انتقاد زنانه و تند و تیز ابتکار از دولت رئیسی

آیت‌الله خامنه ای، رهبر انقلاب روز چهاشنبه (۶ دی ماه) در دیدار با زنان و دختران در سخنانی حضور در جامعه و مسئولیت‌های اجتماعی را از عرصه‌های نقش‌آفرینی یکسان زن و مرد خواندند و تاکید کردند: به تعبیر امام بزرگوار، دخالت در سیاست و مقدرات اساسی کشور حق و تکلیف زنان است.

ایشان همچنین اعلام کردند: شعار «برابری جنسیتی» که برخی به صورت مطلق بیان می‌کنند غلط، و آنچه صحیح است «عدالت جنسیتی» است و محدودیتی برای حضور زنان در مناصب مدیریتی نیست و ملاک شایسته‌سالاری است.

استفاد از ظریف مدیریتی زنان امری منطقی و بدیهی است

معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده دولت دوازدهم، به خبرگزاری خبرآنلاین گفت: در موضوع مدیریت زنان، یک مسئله بسیار بدیهی وجود دارد و آن اینکه زنان به عنوان نیمی از جامعه ظرفیت‌هایی دارند که اگر این ظرفیت‌ها دیده نشود و نادیده گرفته شود، جامعه از توانمندی و ظرفیتی محروم می‌شود، بنابراین استفاده از این ظرفیت مدیریتی امری بسیار منطقی و بدیهی است و باید از آن استفاده کرد و بر اساس توانمندی‌های مختلف آن را در عرصه‌های متفاوتی به کار گرفت.

وی افزود: از ابتدای انقلاب هم نگاه امام (ره) این بود که گفتند زنان باید در مقدرات اساسی کشور دخالت کنند، آن مقدرات اساسی مسئله خیلی جدی است و طبیعتا که مقدرات اساسی بیشتر به همان دستگاه حکمرانی و ابعاد عالی مدیران مربوط می شود از سویی این موضوع در دوران مختلف مورد توجه بوده اما گاهی مغفول واقع شده است.

سیدمحمد خاتمی زنان را به کابینه جمهوری اسلامی وارد کرد

این فعال سیاسی اصلاح طلب تصریح کرد: می‌توان گفت از دوره دولت اصلاحات، آقای خاتمی به طور جدی و با هدف برای نخستین بار یک معاون زن را تعیین کرد و در واقع خانم‌ها را به کابینه جمهوری اسلامی وارد کرد و بعد از آن هم باز اتفاقات مهمی در دوره دولت اصلاحات رخ داد که حضور خانم‌ها را در عرصه‌های مختلف تسهیل کرد و زمینه‌ساز شد.

ابتکار با بیان اینکه به طور مثال در دولت اصلاحات معاون وزیر کشور خانم بود (اشرف بروجردی) و به همین ترتیب مواردی را داشتیم اما این مسئله در دولت‌های بعد تا حدی کمرنگ شد، افزود: البته در یک دوره هم وزیر زن داشتیم اما مسئله مدیریت زنان جدی و فراگیر نشد و محدودیت‌ها مانع از این می‌شد که حتی خانم‌های توانمند ارتقای شغلی که مردها به راحتی پیدا می‌کردند و مدیر می‌شدند، داشته باشند و به رده‌های مدیریتی راه پیدا نمی‌کردند؛ این موضوع در اواخر دولت دهم بیسیار آشکار بود تا سال ۱۳۹۲.

تصویب حضور حداقل ۳۰ درصد زنان در جایگاه های مدیریتی کشور

وی خاطرنشان کرد: آن زمان در نگارش برنامه ششم توسعه موضوع عدالت جنسیتی مد نظر بود و خانم مولاوردی و خیلی تلاش کردند تا این مسئله را در برنامه ششم مورد توجه قرار بدهند و در نهایت هم در شورای عالی اداری، مصوبه‌ای را در سال ۹۵ داشتند که آنجا گفته شده بود ۳۰ درصد به عنوان حداقلی برای درصد حضور مدیران زن در کشور در نظر گرفته شود تا محدودیت‌های نانوشته ای که در عمل در انتصاب مدیران زن وجود داشت، کنار روند.

