح راست بیشتر شد. آنها به روحانی اصرار می کردند نامزد شود تا جناح میانه پشت سر خاتمی قرار نگیرد و روحانی این را می دانست.
اوج این فشارها در ماه های پایانی سال ۷۵ بود، اما روز «بیستم فروردین ۱۳۷۶» دیگر فشارها از سر روحانی برداشته شد. در آن روزها روحانی محکم و صریح گفت که هرگز دربرابر خاتمی نامزد نخواهد شد.
چهره شاخص اصلاح طلب: لیست ندادیم تا مجبور به معرفی روحانی نشویم
در همان سال ها هنگامی که همان کمیته مرکزی پس از نافرجامی مجلس ششم و رد صلاحیت گسترده سران چپ گرای آن توسط شورای نگهبان انتخابات مجلس هفتم را تحریم کرد، هنگامی که نویسنده از یکی از سران جبهه مشارکت که سابقه صعود از دیوار سفارت ایالات متحده آمریکا را داشت پرسید چرا باوجود تایید صلاحیت چهره های دیگر چپ مانند شیخ اصلاحات؛ مهدی کروبی انتخابات را تحریم کردید؟! به صراحت گفت چون در این صورت مجبور می شدیم با اشاره سیدمحمد خاتمی افرادی مانند شیخ حسن روحانی را هم در فهرست انتخاباتی قرار دهیم و ما نمی خواستیم چنین کنیم و نمی توانستیم با سیدمحمد خاتمی هم مخالفت کنیم! همین جناح سیاسی رادیکال درجریان تشکیل دولت دوم سیدمحمد خاتمی هنگامی که ماموریت و مسئولیت حسن حبیبی در مقام معاون اول آن دولت پایان یافت و دیگر نیازی به جبران ازخودگذشتگی حسن حبیبی نبود، سعی کرد در تعیین جانشین حبیبی دخالت کند. سیدمحمد خاتمی می دانست که حسن حبیبی دو بار به یاری او شتافته است؛ اول وقتی در سال ۱۳۷۶ به اصرار و فشـار حاکمیت برای نامزدی در ریاست جمهوری برای انشقاق در جناح میانه پاسخ منفی داده و به سیدمحمد خاتمی پیشنهاد کرده بود حسن روحانی را معاون اول دولت دوم خود سازد تا زمینه ریاست جمهوری او در سال ۱۳۸۴ فراهم شود... سـیدمحمد خاتمی به حسن روحانی هم تاحدودی بدهکار بود، چون اگر روحانی هم در سال ۱۳۷۶ نامزد ریاست جمهوری می شد، در فضای سه قطبی سیدمحمد خاتمی مقابل علی اکبر ناطق نوری پیروز نمی شد. اما یاران خاتمی با او موافق نبودند. هنگامی که این پیشنهاد در کمیته مرکزی جناح چپ اسلامی مطرح شده، یکی از بزرگان این جناح جمله ای درخشان گفته بود: «در اینکه حسن روحانی شایسته این مقام است تردیدی نیست، اما در این صورت پرسش مهم این است؛ رئیس جمهور واقعی کیست؟»
رهبری از خبر نامزدی هاشمی تعجب کردند
در پاییز ۱۳۸۳ حسن روحانی سفری به رشت کرد. محمدباقر نوبخت، نماینده میانه رو رشت میزبان روحانی بود. او دبیرکل حزبی میانه رو به نام اعتدال و توسعه بود که پس از شکست ناطق نوری در انتخابات دوم خرداد جناح راست حامیان هاشمی را سازماندهی می کرد: تکنوکرات هایی که برخلاف کارگزاران سازندگی ایران از ناطق نوری در آن انتخابات حمایت کرده بودند و حسن روحانی رهبر معنوی آنان محسوب می شد. ما نمی دانیم روحانی در دوم خرداد ۱۳۷۶ به چه کسی رای داده بود، اما می دانیم یاران هاشمی در کارگزاران به خاتمی و دیگر دوستانش در حزب اعتدال و توسعه به ناطق نوری رای دادند.
هاشمی خود نیز در خاطراتش گفته است به علت عضویت در جامعه روحانیت مبارز شخصاً به ناطق نوری رای داد، اما حسن روحانی هرگز به کسی نگفته است در دوم خردادماه ۱۳۷۶ به چه کسی رای داد و باوجود این در سفر رشت، روحانی به دریافت مهمی رسید. حسن روحانی به یاد می آورد که در آن سفر از میان اخبار و اطلاعات یقین کرد هاشمی رفسنجانی نامزد انتخابات سال ۱۳۸۴ خواهد شد.
