از سرگیری مسیر دیپلماسی با ایران توسط غرب

این نشریه انگلیسی روز سه‌شنبه در کنار تکرار ادعاها علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان نوشت که پیشرفت‌های ایران دیپلمات‌های غربی را وادار کرده است تا به دنبال گزینه‌ای مناسب برای تغییر مسیر و یا متوقف کردن فعالیت‌های اتمی ایران باشند.

فایننشال تایمز افزود: « مقام های اروپا و ایالات متحده در ماه های اخیر، بی سر و صدا بحث ها را در مورد چگونگی رسیدگی به این بحران از سر گرفته اند. برهمین اساس مقام های سه کشور موسوم به تروئیکا - فرانسه، آلمان و انگلیس - در ماه مارس با علی باقری کنی، مذاکره کننده هسته ای ایران در اسلو دیدار کردند. باقری کنی نیز به طور جداگانه گفت که طی این ماه با مقامات سه کشور اروپایی در ابوظبی دیدار کرده است.»

این نشریه انگلیسی در ادامه جریان‌سازی اخیر رسانه‌های غربی، برای پنهان‌سازی ادعاهای قبلی واشنگتن درباره موضوعیت نداشتن تداوم دیپلماسی با ایران پس از اغتشاشات پائیز گذشته در کشورمان، به نقل از یک منبع ناشناس ادعا کرد: «ایران پس از گفت‌وگوهای غیرمستقیم با ایالات متحده در عمان، نشان داد که مایل به انجام اقدامات هسته‌ای است که نشان دهد تا حدودی عقب نشینی کرده است. واشنگتن هم منتظر است ببیند آیا تهران این کار را خواهد کرد یا خیر.»

فایننشال تایمز ادامه داد: این شخص می گوید، اما ایالات متحده به ایران اطلاع داده است که غنی‌سازی بالاتر از ۶۰ درصد را تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای می‌داند و ادامه این مسیر عواقب جدی در پی خواهد داشت.

ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت. اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ (دی ماه ۱۳۹۵) و پس از چند اقدام مقدماتی، در نهایت با اتخاذ مواضع مغایر با مفاد برجام، با خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از آن در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸)، در ۲ مرحله تحریم‌های ثانویه آن علیه ایران بازگردانده شد.

اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، سرانجام در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ (۸ می ۲۰۱۹) شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.

ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق وعده خود تلاش کنند. اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد. کاهش تعهدات ایران بر اساس مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت گرفت.

دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد اما همچنان سیاست های فشار حداکثری دولت ترامپ را در پیش گرفته و به بهانه حقوق بشری در حمایت از ناآرامی ها در ایران و نیز قدرت پهپادی کشورمان و ادعای بکارگیری این پهپادها از سوی روسیه در جنگ علیه اوکراین تحریم هایی را وضع کرده است.

فایننشال تایمز در ادامه گزارش خود ادعا کرد: مقامات ایالات متحده به طور همزمان بر تبادل احتمالی زندانیان با ایران متمرکز بوده‌اند. این نشریه انگلیس با تکرار ادعای ملاقات نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با سفیر کشورمان در سازمان ملل متحد، به نقل از یک دیپلمات ارشدی که نام اورا فاش نکرد مدعی شد: «برای آمریکایی‌ها مهم است که اتفاقی در مورد زندانیان و موضوع هسته‌ای به طور هم‌زمان بیفتد. مبادله زندانیان می تواند به بازگشایی مذاکرات هسته ای کمک کند.»

بدر بن حمد البوسعیدی وزیر خارجه عمان گفت: ایران و آمریکا به نهایی کردن توافق برای تبادل زندانیان نزدیک و در حال بررسی جزئیات این توافق هستند. البوسعیدی در مصاحبه با رسانه آمریکایی المانیتور افزود: من جدی بودن را از سوی واشنگتن و تهران احساس می‌کنم زیرا مذاکره کنندگان آنها تلاش می‌کنند تا توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را نجات دهند.

وزیر خارجه عمان با اشاره به اینکه در حال حاضر فضای مثبتی پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران وجود دارد، افزود: مسقط معتقد است که سران ایران برای دستیابی به توافق جدی هستند و تا زمانی که طرف مقابل (آمریکا) با حسن نیت جواب آنها را دهد آنها (ایران) هم مایل به انجام این کار هستند.

البوسعیدی همچنین درباره توافق احتمالی تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا، گفت: می‌توانم بگویم که آنها نزدیک هستند و احتمالاً فقط بحث موضوعات فنی باقی مانده است.

وی در ادامه اگرچه دخالت مسقط در دستیابی تهران و واشنگتن به این توافق را تائید نکرد اما خاطرنشان کرد: عمان با حسن نیت تمایل خود برای ایفای نقش (چه در خود عمان یا هر جای دیگری) در دستیابی به این توافق را به هر دو طرف پیشنهاد کرده است.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران نیز هشتم اردیبهشت ماه جاری (۲۸ آوریل) درباره آخرین تحولات تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا عنوان کرد: ۶ ماه قبل آنها خانم دیپلمات انگلیسی را به عنوان نماینده خود به ما معرفی کردند. درباره تبادل زندانیان به عنوان موصوع انسانی مورد توجه ایران، صورت‌جلسه‌ای بین نماینده ایران و نماینده معرفی شده تدوین شد و ما محدودیت زمانی برای انجام تبادل در سریع‌ترین زمان را نداشتیم.