دستور حسن روحانی برای به کارگیری زنان در مناصب

معاون امور زنان و خانواده در دولت دوازدهم ادامه داد: آقای روحانی برای اینکه این محدودیت‌ها برداشته شود این موضوع را در شورای عالی اداری مصوب می‌کنند و بعد هم تاکید می‌کنند که وزرایشان حتماً در میان مدیران، معاونان و مشاوران‌شان حتماً یک تعدادی را از خانم‌های شایسته انتخاب کنند که این موضوع در عمل و در سال ۹۶ اجرا می‌شود که آنجا ما یک برنامه فعال برای این مسئله را دنبال کردیم.

به گفته ابتکار، بین مسئله مدیریت زنان و آموزش و هم‌افزایی در دستگاه‌های مختلف کار شروع شد و علاوه بر این، آن تشویقی که رئیس جمهور وقت انجام داد و با مصوبه شورای عالی اداری که ابلاغ شده بود یک نظام سنجش و ارزیابی مدیران زن بر اساس سه لایه مدیران پایه، میانی و عالی تعریف شد که بتوان میزان تحقق این ۳۰ درصد را رصد کرد.

روند رو به افزایش تعداد مدیران زن تا سال ۱۴۰۰

وی افزود: آمارها نشان می‌داد که به طور مثال اگر سال ۹۲ حدود ۵ درصد از مدیران کل از بین خانم‌ها بودند، این تعداد افزایش یافت و در سال ۹۶ در حدود حداکثر شاید ۹ تا ۱۰ درصد مدیر زن داشتیم و در سال ۱۴۰۰ که آخرین ارزیابی انجام شد، حدود ۱۶ یا ۱۷ استان برای اولین بار معاون استاندار زن تعیین کردند و آن هم بیشتر در حوزه معاونت اداری بود و ارزیابی‌ها هم این بود که این معاونین بسیار موفق هستند. (هر سال هم یک کارنامه برای وزیر ارسال می شد و یک کارنامه هم به استاندار می‌دادیم که کارنامه‌ نشان می‌داد چند درصد از مدیران آن استان خانم هستند و چند درصد از مدیران وزارتخانه مربوطه مدیر هستند و گزارش این کارنامه را در دولت هم ارائه می دادیم تا مشخص شود که این هدف گذاری ۳۰ درصد چقدر تحقق یافته است.)

اولین سفیر زن را جواد ظریف تعیین کرد

این فعال سیاسی اصلاح طلب همچنین اعلام کرد: علاوه بر این ما حدود ۱۰۰ نفر خانم در سطح معاون وزیر یا مشاور وزیر یا هم‌تراز در دولت داشتیم و این اتفاق بسیار مهمی بود که افزایش تعداد معاونان وزیر مخصوصاً در دولت دوازدهم خیلی چشمگیر بود و علاوه بر این افزایش و رشد تعداد سفرای زن را شاهد بودیم به طوریکه اولین سفیر زن در تاریخ دولت ها را آقای ظریف تعیین کرد که قبل‌اش این مسئله با مقاومت بسیار زیادی مواجه بود در حالی که اولین سفیر زن را امام (ره) تعیین کرده بود و سابقه این مسئله به گذشته برمی‌گشت اما متاسفانه این مسیر ادامه نیافت و شاهد بودیم که این مسیر در ادامه تغییر پیدا کرد.

ابتکار با بیان اینکه در دولت دوازدهم پنج سفیر زن حضور داشتند، گفت: حتی در دوره‌ای هم در این باره با سازمان اداری و استخدامی همکاری داشتیم البته یک عده‌ای گفته بودند که شما خانم‌های مدیر مدرسه‌ای قبل را هم در این آمار بیاورید در حالی که ما هیچ وقت حتی این مورد را در سطح مدیران پایه هم حساب نکردیم.