اینک تردیدها در دل روحانی بیشتر شده بود، در حاشیه جلسه ای در دیدار با رهبری وقتی زمزمه نامزدی روحانی جدی بود، روحانی به آیت الله خامنه ای گفت: «من نامزد ریاست جمهوری نمی شوم، چون آقای هاشمی نامزد خواهد شد!» رهبری از این سخن روحانی شگفت زده شدند: «آقای هاشمی به من گفته اند نامزد ریاست جمهوری نمی شود.» روحانی اما بر تحلیل خود اصرار کرد؛ تحلیلی که درست از کار درآمد و در جلسه ای در کیش در نوروز سال ۱۳۸۴ میان هاشمی رفسنجانی و حسن روحانی روشن شد که نامزد غیرمنتظره انتخابات آن سال اکبر هاشمی رفسنجانی خواهد بود. هاشمی البته مانند تجربه علی اکبر ناطق نوری آن انتخابات را واگذار کرد و بازهم ریاست جمهوری حسن روحانی به تعویق افتاد .
روحانی: آیت الله گلپایگانی در خواب به من شال سبز داد
به تدریج بحث انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ باز شد. روحانی پیشنهاد کرد ناطق نوری نامزد شود. ناطق نوری پیشنهاد کرد هاشمی رفسنجانی نامزد شود و هاشمی رفسنجانی پیشنهاد کرد حسن روحانی نامزد شود. روحانی اما هنوز تصمیم نگرفته بود. روحیه اش از نامرادی های روزگار و نامردی های دوستان آزرده خاطر بود. می شد کشور را به جایی نرساند که احساس شود کیان ایران درخطر است، اما یک خواب روحیه او را ترمیم کرد. روحانی البته خواب را نه دلیل می داند و نه حجت، اما آن خواب روحیه روحانی را تقویت کرد؛
در دی ماه ۱۳۹۱ در خواب دید که در اتاق استادش آیت الله سیدمحمدرضا گلپایگانی است. آیت الله فقید از صندوقچه شال سبزی درآورد و به روحانی داد و گفت این مال شماست... روحانی طلبه مدرسه آیت الله گلپایگانی بود و برای آن مرجع بزرگ احترام بسیاری قائل بود. در نوروز ۱۳۹۲ روحانی سفرهایش را شروع کرد و در آغاز به خوزستان رفت. فضای سرد و دل مرده پس از سال ۱۳۸۸ هنوز وجود داشت. در همان بهار ۱۳۹۲ با هاشمی دیداری کرد و از عدم نامزدی او مطمئن شد. این بار هاشمی در پاسخ به سوال روحانی با تشری دوستانه به او گفت «چندبار بگویم نامزد نمی شوم.» در دیدار با رهبری نیز روحانی مطمئن از نامزد نشدن هاشمی توصیه ها و تذکرات رهبری را دریافت کرد. موضع رهبری همان بود: «هرکس که رای بیاورد با او کار می کنم.»
هاشمی: من حال و حوصله سفر استانی ندارم
روزهای ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ فرارسید. روحانی برای اطمینان دو روز قبل از ثبت نام محمود واعظی را نزد هاشمی رفسنجانی فرستاده بود و مطمئن شده بود هاشمی ثبت نام نمی کند و روحانی ثبت نام کرد. روزهای ثبت نام پایان می یافت، اما ساعت ۲ بعدازظهر آخرین روز ثبت نام تلفن دفتر حسن روحانی زنگ خورد. پشت تلفن اکبر هاشمی رفسنجانی بود: «می خواستم با شما مشورت کنم. یکی از مراجع تقلید زنگ زد و تاکید و تکلیف کرد که حتما من نامزد ریاست جمهوری شوم. من هم امروز استخاره کردم خوب آمد، می خواستم نظر شما را بدانم!» روحانی شگفت زده شد، اما مخالفتی نکرد... ماجرا پیچیده شد. ستادهای حسن روحانی آشفته شدند و به هم ریختند. بسیاری از افراد ستاد روحانی بلکه اکثریت مطلق آنان با ستادهای هاشمی رفسنجانی مشترک بودند و اکنون بلاتکلیف بودند. صبح فردای آخرین روز ثبت نام حسن روحانی به خانه هاشمی رفسنجانی رفت و از او پرسید چه شد که تصمیمش را تغییر داد؟ هاشمی رفسنجانی از اصرار آیت الله موسوی اردبیلی به او برای نامزدی خبر داد. روحانی از هاشمی پرسید آیا با رهبری مشورتی کرده اید؟
هاشمی گفت ساعت ۲:۳۰ بعدازظهر به دفتر رهبری زنگ زدم گفتند ایشان درحال استراحت هستند. دیگر فرصت تامل نبود، ثبت نام کردم. روحانی از هاشمی پرسید با این حساب تکلیف من چیست؟ آیا انصراف دهم؟ هاشمی پاسخ داد تا ۲۴ ساعت مانده به رای گیری انصراف ندهید و به مبارزات انتخاباتی ادامه دهید. به دو علت؛ اول اینکه شما به سفر شهرستان می روید و با مردم حرف می زنید، اما من حال و حوصله سفر استانی ندارم. دیگر اینکه ممکن است حادثه ای پیش بیاید و حضور شما لازم باشد. روحانی البته هرگز قبول ندارد که باتوجه به حوادث بعدی هاشمی آن حادثه را پیش بینی کرده بود. او معتقد است آقای هاشمی در نامزدی اش جدی بود و اصلا طراحی بازی جانشینی را نکرده بود. نشان به آن نشانی که در آن جلسه صبحگاهی درباره دولت آینده و معاون اول آن بحث کردند.