وزیر خارجه ایران ادامه داد: اما به دلیل برخی ملاحظات طرف آمریکایی اجرای این توافق و صورتجلسه ماه‌ها به تعویق افتاد. تا اینکه در هفته‌های گذشته قرار بر این شد که صورتجلسه به روزرسانی شود و این بروزرسانی در دستور کار ما است و موضوع آزادی و تبادل زندانیان را یک موضوع اساسی دانسته و بر اجرای آن تأکید داریم.

تکرار ادعای توافق موقت

فایننشال تایمز در ادامه نوشته است: تعداد کمی از مقامات بر این باورند که هنوز امکان احیای برجام وجود دارد؛ توافقی که بر اساس آن ایران با محدودیت های شدید بر فعالیت هسته ای خود و نظارت دقیق آژانس در ازای لغو تحریم ها موافقت کرد. در عوض، دیپلمات‌ها می‌گویند که می‌توان به توافق موقت برای کاهش برخی تحریم‌ها در ازای کاهش برخی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران امید بست، که نیاز به تائید کنگره نداشته باشد.

این نشریه انگلیسی افزود: هنری روم، کارشناس ارشد موسسه «واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک»، می‌گوید «گام‌های بسیار خطرناک هسته‌ای» ایران به ایجاد انگیزه‌ای برای تجدید دیپلماسی کمک کرده است. وی افزود که کشف ذرات غنی شده با خلوص ۸۳.۷ درصد، «نشان داد که اگر تلاشی برای کاهش تنش‌ها صورت نگیرد، اوضاع می‌توانند به کجا ختم شود».

فایننشال تایمز ادامه داد: کلسی داونپورت، مدیر بخش سیاست منع اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات می‌گوید: «با توجه به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، تهران فضای بسیار کمی برای مانور بدون از بین بردن خطوط قرمز آمریکا و اسرائیل دارد. هنوز فرصتی برای راه‌حل‌ها وجود دارد ... اما خطر اشتباه محاسباتی در حال افزایش است.»

این نشریه انگلیسی افزود: اما دقیقاً آنچه ایران با آن موافقت خواهد کرد، سؤالی است که دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی را در جریان از سرگیری گفتگوها به خود مشغول کرده است. یک مقام اروپایی در این باره گفت: ما می‌خواهیم بدانیم آیا ایرانی‌ها حاضرند کاری برای کاهش تنش انجام دهند. آنها در ازای آن از ما چه می خواهند - و آیا ما حاضریم آن را بدهیم؟»

به نوشته فایننشال تایمز «سوال کلیدی برای دیپلمات ها این است که آیا گسترش برنامه هسته ای ایران هنوز صرفاً برای به دست آوردن اهرم فشار در میز مذاکره است یا بخشی از یک جاه طلبی بزرگتر شده است؟ حتی اگر این یک تاکتیک مذاکره باشد، هرچه برنامه هسته‌ای ایران پیشرفته‌تر شود، انتظار می‌رود تهران در ازای معکوس کردن دستاوردهای خود مطالبات بیشتری داشته باشد.»

این درحالیست که ایران به عنوان کشوری مسئولیت‌پذیر همواره اعلام کرده که برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم‌ها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند، آمادگی دارد.

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان چندی پیش تصریح کرد: ما در ارتباط با برجام و روند مذاکرات دیدگاه اصولی و روشنی داریم و ضمن اینکه ایران سیاست خنثی سازی تحریم‌ها را با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی و روابط گسترده با همسایگان سرلوحه کار خود قرار داده، اما فرایندهای دیپلماتیک را با هدف رفع تحریم‌های ظالمانه رها نکرده است.

وی گفت: تبادل پیام‌ها و رایزنی دیپلماتیک با طرف‌های مقابل در سطوح مختلف از طریق کشورهای واسطه و دوست ادامه داشته و دارد و برای تأمین حداکثری منافع ملی هیچ گاه طرف ایرانی میز مذاکره را ترک نکرده و برای به نتیجه رسیدن آن هم همواره آمادگی خود را نشان داده و ملاک ما عملکرد طرف مقابل بوده و نه اظهارات رسانه‌ای آنها.

کنعانی افزود: دولت سیزدهم از ابتدا سیاست اصولی را در خصوص برجام داشته و آن این بود که برجام همه موضوع سیاست خارجی ما نیست بلکه فقط یکی از آنهاست و در خصوص توافق هم بارها اعلام شد که در هرگونه توافقی، منویات مستحکم رهبری معظم انقلاب، منافع ملی، قانون راهبردی مجلس شورای اسلامی و عدم عدول از خطوط قرمز مورد توجه تیم مذاکره کننده بوده و هست و این روند را تا حصول نتیجه ادامه خواهیم داد.