شتابی جدید در روابط تهران - مسکو

روابط تهران و مسکو در طول سال‌های گذشته شاهد یک ضرب‌آهنگ‌ خاص برای رسیدن به یک سطح متوازن و قابل اتکا در روابط دوجانبه بوده است. رئیس جمهور ایران پس از سفر یک روزه پوتین به امارات و عربستان به مسکو سفر کرد تا نه تنها رهاورد دیدارهای وی از ابوظبی و ریاض را بشنود بلکه این دیدار بلافاصله پس از سفر رئیس جمهور روسیه به دو کشور عرب حوزه خلیج فارس که از متحدان و دوستان قدیمی و مهم آمریکا به شمار می‌روند، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.

دیدار مقامات ارشد ایرانی و روسی در کرملین که به گفته معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور برای هماهنگی در مسائل مهم صورت گرفته می‌تواند آثار راهبردی میان مدت و دراز مدتی در سطح منطقه و جهان داشته باشد.البته که ایران و روسیه هیچ وقت شریک راهبردی نبوده‌اند بلکه صرفا همکارانی در موضوعات و پرونده‌هایی راهبردی بوده‌انداما این که مذاکرات خصوصی دو رئیس‌جمهور 3 ساعت طول می‌کشد، بدین معناست که دو طرف تمایل دارند تا روابط را به سطح راهبردی برسانند اگرچه همه با این ارتقا موافق نیستند.

ارتقای همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه سه دشمن یعنی ایالات متحده، رژیم صهیونیستی  و ناتو  و سه رقیب یعنی چین، ترکیه و  سعودی دارد.از یک منظر، روابط ایران و روسیه را نیز می‌توان به دو دوره تقسیم کرد و آن دوره، شکل‌گیری همگرایی نوین طی بحران سوریه است. شاید بتوان گفت که تا قبل از وقایع سوریه، تهران و مسکو نه تجربه همکاری در موضوعات راهبردی را داشتند و نه اعتمادی در آغاز یک فرایند شراکتی وجود داشت.جنگ سوریه، Turning Point روابط ایران و روسیه بود. یکی از افرادی که در شکل‌گیری روابط جدید ایران و روسیه نیز تاثیر جدی داشت، شهید سلیمانی بود. حاج قاسم  بدون آن که قصدی برای تعمیق همکاری‌های دوجانبه داشته باشد، صرفا بر اساس ماموریت خود به دنبال افزایش مدیریت‌شده حضور روسیه در سوریه بود اما شاید ناخودآگاه، پایه گذار روابط نوین دو کشور شد.

حتی کیفیت عمل تهران در مثلا پرونده اوکراین، به طور مستقیم تابعی از ادراک مستحدثه ایران از همکاری با روسیه طی بحران سوریه است.جرئت و جسارت ایران در نبرد با تروریست‌های تکفیری مشخص کرد که ایران نه تنها برای پشتیبانی از متحدانش هیچ کم و کسری ندارد و به سادگی می‌تواند در حوزه تسلیحات و تجهیزاتی آن ها را حمایت کند، بلکه در حوزه راهبردی و عملیاتی نیز قابلیت‌هایی دارد که روس‌ها خود به عینه در منطقه شاهد آن بوده‌اند.حالا و با تجربه مثبت همکاری در پرونده سوریه، دو طرف با اعتماد به نفس و درک عمیق‌تری در پرونده‌های دیگر به همکاری شدت بخشیده‌اند.

کانون تمرکزروابط تهران-مسکو البته  بیشتر بر مناسبات سیاسی و نظامی بوده است  و حجم روابط اقتصادی رشد متناسبی نداشته است.همچنان نمی‌توان از اهمیت پروژه‌های کلان همکاری‌های دو کشور صرف نظر کرد. تکمیل فازهای ۲ و ۳ پروژه نیروگاه اتمی بوشهر وساخت راه‌آهن رشت – آستارا (در چارچوب کریدور شمال-جنوب) از توافق نامه‌های باز بین ایران و روسیه است. یکی از موضوعاتی که کما فی السابق بر روابط ایران و روسیه نیز سایه انداخته، تاخیر روس‌ها در انجام تعهدات و توافقات است که نه تنها افکار عمومی را نسبت به روسیه بدبین تر می‌کند، بلکه باید مورد توجه دولت ایران نیز باشد و در همکاری ها و گام های بعدی ضمانت‌های بیشتری را مطالبه کند.