خاتمی اسفند ۹۱ نمی خواست از روحانی حمایت کند
روحانی به یاد می آورد که در اسفندماه ۱۳۹۱ با سیدمحمد خاتمی برای نامزدی مشورت کرده بود گفته بود شاید نامزد نشود. خاتمی در پاسخ گفته بود کار خوبی می کنید اما من از شما خیلی عذر می خواهم، من به کس دیگری قول حمایت داده ام. روحانی از خاتمی پرسید به آقای عارف قول داد ه اید؟ خاتمی گفت نه. روحانی دیگر سوالش را تکرار نکرد و ادامه نداد اما حدس می زد منظور خاتمی حمایت از نامزدی اسحاق جهانگیری بود که آن روزها نامش میان اصلاح طلبان بر سر زبان ها بود و پس از چند سال فاصله اصلاحات و حاکمیت به همراه دو عضو از مجمع روحانیون مبارز مجید انصاری و سیدعبدالواحد موسوی لاری به دیدار مقام رهبری رفته و برای بازگشت به سیاست مشورت کرده بودند. جهانگیری حتی در دیداری مستقل با مقام رهبری گفت وگو کرده و برای ورود به انتخابات اعلام آمادگی و نامزدی کرده بود. اما نامزدی هاشمی رفسنجانی سبب شد جهانگیری که در آستانه حضور در وزارت کشور و ثبت نام بود از راه برگردد و از همان میدان فاطمی به خانه اش برگردد. جهانگیری رئیس ستاد هاشمی رفسنجانی شد، ستادی که دولت مستعجل بود و البته بعدا به سبب همین جایگاه به معاونت اول ریاست جمهوری رسید.
داستان شروط روحانی برای اصلاح طلب ها
به انتخابات سال ۱۳۹۲ بازگردیم. روحانی بدون آنکه باجی به جناح چپ بدهد از موضع استغنا به مبارزات انتخاباتی ادامه می داد، روحانی حتی پیشنهاد اصلاح طلبان را که از میان او و عارف یکی با نظر سنجی کنار برود، را رد کرد. گفت هر کسی می خواهد به نفع من کنار رود اما من به نفع کسی کنار نمی روم! سطح رشد عارف در نظرسنجی ها البته هرگز از ۶ درصد بالاتر نرفت درحالی که روحانی پس از ۶ درصد مورد ادعای نظرسنجی ها با اولین گفت وگوی تلویزیونی به ۱۰ درصد رسید و هر روز بالاتر می رفت و تا پایان انتخابات به بالای ۵۰ درصد رسید. این چیزی بود که حتی اصلاح طلبان هم پیش بینی نمی کردند. آنان با نامزد سرسختی مواجه بودند که در آخرین جلسه مشترک با نمایندگان اصلاح طلبان گفته بود سه نکته در هرگونه ائتلاف برای او قطعی است:
اول؛ به نفع کسی کنار نمی رود، دوم؛ از عارف نخواهد خواست به سود روحانی کنار رود و سوم؛ در صورت پیروزی قول هیچ مقامی را به اصلاح طلبان نمی دهد.
روحانی درباره دولت آینده هم گفته بود فقط افرادی را برای همکاری انتخاب می کند که خودش تشخیص بدهد. روحانی حتی پیشنهاد حسین فریدون، برادرش را قبول نکرد که قبل از انتخابات پنج دقیقه به خانه محمدرضا عارف برود. در این میان البته حساب سیدمحمد خاتمی از دیگر اصلاح طلبان جدا بود. خاتمی به روحانی علاقه داشت و هیچ شرط و شروطی برای روحانی نگذاشت و سرانجام در انصراف عارف نقش کلیدی داشت و با نامه ای به او اعلام کرد در صورت عدم انصراف رسما اعلام می کند عارف نامزد جبهه اصلاحات نیست.
