پیامدهای اخراج رابرت مالی برای برجام

به نقل از ایلنا، علی بیگدلی، تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی، درباره اینکه در طول روزهای گذشته به طور غیررسمی خبرهایی مبنی بر تعلیق از کار رابرت مالی از اداره اتاق ایران در دولت آمریکا منتشر شده بود که در روزهای اخیر، آقای مالی به طور کامل کنار گذاشته شدند. تحلیل شما درباره ریشه کنار گذاشتن او چیست، گفت: آقای رابرت مالی از زمان اوباما دست‌اندرکار مذاکرات هسته‌ای با ایران بود، بعدها اف‌بی‌آی اسنادی را منتشر کرد که او با مقامات فلسطینی و حماس در ارتباط بوده است و در گذشته هم از جهت خانوادگی، دارای ارتباط با اعراب بود و این در سوابق گذشته‌اش وجود دارد. آمریکایی‌ها و وزارت‌خارجه، کنگره و اف‌بی‌آی مدارکی را فراهم و ادعا کردند که ایشان زمانی که به اسناد فوق‌محرمانه دسترسی داشت، آن اسناد را در اختیار ایران و نیروهای طرفدار ایران گذاشته بود.

وی افزود: مسأله بعدی آنکه منتقدان می‌گویند او با حضور در کنگره و به ویژه در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان به بسیاری از اتهامات پاسخ نداده و این موضوع بیشتر جدی و پیچیده‌تر شد و بعد از آن نمایندگان وزارت خارجه را به این نکته که در کنار گذاشتن رابرت مالی کم کاری می‌کند، متهم کردند. سپس مدارکی را در اختیار وزارت خارجه گذاشتند اما وزارت خارجه این اتهامات را نپذیرفت، تا زمانی که حجم اعتراضات آنقدر بالا رفت تا وزارت خارجه ناچار شد دست به چنین اقدامی بزند.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی تصریح کرد: یکی دیگر از اتهامات هم این بود که در مذاکراتی که به طور غیرمستقیم با ایران انجام می‌داد، یک مقدار جانبدارانه مذاکرات را از سر می‌گرفت و تمایل مثبتی نسبت به ایران از خود نشان داد. مجموعه این موضوعات باعث شد تا رابرت مالی را کنار بگذارند. بنابراین آینده معلوم نیست که آیا واقعا این ادعا که از اسناد فوق محرمانه استفاده کرده و در اختیار فرد یا کشوری قرار داده درست است یا خیر. اگر جدی شود ممکن است محاکمه او به دادگاه‌های فدرال هم کشیده شود.

بیگدلی در پاسخ به این سوال که اخراج رسمی رابرت مالی از اتاق ایران چه تاثیری در روند مذاکرات خواهد گذاشت، گفت: آقای آبرام پیلی که جانشین رابرت مالی شده است، عنصر ضدایرانی بوده و در چند وقت گذشته، با لحن شدیدی علیه ایران صحبت کرده است. به طور قطع هر نوع تماس بین ایران و آمریکا منتفی شده و ورود به مذاکرات عمان هم نشان داد، این گفت‌وگوها بی‌نتیجه بوده است. بنابراین روابط ایران و آمریکا در حوزه برجام تقریبا رو به تعطیلی کشیده شده است. اگر بار دیگر مذاکرات از نو آغاز شود، دیگر آن فضای مطلوب برای هیات مذاکره‌کننده ایرانی وجود نخواهد داشت.

وی در پاسخ به این سوال که در اخراج رابرت مالی از اتاق ایران، نقش اپوزیسیون چقدر تاثیرگذار بوده است، گفت: فکر نمی‌کنم چنین چیزی وجود داشته باشد. اپوزیسیون ایرانی مقیم آمریکا خیلی موفق نبوده است. اگرچه تظاهراتی مقابل وزارت خارجه و کنگره شکل گرفت، اما آمریکایی‌ها تمایل نداشتند آن روابط نیم‌بندی که در حوزه مذاکرات با ایران وجود داشت نیز به هم بخورد. بنابراین اپوزیسیون ایرانی مقیم آمریکا برخلاف ایرانیان مقیم اروپا چندان تاثیرگذار نبودند. .

بیگدلی در پاسخ به این سوال که با توجه به اخراج رابرت مالی، روند مذاکرات به چه شکلی است و ایران چه راهبردی را می‌تواند در پیش بگیرد، گفت: روزی که ترامپ در سال ۲۰۱۸ برجام را نقض کرد، ادعا کرد، آنقدر حوزه‌های اختلافی ما نسبت به ایران وسیع و گسترده است که نمی‌توانیم تنها به محدود کردن اختلافات هسته‌ای بپردازیم. زیرا برجام فقط روی مسائل هسته‌ای صحبت می‌کرد. آقای ظریف هم در همه مصاحبه‌های داخلی و خارجی گفت هدف‌ ما از مذاکره‌، حل مسائل هسته‌ای است. اما ترامپ معتقد بود آنقدر اختلافات‌مان با ایران گسترده است که نمی‌توانیم فقط به مسائل هسته‌ای بپردازیم. موضوعاتی مثل تسلیحات موشکی، نقش ایران در منطقه و خصومت اسرائیل و ایران از جمله آن موارد بود.  در حال حاضر موضوع خیلی مهم‌تری که وجود دارد و آن ادامه ادعای کمک ایران به روسیه در جنگ اوکراین است و این موضوع، بار خیلی سنگین‌تری را به وجود آورده است. بنابراین هرچقدر جلوتر می‌رویم، دیگر آثاری از برجام باقی‌نمانده و شاید آخرین زنگ حیات برجام نیز به صدا درآمده است.

وی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر، ایران به این نتیجه رسید که اگر بخواهد به توافقی با آمریکا و اروپا برسد باید توافق جامعی با ۵+۱ به امضا برسد تا همه موضوعات را دربربگیرد. در نتیجه اعلام شد یک توافقنامه موقت با ۵+۱ امضا شود تا فضا تلطیف شود. اما این توافقنامه انجام نشد و به همین دلیل سه کشور اروپایی اعلام کردند از ماه اکتبر که قرار بود ممنوعیت خرید و فروش سلاح توسط ایران طبق قطنامه ۲۲۳۱ خاتمه پیدا کند، این تحریم همچنان ادامه خواهد یافت. با توجه به موضوعات گفته شده، همچنان تحریم‌های حقوق بشری باقی مانده، اختلافات حل و فصل نشده، آمریکا در موضوع برجام به اروپا نزدیک شده و در نهایت با شرایطی که وجود دارد به نظر نمی‌رسد در این یک سالی که به عمر کابینه بایدن باقی مانده، بتوانیم حداقل به یک توافق موقت هم دست پیدا کنیم.