علت اصلی تنش های مرزی طالبان با ایران | حق‌آبه یک بهانه است؟

اقتصادنیوز نوشت: همزمان با رسانه‌ای شدن خبر درگیری‌های مرزی میان ایران و طالبان و همچنین نشر تصاویر و فیلم‌های مرتبط با تنش مرزی اخیر، درگیری که در مرز سیستان و بلوچستان و ولایت نیمروز رخ داد، گمانه‌زنی‌ها درباره منشا این درگیری‌ها افزایش یافت.

برخی از ناظران این تنش مرزی را به موضوع مورد مناقشه حق‌آبه که زمینه ساز تنش میان ایران و افغانستان شده ارتباط دادند در حالی که مقام های رسمی ایران اعلام کردند ریشه این درگیری‌ها، رویارویی مرزبانان ایرانی با افراد مسلح ناشناسی بود که قصد ورود به خاک ایران را داشتند.

درگیری مرزی ایران و طالبان فقط بخاطر حق آبه بود؟

در همین راستا اکو‌ایران درگفتگو با علیرضا رجایی، دیپلمات دستگاه دیپلماسی کشورمان به بررسی ریشه درگیری مرزی اخیر پرداخته است. رجایی در پاسخ به سوال اکو‌ایران درباب چرایی وقوع چنین تنش یا تنش‌های مشابهی گفت که تاکید بر این که بگوییم، درگیری مرزی اخیر به واسطه اختلاف‌ها و بدعهدی طالبان در باب موضوع حق‌آبه بوده نادرست و در عین حال گزاره ای است گمراه کننده.

تلاش گروه های مسلح برای ورود غیرقانونی به ایران

او در ادامه و درباره چرایی این درگیری گفت: تنش مرزی ارتباطی به مقوله حق‌‌آبه ندارد بلکه به چالش‌ها و مشکلاتی چون قاچاق و تلاش گروه‌های مسلح برای ورودغیر قانونی به ایران، قاچاق تریاک و مسائل مرزی مرتبط است.

رجایی در ادامه خاطر نشان کرد: براساس آماری که به دست آمده روزانه ده هزار ورود غیر‌قانونی به ایران ثبت شده است. علاوه بر این متغیرهای دیگری هم وجود دارد. از همین رو نباید این دو گزاره را به موضوع حق‌آبه گره زد چرا که مقوله هایی جدا هستند.

طالبان بدعهد است

رجایی که به عنوان رئیس پیشین ستاد افغانستان فعالیت داشته در ارتباط با مسئله حق‌آبه گفت که ایران در جریان رایزنی‌هایی که با مقام‌های طالبان پیش از بازگشت دوباره به قدرت داشت، این چالش را مطرح کرد و در پاسخ نیز این گروه قاطعانه تاکید داشتند که به این موضوع مورد اختلاف پایان خواهند داد.با این همه آنگونه که این دیپلمات ایرانی تاکید دارد، طالبان بدعهد است و توجهی به پیمان‌نامه‌ها و توافق‌ها نداشته و ندارد.

رجایی در ادامه به اکو ایران گفت: طبیعتا از این گروه نمی توان توقع داشت که پیمان نامه‌ای موسوم به توافقنامه شفیق-هویدا (توافقنامه هیرمند) را لحاظ کرده و اجرایی کند، توافقنامه‌ای که براساس آن 850 میلیون متر مکعب آب به ایران تعلق پیدا می کند که سهم سیستان و دریاچه هامون می شود.

طالبان عنصر مستقلی نیست

رجایی در ادامه این گفتگو و در پاسخ به سوالی در باب چرایی نادیده انگاشتن حقوق ایران در باب مقوله حق‌آبه و همچنین تلاش این بازیگر برای تنش‌زایی گفت: طالبان در حقیقت تلاش دارد تا با حمایت جریان‌های بیرونی زمینه را برای تنش مرزی هموار کند تا بدین طریق اهداف خود را محقق نماید. به باور او، طالبان عنصر مستقلی نیست و هرچند مدعی است که خواهان آن است تا امارات اسلامی تحت رهبری اش به رسمیت شناخته شود.

