چرا نباید خیلی روی روس‌ها حساب کنیم؟

گروه سیاست نامه نیوز – این روزها نقش روسیه انگار در سیاست خارجی ما پررنگ‌تر از قبل است. از سفر به همین زودی‌های رئیسی به مسکو گرفته تا همکاری‌های بلندمدت و راهبردی که قرار است انجام شود تا نقش روس‌ها در مذاکرات برجامی و سایر قضایا. این طور که معلوم است نگاه به شرق در این دولت بیش از هر وقت دیگری جدی گرفته شده است شاهدش همان که چندی قبل معاون پارلمانی رئیس جمهور نگاه به شرق را پلن B ایران در صورت عدم احیای برجام دانسته بود. 

نقش‌آفرینی روس‌ها در مذاکرات برجامی اما در روزهای اخیر بیش از سایر مسائل مورد توجه بوده است. دلیلش هم همان رایزنی اولیانوف و رابرت مالی است که انتشار تصویرش در فضای مجازی غوغا به پا کرد. اظهارات نماینده روسیه در مذاکرات مبنی بر اینکه ایران را راضی کرده‌اند از برخی خواسته‌هایش دست بکشد هم البته کم تاثیر نداشت. 

از همین را شاهدیم همزمان با باب تحلیل درباره اهمیت مذاکره مستقیم با آمریکا، انتقاداتی هم از این همه حساب باز کردن روی روس‌ها مطرح شد. به عنوان مثال قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین در وزارت خارجه در گفت‌وگو با «نامه نیوز» تاکید می‌کند که اهمیت اینکه چه کسی به جا مذاکره می‌کند از آثار مذاکره غیرمستقیم کمتر نیست. 

او می‌گوید: «به خصوص درباره روس‌ها با توجه به سابقه روابط ما و چارچوب‌های سیاست خارجی روسیه این مساله قابل بحث است. روس‌‌ها در درجه اول متحد ایران نبوده و رقیب ایران در بسیاری از مسائل ژئوپلیتیک، امنیتی و ایدئولوژیک محسوب می‌شوند.»

وی افزود: «آنها در بحث ژئوپلیتیک رقیب جدی ایران، آسیای میانه، قفقاز و خاورمیانه هستند. در حوزه انرژی نیز می‌دانیم که مهم‌ترین جایگزین روسیه برای تامین انرژی اروپا به خصوص در زمینه گاز، ایران و منطقه خلیج‌فارس است و بنابراین خروج ایران از بازار به نفع روس‌ها است. ضمن اینکه اگر نگوییم بیشتر، روس‌ها کمتر از اروپا و آمریکایی‌ها نگران جریانات اسلام‌گرا در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی نیستند. آنها نگران جنبش‌های اسلامی در چچن و… هستند که این با ساختار اسلامی و شیعی ایران از نظر فکری همخوانی ندارد. لذا از این سه جهت روس‌ها نمی‌توانند متحد ایران محسوب شوند».

این دیپلمات پیشین همچنین گفت: «نکته دیگر آنکه روس‌ها خودشان در تحریم آمریکایی‌ها بوده و با آنها مناقشه دارند لذا اولویت آنها این است که تحریم‌های خود را لغو کنند. بنابراین برگه ایران که برگه ضعیف‌تری است می‌تواند برای آنها برگه مناسبی باشد که در جهت برقراری منافع خود از آن استفاده کنند یعنی امتیازاتی از ایران گرفته و به آمریکا بدهند تا در روابط خود با آمریکا بیشتر منفعت خود را تامین کنند. از این جنبه واسطه شدن روسیه می‌تواند نگران‌‌کننده باشد».