خاتمی بعد از انتخابات: من شما را رئیس جمهور نکردم
اما صادقانه ترین سخن با حسن روحانی را سـیدمحمد خاتمی گفت. پس از پیروزی حسن روحانی و پس از آنکه او در همان شب اعلام نتایج در پیامی تلویزیونی از آقایان هاشمی رفسنجانی، خاتمی و ناطق نوری تشکر کرد خاتمی به دیدارش رفت و بزرگوارانه و فروتنانه گفت: «هیچ تشکری ندارد. ما وقتی پشت سر شما آمدیم و از شما حمایت کردیم، یقین کردیم که پیروز می شوید!» خاتمی ادامه داد: «هر کس که بگوید «من» شما را رئیس جمهور کردم درست نمی گوید.»
جهانگیری خطاب به هاشمی و خاتمی: شهامت روحانی را ندارید!
جهانگیری حتی پس از ۸ سال با حسرت و ستایش از کابینه اول روحانی یاد می کند.
او معتقد است در سیاست خارجی، رئیس جمهور بیشترین وقت را می گذاشت. در سه ماه اول، رئیس جمهور دو سفر خارجی رفت. اول سفر به بیشکک(پایتخت قرقیزستان) برای شرکت در اجلاس شانگهای(اتحاد شرق، مرکب از متحدان چین و روسیه) که در آنجا اولین دیدار حسن روحانی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین انجام شد. روحانی از این مذاکره بسیار راضی بود و ظاهرا موافقت پوتین برای تحویل سامانه ضدهوایی اس- ۳۰۰ را برای ایجاد روابط دوستانه گرفت. جالب اینجاست که روسیه که متحد ایران محسوب می شد تا آغاز به کار دولت روحانی با وجود قرارداد ایران، تحویل موشک های اس- ۳۰۰ را به تعویق می انداخت. همان موشک هایی که سامانه دفاع ایران را قدرتمند می کرد.
سفر به نیویورک، مقر سازمان ملل متحد در اول مهرماه ۱۳۹۲ که در آن روحانی در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد درخشید. پس از ۴۰ سال رئیس دولت ایران با رئیس جمهور آمریکا گفت و گوی تلفنی کرد و تابو را شکست.
درخشش روحانی به حدی بود که اسحاق جهانگیری چند ماه بعد از آغاز ریاست جمهوری روحانی به دو رئیس سابقش اکبر هاشمی رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی گفت: «چه خوب شد که شما رئیس جمهور نشدید! هیچ کدام از شما شجاعت و شهامت روحانی را ندارید!»
جهانگیری در بعد فنی و اقتصادی هم در جلسه ای در همان اوایل دولت امید، قدرت ذهنی روحانی در حفظ اعداد و ارقام و آمار را ستود. جهانگیری در این دوران البته سعی می کرد پاره ای از روابط میان روحانی و دیگر مقامات کشوری و لشکری را بهبود ببخشد. جهانگیری تلاش می کرد رابطه دولت و سپاه را تقویت کند و این به موقعیت جهانگیری در کلیت نظام هم کمک می کرد و هم او را در دولت به چهره ای مهم بدل می ساخت که فراتر از دولت، در حاکمیت دارای نفوذ است. چیزی که معاونان اول در دولت های قبل و شاید به جز حسن حبیبی از آن بهره مند نبودند. درواقع جهانگیری مقام و موقعیت معاونت اول رئیس جمهور را از سطح دبیر هیات دولت ارتقا داده بود.
ژاپنی ها به روحانی: به آژانس اجازه بازرسی بده، همه چیز درست می شود!
روحانی به یاد می آورد که در سال ۱۳۸۳ در دیدار با نخست وزیر و وزیر خارجه ژاپن آنها حتی راهبرد هسته ای خود را براساس استراتژی رشدمحور طراحی کرده بودند و برای دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران چنین صورت بندی می کردند که چرا شما در برابر آژانس جهانی انرژی اتمی مقاومت می کنید؟ اجازه دهید آنها کار خود را بکنند و شما هم کار خود را انجام دهید. ژاپنی ها در توضیح به روحانی گفتند: «وقتی آژانس جهانی انرژی اتمی از ما درخواست بازرسی منظم کرد، ما با سر زدن ماهانه و فصلی مخالفت کردیم و گفتیم شما اصلا باید بیایید در ژاپن ساکن شوید و هر لحظه بازرسی کنید! ما خودمان به شما در کنار تاسیسات اتمی ژاپن ساختمان می دهیم.» اما ژاپنی ها به روحانی نکته مهم تری هم گفتند: «با این بازرسی ها، جلوی رشد دانش و فناوری و صنعت و تولید در ژاپن گرفته نشد و تحریم ها شکل نگرفت اما ما هر وقت که بخواهیم در عرض دو هفته دانش هسته ای خود را به فناوری تبدیل می کنیم چون نه فقط توان غنی سازی اورانیوم را داریم بلکه توان غنی سازی پولوتونیم را هم پیدا کرده ایم!