تعداد مدیران زن از ۵ درصد به ۲۵ درصد رسید

وی تاکید کرد: در نهایت برای رصد و پایشی که در نرم‌افزار معاونت انجام شد، تا پایان دوره دولت دوازدهم حدود ۲۵ درصد از مدیران میانی و عالی دولت از خانم‌ها بودند، یعنی ما این موضوع را از حدود ۲ تا ۵ درصد به ۲۵ درصد رسانده بودیم.

معاون امور زنان و خانواده در دولت دوازدهم بیان کرد: ارزیابی ما این بود که خانم‌ها حتی در بعضی موارد در مقایسه با آقایان کارایی بیشتری هم داشتند؛ با همه این ارزیابی و گزارش ها، صدا و سیما به هیچ عنوان به فعالیت‌های ما توجه نمی‌کرد و جوری منعکس می‌کرد که در ذهن مردم سوال ایجاد شود.

در دولت سیزدهم در بسیاری موارد خانم‌ها را جابه‌جا و عزل کردند

ابتکار اعلام کرد: پس از پایان دولت دوازدهم نیز متأسفانه مثل خیلی از زمینه‌های دیگر موضوع مدیریت زنان عقب‌نشینی داده شد و آن طوری که من گزارش دارم، در بسیاری از موارد خانم‌ها را جابه‌جا و عزل کردند و حالا بعضی از مواردی را هم داشتیم که خانم‌ها هم جایگزین کردند اما در اکثر موارد خانم جایگزین آنها نشده و کلاً تعداد مدیران زن کاهش پیدا کرده است.

نگاه مردسالارانه اکنون غلبه دارد

وی در پاسخ به این پرسش که چه عامل، تفکر یا افرادی سبب این کاهش تعداد هستند، توضیح داد: علت مشخص است؛ نگاه مردسالارانه که قائل به مدیریت زنان نیست، الان این نگاه غلبه دارد و اولویت اصلی را برای زنان فعالیت در منزل، فرزندآوری و فرزندداری می‌داند و طبعاً خیلی مایل نیست که موضوع مدیریت زنان مطرح و برجسته شود در حالی که ما هم اعتقاد به نقش مادری، نقش خانواده و همسری داشتیم و داریم و نباید فکر کنیم که این موارد با هم منافات دارند بلکه باید فکر کنیم زنان توانمند ایرانی این موارد را با هم به تعادل می‌رسانند و در هر دو زمینه موفق بوده و هستند اما بیشتر بحث فرهنگی و برابر ندانستن توانمندی‌های مردان و زنان است که در این زمینه‌ها اتفاقاً در بسیاری عرصه‌های اجتماعی فرهنگی، توانمندی خانم‌ها برای مدیریت اجتماع نه‌تنها کمتر از آقایان نیست بلکه شاید بیشتر هم باشد.

جریان حامی دولت برای نقش مدیریتی زنان ارزش قائل نیست

این فعال سیاسی در واکنش به این پرسش که آیا می توان این فضا را تغییر داد یا باید منتظر تغییر دولت بود؟، گفت: بله به تغییر دولت ها ارتباط مرتبط است و با زمینه‌های سیاسی پیوستگی دارد و جریانات سیاسی نسبت به این گونه موضوعات برای خودشان تحلیل دارند. البته هیچ کس در جریانات سیاسی به زبان نمی‌گوید ما مخالف ارتقا، انتصاب یا مدیرتی عالی زنان هستیم ولی در عمل این طور بوده، مخصوصاً جریان حامی دولت عملاً این طور رفتار کرده که خیلی برای نقش مدیریتی زنان ارزش قائل نیست و آن ۳۰ درصد و کلاً موضوع رصد مدیریتی زنان در دولت مثل خیلی از طرح‌های دیگر که متاسفانه در این دولت متوقف شد، آن هم کلاً متوقف شده و دیگر نه پیگیری می‌شود و نه ادامه دارد.