طالبان به دنبال تحت فشار قرار دادن ایران است

این دیپلمات فعال در وزارت خارجه در ادامه این گفتگو ضمن استناد به مصاحبه بی نظیر بوتو و اشاره به این مقوله که شکل‌گیری طالبان ماحصل مشارکت بازیگرانی چون پاکستان، عربستان، انگلیس و ایالات متحده بوده تاکید دارد که این گروه در همان روزهای نخستی که برای اولین بار بر افغانستان سلطه یافت ایران را به عنوان اولین هدف خود برگزید به همین دلیل در آن بازه زمانی نه تنها شاهد تعرض‌های مرزی بودیم بلکه این گروه شبه نظامی تراژدی حمله به کنسولگری ایران در مزار شریف و شهادت دیپلمات های ایرانی را رقم زد.

 این دیپلمات فعال در وزارت خارجه در ادامه خاطر نشان کرد که در شرایط کنونی که طالبان بار دیگر قدرت را در اختیار گرفته نیز در صد است تا به گونه‌ای دیگر ایران را تحت فشار قرار دهد.

حق آبه هیرمند؛ اهرم فشار طالبان علیه ایران؟

او در پاسخ به سوال اکو‌ایران مبنی بر این که می توان گفت که مقوله حق‌آبه اهرم فشار طالبان علیه ایران هست یا نه نیز گفت، بله.

رجایی با این همه تاکید کرد که خوش رقصی این بازیگر در راستای تحقق خواسته هایش توسط ایالات متحده است. چرا که برخلاف باور عموم، طالبان آمریکا ستیز نیست و حتی در جریان رایزنی های دوحه نیز پشت پرده با واشنگتن توافق‌هایی نیز داشته است.

به باور او حتی در دوران تصرف کابل، غلجایی ها به واسطه ارتباط نزدیکی که با واشنگتن داشتند توانستند به امکانات و تجهیزات بسیاری مجهز شوند، اینگونه هم طالبان سود بردند و هم واشنگتن، بدین معنا که ایالات متحده به جای پرداخت هزینه بسیار برای تحقق صلح، به شکلی نیابتی در این کشور جایی برای خود یافت تا به شکلی پنهان اهدافش را اجرایی کند.

 رجایی در اداکه تاکید کرد:در ظاهر آنچه به چشم می آید این است که ایالات متحده از افغانستان خارج شده و حتی این توهم شکل گرفته که طالبان زمینه ساز خروج نیروهای آمریکایی شدند.اما این ها فرضیه هایی نادرست هستند.

روش طالبان برای خریدن مشروعیت

به گفته او حقیقت آن است که ایالات متحده استراتژی‌اش را در ارتباط با افغانستان تغییر داد تا با حداقل هزینه اهداف خود را محقق کند.

این دیپلمات وزارت خارجه تاکید کرد که طالبان با گرو گرفتن خواست ایران برای دریافت حق‌آبه و همچنین ماجراجویی در حوزه‌هایی چون مقوله پناهندگان و قاچاق استفاده می‌کند و هم‌صدا با آمریکا درصدد ایجاد تنش است تا بدین طریق برای خود مشروعیت بخرد.

راهکار پیش روی دستگاه دیپلماسی

به باور او، طالبان به لحاظ رفتاری به خوبی می داند قادر نیست مشروعیت داشته باشد با این همه تلاش می‌کند تا با تحت فشار قرار دادن ایران به رسمیت شناخته شود.

این دیپلمات وزارت خارجه در پاسخ به سوالی مبنی بر راهکار دستگاه دیپلماسی جهت مقابله با این بحران ضمن اشاره به این گزاره که طالبان تربیت شده‌اند تا منطقه آسیای میانه را به آشوب بکشند گفت که تنها راه خروج از چالش حاکم توسل بر دیپلماسی است.