احمدی نژاد گفت به محمد البرادعی بگویید ما همه هزینه های شما را می دهیم و دیگر از آمریکا پول نگیرید
روحانی به یاد می آورد که در آغاز ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در دیدار جامعه روحانیت مبارز با رهبری آیت الله مهدوی کنی از آینده پرونده هسته ای ایران ابراز نگرانی کرد و به رهبری گفت ایشان (محمود احمدی نژاد) «تحریک ساکن» می کند! رهبری اما در جواب گفتند نگران نباشید. پایان کار حسن روحانی محصول جلسه ای بود که او با محمود احمدی نژاد داشت. در این جلسه احمدی نژاد به روحانی گفت هزینه آژانس جهانی انرژی اتمی چقدر است. روحانی با تعجب گفت مقصودتان چیست؟ احمدی نژاد گفت به محمد البرادعی بگویید ما همه هزینه های شما را می دهیم و دیگر از آمریکا پول نگیرید. روحانی پرسید؛ در مقابل او چه باید بکند؟ احمدی نژاد گفت پرونده ایران را عادی کند. روحانی لبخندی زد و گفت این کار از من برنمی آید. شما اصلا دنیا را نمی شناسید... و بهتر است هر چه زودتر فرد جدیدی را برای دبیری شورای امنیت ملی در نظر بگیرید. نتیجه این جلسه پایان کار روحانی بود.
روحانی می گوید از مذاکرات عمان اطلاعی نداشته است
مهم ترین نکته مذاکرات عمان این بود که این گفت وگوها بدون رضایت محمود احمدی نژاد و با مخالفت سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و از همه مهم تر با اطلاع و اشراف آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی انجام می شد و علی اکبر صالحی مجری آن بود. صالحی در نخستین گزارش به رئیس جدید جمهوری اسلامی جزئیاتی از مذاکرات عمان را به روحانی ارائه کرد. روحانی می گوید با وجود آنکه قبل از آن عضو شورای عالی امنیت ملی هم بود هیچ اطلاعی از این مذاکرات نداشت اما از اینکه با نظر رهبری کار تا این سطح پیش رفته است خوشحال شد. صالحی به روحانی نامه ای از جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در دولت اوباما نشان داد که در آن اشاره ای به مساله حق غنی سازی هسته ای ایران دارد، نامه ای که البته رسمی نبود. محمدجواد ظریف به یاد می آورد که در سال ۱۳۸۷ روزی به دفتر مقام رهبری فراخوانده شد. درحالی که هیچ سمت رسمی ای نداشت و از همه مسئولیت هایش در دولت محمود احمدی نژاد کنار گذاشته شده بود. یکی از مقامات عالی دفتر رهبری متن پاسخ مقام رهبری به نامه رئیس جمهور آمریکا باراک اوباما خطاب به آیت الله خامنه ای را در اختیار ظریف قرار داد و از او خواست آن را نه تنها به زبان انگلیسی ترجمه کند، بلکه اگر دیدگاهی هم دارد، بیان کند. برای ظریف وسایل پذیرایی را هم فراهم آوردند و گفتند تا پایان ترجمه نامه همان جا بماند، اوباما در نامه اش پیشنهاد کرده بود فردی از سوی او (که ظاهرا ویلیام برنز بود) و فردی از سوی آیت الله خامنه ای تعیین شود تا با اختیارات تام گفت وگو میان دو کشور را پیش ببرند. سال ها بعد صالحی فاش کرد احمدی نژاد به او گفته است من نه تنها با مذاکرات عمان مخالفم، بلکه به تو هم توصیه می کنم وارد این بازی نشو. این بازی خطرناک است و تو هم آسیب خواهی دید. سلطان قابوس در سال ۱۳۹۱ نامه ای به محمود احمدی نژاد می نویسد و در آن پیشنهاد باراک اوباما برای مذاکره را اعلام می کند اما احمدی نژاد به این نامه اهمیتی نمی دهد.
