آیا واقعا 99 درصد اختلافات برجام حل شده بود؟

«میخاییل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین اظهار کرده است که با  وجود صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام، همچنان می‌توان مذاکرات هسته‌ای با ایران را به نتیجه رساند.مواضع اخیر اولیانوف از یک سو نشان دهنده افزایش نقش آفرینی مسکو در مذاکرات و از سوی دیگر، مولد نوعی ابهام در این روند باشد! سوال اصلی اینجاست که آیا واقعا 99 درصد از اختلافات موجود در مسیر احیای توافق هسته ای حل و فصل گردیده است؟

اولیانوف در این خصوص تاکید کرده است:

"اکنون باید به نحوی سعی کنیم مذاکرات را از سر بگیریم. البته انجام تمام این‌ها کار آسانی نیست، به‌خصوص بعد از اینکه قطعنامه صادر شد اوضاع تغییر کرده است.در تاریخ دهم مارس (۱۹ اسفند) متن توافق احیای برجام تکمیل شده بود و در بحث برداشتن تحریم‌ها، بیش از ۹۹ درصد توافق حاصل شده بود و چیزهای کوچکی باقی مانده بودند که می‌شد ظرف یکی دو روز بر سر آن‌ها توافق کرد."

واقعیت امر این است که آمریکا از برخی تفاهم های اولیه در پروسه حل اختلافات برجامی عدول کرده است. به عبارت بهتر، اظهارات اولیانوف نشان می دهد که در قبال مسائل مهمی مانند ارائه تضمینهای اعتباری و حذف محدودیتهای غیر هسته ای اعمال شده پس از خروج ترامپ از برجام، تفاهم های اولیه ای میان طرفهای مذاکره کننده صورت گرفته که کاخ سفید تحت تاثیر لابی های صهیونیستی یا حتی برخی ملاحظات داخلی ( از جمله مخالفت سناتورها و نمایندگان کنگره) از آن عدول کرده است. میخاییل اولیانوف نماینده روسیه در سازمانهای بین المللی در پیامی معنادار تاکید کرده است که دولت بایدن قصد دارد بخشی از تحریمهای اعمال شده توسط دولت ترامپ ( علیه ایران) را حفظ کند. این رویکرد غیر سازنده، منجر به توقف مذاکرات و عدم احیای توافق هسته ای شده است. به نظر می رسد دولت بایدن در ماه مارس امسال ( اسفند ماه) ، متن تفاهم اولیه میان ایران و اعضای 1+4 که با مشورت طرف آمریکایی تنظیم شده بود را زیر پا گذاشته است. 

در این مسیر، مقامات آمریکایی تلاش کرده اند تا برخی از اختلافات برجامی را به مثابه اختلافات غیر برجامی و غیر هسته ای جلوه دهند. در رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری 2020، جوبایدن و همراهانش بارها رویکرد دولت ترامپ در خروج از توافق هسته ای با ایران را به چالش کشیدند. با این حال، افرادی مانند آنتونی بلینکن و جیک سالیوان که اتفاقا پس از حضور بایدن در قدرت به دو بازیگر کلیدی در حوزه سیاست خارجی آمریکا تبدیل شدند، تاکید داشتند که دولت بایدن باید بخشی از تحریمهای ضد ایرانی اعمال شده را حتی در صورت احیای توافق هسته ای حفظ کند. حتی سالیوان یک گام فراتر از آن رفت  مدعی شد که واشنگتن در ازای بازگشت به برجام باید امتیازی فرابرجامی مانند " حذف بند غروب آفتاب" را از تهران مطالبه کند. اکنون مقامات آمریکایی به وضوح دریافته اند که  امکان تحمیل تعهدات بیشتر به تهران را ندارند. با این حال، آنها کماکان بر مواضع خود در خصوص "عدم رفع واقعی تحریمهای ضد ایرانی" اصرار می ورزند. اگرچه افرادی مانند رابرت مالی و بایدن در خصوص موانع ذاتی و تبعی وضع تحریهای غیر هسته ای ( پس از خروج ترامپ از برجام) در روند رفع عملیاتی تحریمهای هسته ای آگاه هستند اما این قاعده مسلم را به عناوین مختلف انکار می کنند. بنابراین، چرخش آمریکا در مذاکرات برجام ماهیتی حقوقی و فنی نداشته و اتفاقا دارای ماهیتی کاملا سیاسی می باشد. تاکید مقامات کشورمان در خصوص در دسترس بودن توافق در صورت اتخاذ تصمیم سیاسی واشنگتن، در همین راستا قابل ارزیابی و تحلیل است .

همان گونه که اشاره شد، متغیرهای مختلفی را باید در این خصوص دخیل دانست که مهم ترین آنها " کارشکنی صهیونیستها" و دیگری " معادلات داخلی آمریکا" می باشد. در عین اصرار دولت بایدن بر این رویکرد غیر سازنده، کماکان مقامات کاخ سفید جمهوریخواهان را در خصوص مین گذاری در روند احیای توافق هسته ای متهم می سازند! این بازی نامتوازن دولت بایدن در حالی ادامه دارد که اکریت نسبی کنگره ( مجلس نمایندگان و سنا) اکنون در دست دموکراتهاست و فراتر از آن، بایدن به عنوان رئیس جمهور مستقر در کاخ سفید می تواند از اختیارات ویژه خود در مسیر رفع تحریمهای ضد ایرانی و کلیه تحریمهایی که در تداخل و تعارض با رفع این تحریمها می باشد استفاده کند.