میراث ترامپ، ترمزِ توافق آمریکا و ایران

این که طرف های برجام بتوانند به مراسم امضای توافق در وین برسند، همچنان معطلِ یافتن راه حلی "تا به اینجا دست نایافتنی" برای میراثی است که دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق ایالات متحده برجای گذاشته است: قراردادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان های تروریستی خارجی Foreign Terrorist Organization (FTO). دو طرف ظاهرا در تمامی دیگر زمینه ها توافق کرده اند و آماده امضای متن نهایی هستند اما تنها بر سر سپاه پاسداران به مشکل خورده اند که ایده ای برای عبور از آن پیدا نمی کنند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا گفته است که "هنوز به آن نقطه نرسیده ایم. من خوشبینی بیش از حدی هم ندارم (که توافق به سرانجام برسد)."

اکنون هر دو طرف گرفتار موانع سیاسی سرد و پیچیده ای هستند که روز به روز هم بدتر می شود. در واشنگتن، روز چهارشنبه، شماری از نمایندگان دموکرات کنگره هم در مخالفت با حذف سپاه از فهرست تروریستی، با جمهوریخواهان هم صدا شدند. دولت جو بایدن آماده حذف سپاه از این فهرست هست اگر ایران بپذیرد که به دنبال هدف گرفتن آمریکایی ها به انتقام قتل قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس نباشد.

علی واعظ از گروه بین المللی بحران، به المانیتور می گوید: "از نظر سیاسی، برای ایرانی ها غیرممکن است که علنا پرونده انتقام سلیمانی را ببندند. این پیشنهاد در تهران رد شده و ایران پیشنهاد متقابلی داده است که آمریکایی ها سرگرم بررسی آن هستند." واعظ می گوید: "دولت رئیسی و دستگاه امنیت ملی ایران بر این باورند که برای تامین توافق و پایدار ماندن آن، رضایت سپاه را نیاز دارند. پس باید چیزی هم به سپاه داده شود و گرنه تنها نهادی خواهد بود که از احیای برجام، هیچ دستاوردی نصیبش نمی شود."

تریتا پارسی از اندیشکده کوئینسی نیز می گوید: "به نظرم دو طرف این طور حساب کرده اند که بگذار کار به دقایق آخر بکشد، زمانی که طرف مقابل تقریبا به همه آنچه خواسته برسد، بیشتر انعطاف نشان می دهد و بیشتر منطقی می شود. اما به نظر می رسد که تا به اینجا، کار مطابق پیش بینی هیچ یک از دو طرف پیش نرفته است."

در این حال، علائمی هم از یمن می رسد. وزیر امور خارجه ایران در گفت وگوی سوم آوریل با آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل، از آتش بسی که با میانجیگری این سازمان در یمن برقرار شده است، حمایت کرد. ایران دوست دارد بگوید که با حوثی ها، فاصله معقولی دارد اما بدون همراهی تهران، نه حمله ای صورت می گیرد و نه آتش بسی برقرار می شود. اگر زمانبندی رخدادها، تعیین کننده است، در آن صورت آتش بس یمن، در روزهای پایانی گفت وگوهای هسته ای ایران، یک علامت است آن هم در گرماگرم نگرانی های آمریکا، اسرائیل و دیگران درباره سیاست های ایران در منطقه.