علی اکبر صالحی اما پیشنهاد را به مقام رهبری منتقل می کند، رهبری با شرایطی پیگیری نامه را تایید می کند؛ اول آنکه گفت وگوها فقط درباره برنامه هسته ای ایران با هدف به دست آوردن حق غنی سازی ایران باشد. دوم آنکه مذاکره در سطح پایین تر از وزیران خارجه یا مقامات بالا نباشد، درنهایت از سوی ایالات متحده آمریکا ویلیام برنز و از سوی ایران خاجی از دیپلمات های وزارت امور خارجه راهی عمان شدند و ملاقات مفصلی انجام دادند. آمریکایی ها در این مذاکرات اعلام می کنند که آمادگی دارند تحت شرایطی با غنی سازی اورانیوم در ایران موافقت کنند، پس از چندبار رفت وبرگشت سلطان قابوس متنی را پیشنهاد می کند؛ متنی که علی اکبر صالحی می گوید خط جان کری است و با امضای j .k به صورتی تلویحی با حق غنی سازی ایران موافقت می کند.
صالحی همین سند را به روحانی پس از انتخابات نشان داد و گفت ما از آمریکایی ها حق غنی سازی را گرفته ایم اما ظریف می گوید جان کری این توافق را رد می کند و ظریف به شوخی به او می گوید پس j .k کیست؟ نکند من هستم: جواد خوانساری [محمدجواد ظریف خوانساری است!]
آنچه مهم است شروع این مذاکرات در ابتدای سال ۹۱ است. برخی گفته اند پیشنهاد اولیه از طریق فردی به نام «سوری» که رئیس کشتیرانی ایران بوده ارائه شده است، حتی ظریف هم می گوید که زحمت اصلی این کار را صالحی می کشد که به مقام رهبری می گوید فرصتی برای اتمام حجت به آمریکا بدهیم. رهبری در پاسخ دستور می دهند مذاکرات نباید مستقیم باشد باواسطه (عمان) و جداگانه باشد، درواقع مذاکرات به صورت 1+2 شکل می گیرد، رهبری همچنین دستور می دهد که رئیس جمهور مسئول مذاکرات باشد اما احمدی نژاد مخالفت می کند و می گوید محصول این مذاکرات فدا شدن ماست.
سفر اول به عمان در بهار سال ۱۳۹۱ صورت می گیرد. از ایران چهار مقام وزارت امور خارجه آقایان خاجی، زیبب، بهاروند و نجفی به همراه نماینده ای از وزارت اطلاعات حضور می یابند و از آمریکایی ها، یونی تالاور مقام ارشد شورای امنیت ملی آمریکا درکنار ویلیام برنز حاضر می شوند. اولین پیشنهاد ایران آخرین پیشنهادش هم بود؛ به رسمیت شناختن حق غنی سازی. آمریکایی ها تعجب می کنند و می گویند ما برای مذاکره محتوایی نیامده ایم. فعلا بر سر شکل مذاکره به نتیجه برسیم، سفر بعدی به عمان در زمستان سال ۱۳۹۱ صورت می گیرد اما نتیجه ای از آن حاصل نمی شود. در همه این سال ها دبیر شورای عالی امنیت ملی با مذاکرات مخالف بود و حتی دوبار نشست مشترک جلیلی و صالحی در دفتر رهبری نتوانست از اختلافات بکاهد.
پیام رمزآلود روحانی به ظریف: «پروتکل الحاقی را بدون تایید مجلس امضا کن»
روحانی قبل از سفر به نیویورک رایزنی های گسترده ای در عالی ترین سطوح نظام انجام داده بود و مجوز مذاکره مشروط را دریافت کرده بود، شرط مذاکره اما این بود که آمریکا حق غنی سازی هسته ای ایران را رسما اعلام کند، باراک اوباما اما در پاسخ ایران گفته بود. این شرط مذاکره نیست، نتیجه مذاکره است. ما در پایان مذاکرات می توانیم حق غنی سازی ایران را به رسمیت بشناسیم، نه در آغاز مذاکرات. با این موضع آمریکا، مذاکره منتفی شد اما آمریکایی ها ناامید نشدند. درخواست ملاقات باراک اوباما با حسن روحانی را به ایران ارائه کردند. ایران این درخواست را رد کرد، این درخواست قبل از حرکت روحانی از تهران به سوی نیویورک بود. روز حرکت دومین درخواست آمریکا از ایران مطرح شد. روحانی دستور داد فعلا به درخواست آمریکا جواب رد یا مثبت ندهند. در نیویورک روحانی اجازه داد وزیران خارجه دو کشور جان کری و محمدجواد ظریف با هم گفت وگو کنند. ظریف البته در زمره کسانی بود که شرایط را برای دیدار روسای جمهوری ایران و آمریکا مساعد نمی دید اما یک ابتکار دیپلماتیک جایگزین دیدار شد روحانی در راه بازگشت از نیویورک به تهران بود که زنگ تلفن همراه به صدا درآمد، پشت خط باراک اوباما بود، پس از نزدیک به چهاردهه روسای جمهور ایران و آمریکا با هم حرف زدند. این ابتکار نمادی و راهبردی بود. اوباما درباره سه محور باروحانی حرف زد: اول مسائل هسته ای، دوم مسائل انسانی و حقوق بشری، سوم مسائل منطقه ای.
روحانی اما گفت من فقط درباره مسائل هسته ای حرف می زنم. مسائل دیگر شاید وقتی دیگر. تماس تلفنی خط گفت وگو را میان ایران و آمریکا برقرار کرد. مکالمه بیش از ۲۰ دقیقه طول کشید. اوباما به زبان فارسی باروحانی وداع کرد و گفت: «خداحافظ.»
روحانی متن کامل و پیاده شده تلفن را به رهبری ارائه داد. رهبری از رئیس جمهور درباره مشاورانش در این کار توضیح خواستند.
روحانی از فشار آمریکایی ها بر ایرانی ها حرف زد و اینکه دیپلمات ها و کارشناس ایرانی هم مخالف بودند. مقام رهبری اما دو جمله گفتند اول اینکه کار نابجایی بود و دوم اینکه من متوجه شدم تقریبا به رئیس جمهور این کار تحمیل شد.
روحانی می گوید آن شب سعودی ها از ناراحتی خواب خوش نداشتند.
این جمله به نقل از سفیر کویت نقل شده بود.
اصولگرایان هم از این اقدام روحانی ناراحت بودند اما اصلاح طلبان خوشحال بودند و مهم ترین شخصی که از روحانی حمایت کرد آقای هاشمی بود.
مهم ترین رمز توافق ژنو در تفویض امور و مسئولیت دادن به حسن روحانی بود. او به یاد می آورد که او در سال ۱۳۸۲ مسئولیت پرونده هسته ای ایران را نپذیرفت تا زمانی که رئیس جمهور و رهبری بر سر مسئولیت و اختیارات او تاکید کردند و به او تکلیف شد که این مسئولیت را بپذیرد و نهادی بالای سر وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی را رهبری کند، به همین علت توافق سعدآباد، توافق ژنو و توافق پاریس امضا شد. در برجام نیز روحانی چنین اختیاراتی از رهبر خواست و رهبری هم با آن در سال ۱۳۹۲ موافقت کردند. این گونه بود که وقتی در پایان مذاکرات ژنو در نیمه شب وقتی مذاکرات ظریف با ۱+۵ در آستانه شکست بود و به بن بست رسیده بود روحانی پس از دو رکعت نماز ساعت پنج صبح به ظریف دستور امضای توافقنامه ایران و ۱+۵ را صادر کرد.
ظریف البته به درستی می گوید او نیز ریسک کرد. وقتی پیک امین رئیس جمهور در تماس تلفنی به او گفت: «بهارستان را بده، سیف و زنگنه را بگیر.» معنای رمزآلود این پیام این بود (که پروتکل الحاقی را که باید مجلس تصویب می کردیم امضا کنی در برابر پول های ایران از بانک های خارجی و فروش نفت را از ۱+۵ بگیر.)
صبح فردای توافق موقت ژنو رئیس جمهور نامه ای به حضور رهبری نوشت و ایشان هم همان روز پاسخ نامه روحانی را دادند و با توافق موافقت کردند.
پس از تلفن امید تلفن های دیگری از سوی آمریکا به ایران پیشنهاد شد که ایران با همه آنها مخالفت کرد. باراک اوباما که تلفن هایش بی پاسخ مانده بود به نامه نگاری روی آورد و در آن همان خطی را پیشنهاد کرد که در تلفن امید گفته بود. اوباما در این نامه به روحانی پیشنهاد کرد که در مکانی که ایران تعیین کند، روسای جمهور دو کشور بنشینند و همه مسائل فی مابین را حل وفصل کنند. این پیشنهاد اوباما با استقبال مواجه نشد و عصر اوباما هم پایان یافت. روحانی معتقد بود حتی اگر هیلاری کلینتون نامزد حزب دموکرات آمریکا هم جانشین باراک اوباما می شد روند موجود ادامه می یافت اما دونالد ترامپ بدترین اتفاقی بود که در روابط ایران و آمریکا رخ داد و آه از نهاد کسانی برآمد که اوباما را در تاریخ روابط ایران و آمریکا یک استثنا می دانستند.
روحانی می گوید آمریکا از طریق فضای مجازی رد داعش را می زد
واعظی می گوید نگاه ما به فضای مجازی نگاهی مبتنی بر راهبرد تولید ثروت ملی بود و بر همین اساس طرح دولت الکترونیک را پیگیری می کردیم و تاسیس شبکه ملی اطلاعات هم نه در تقابل با شبکه جهانی اطلاعاتی که در تکمیل آن بود، برای آنکه داده های داخلی باکیفیت بهتر به دست مردم برسد و اگر روزی به هر دلیل امکان دسترسی به شبکه جهانی اطلاعات وجود نداشت، دسترسی مردم به اطلاعات و خدمات و سرگرمی از دست نرود. اتفاقی که دوبار در سال در دی ۱۳۹۶ و آبان ۱۳۹۸ رخ داد و هرچند با دستور و مقاومت شخص حسن روحانی در هیچ کدام بیشتر از یک هفته دسترسی به شبکه جهانی قطع نشد اما خدمات ملی فضای مجازی هم از دست نرفت. بر این اساس است که واعظی معتقد است دولت روحانی نه تنها فضای مجازی را یله و رها نساخته بود، بلکه بر مدیریت آن تاکید داشت. افزون بر این روحانی باور داشت توسعه فضای مجازی نه تنها اقدامی ضدامنیتی تلقی نمی شود، بلکه از منظر امنیت ملی یک ضرورت امنیتی محسوب می شود. روحانی به اشراف اطلاعاتی و امنیتی در جهان امروز اشاره می کند و می گوید: «فکر می کنید آمریکا از کجا می تواند رد حرکت های تروریستی مثلا القاعده یا داعش را بزند؟ جز از طریق فضای مجازی؟!»
داستان قیمت بنزین با محوریت «بقیه نگذاشتند»
روحانی از همان آغاز سعی کرد قیمت موجود بنزین را به قیمت واقعی نزدیک کند در گام اول در سال ۱۳۹۳ قیمت بنزین دولتی را از ۴۰۰ تومان به ۷۰۰ تومان افزایش داد و بنزین آزاد را هم هزار تومان کرد. در سال ۱۳۹۴ بنزین دونرخی را از بین برد و نرخ واحد را همان هزار تومان اعلام کرد.در سال ۱۳۹۵ دولت قصد داشت بنزین را به ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ تومان برساند که هیات دولت با این کار مخالفت کرد و البته مخالفت مجلس هم در محافظه کاری دولت نقش داشت. این مخالفت در سال ۱۳۹۶ هم ادامه یافت. در سال ۱۳۹۷ این بار روسای کمیسیون های مجلس هم به مخالفان افزوده شدند و در سال ۱۳۹۸ درست در اردیبهشت ماه در روزی که قرار بود افزایش قیمت بنزین اعلام شود، خبرگزاری فارس با افشای خبر سبب شکل گیری صف های طولانی در پمپ بنزین های کشور شد اقدامی که به لغو طرح انجامید و سرانجام در آبان ۱۳۹۸ گرانی بنزین هزینه اجتماعی و انسانی سنگینی را بر جای گذاشت، بدون آنکه هزینه اقتصادی زیادی را بر مردم تحمیل کند. گرانی بنزین اما رابطه مستقیمی با بهبود وضعیت سلامت جامعه داشت. از همان اردیبهشت ۱۳۹۳ دولت تصویب کرد هرگونه درآمد ناشی از گرانی بنزین به طرح تحول سلامت اختصاص یابد، درنتیجه این مصوبه ۱۱ میلیون نفر به طرح بیمه همگانی(بیمه سلامت) افزوده شدند. همچنین با وجود مخالفت حسن روحانی با پرداخت یارانه های مستقیم به علت ضعف ساختاری نهاد دولت در کشور عواید حاصله از گرانی بنزین به یارانه نقدی افزوده شد. ۶۰ میلیون نفر مشمول طرح معیشتی جدید شدند، درحالی که روحانی معتقد بود این پول باید تبدیل به کارت اعتباری خرید کالا می شد اما فشاری که بر دولت وجود داشت و اهمال در ایجاد زیرساخت های لازم برای این کار در قوه مجریه سبب شد یارانه ای جدید بر یارانه های قدیم افزوده شود، البته حتی همین طرح ناقص هم سبب کاهش قاچاق بنزین و افزایش قابل ملاحظه صادرات بنزین شد.
منبع: ساعد نیوز
دیدگاه تان را بنویسید