یکی از تکالیف قانونی عدالت جنسیتی است

ابتکار گفت: براساس برنامه ششم توسعه مواد ( ۱۰۱ و ۱۰۲ ) یکی از تکالیف قانونی برای ما تحقق عدالت جنسیتی بود، کاری که زمینه‌سازی‌اش را خانم مولاوردی و همکارانش در دولت یازدهم انجام داده بودند و ما برای تحقق این امر از همان روزهای اول باید عدالت جنسیتی را تعریف کنیم که اصلاً عدالت جنسیتی یعنی چه.

وی ادامه داد: در هفت محور اصلی که شامل آموزش، بهداشت، حقوق، ورزش، سلامت و موارد دیگر بود، شاخص‌هایی به عنوان شاخص‌های عدالت جنسیتی تعریف کردیم و این شاخص ها تصویب شدند و بعد از آن بیش از ۱۰۰ شاخص تعریف شد، به طور مثال در آموزش یکی از شاخص‌های مهم بحث بازماندگی از تحصیل دختران بود که در هر استانی و منطقه‌ای چه تعداد دختر از تحصیل باز ماندند و برای این مسئله چه برنامه‌ریزی‌ها و اقداماتی باید انجام شود.

معاون امور زنان و خانواده در دولت دوازدهم خاطرنشان کرد: بعد از آن هم ما این شاخص‌ها را ابلاغ کردیم، در حالی که خیلی اختلاف نظر بود. همان موقع زنان و افراد شورای عالی انقلاب فرهنگی به شدت مقابله می‌کردند. البته دلیل خاصی هم نداشتند!

تدوین برنامه‌های مهم در حوزه زنان

ابتکار تصریح کرد: مهم‌تر اما این بود که بر اساس این شاخص‌ها با استان‌ها هماهنگ کردیم، با تمام دانشگاهیان و سازمان‌های مردم نهاد و شخصیت‌های اجتماعی استان و از آنها خواستیم برنامه بنویسند که هر استانی می‌تواند بر اساس شرایط فرهنگی و اجتماعی خاص خودش چه اقداماتی انجام دهد. مثلا گفته بودیم در این استان شهرستان به شهرستان، وضعیت آموزش، وضعیت بهداشت و وضعیت هر مورد چگونه است و بر اساس آن وضعیتی که می‌دانستیم و آن شاخص‌هایی که باید به آن سمت حرکت می‌کردیم از آنها خواستیم که یک برنامه‌ در جهت بهبود آن شاخص‌ها بنویسند.

وی گفت: در سال‌های ۹۷ و ۹۸ هر استان برای خودش یک برنامه نوشت و چه برنامه‌های دقیق و خوبی با همکاری دانشگاه‌ها، تشکل‌ها، فعالین و خود دولت تالیف شد.دستگاه‌های دولتی هم همه در این کار مسئولیت قبول کردند و نهایتاً هم رفت در شورای برنامه‌ریزی، زیر نظر استاندار و با حضور خود من به عنوان معاون رئیس جمهور تصویب شد.

این چهره سیاسی و اجتماعی همچنین بیان کرد: نهایتا ما برنامه بسیار جامع و خوبی تبیین و برای اجرا ابلاغ و اجرا شد مثلاً در محور اقتصاد و توانمندی اقتصادی زنان، طرح‌هایی در دست اجرا بود. برای زنان روستایی طرح‌های توانمندسازی زنان، برای دختران دانشجو در بحث آماده‌سازی و توانمندسازی برای اشتغال داشتیم و... از آن طرف، لوایحی که لازم بود را تدوین می‌کردیم. مثلاً در بحث مباحث حقوقی، لوایحی که نیاز بود این خلأها را پر کند، در حال بررسی داشتیم که لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت یکی از نمونه‌هایش است.

ابتکار اعلام کرد: سپس یک سامانه رصد پایش بود که آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور افتتاح کردند. کار این سامانه‌ این بود که همه اطلاعات مربوط به تغییرات این شاخص‌ها و اقداماتی که استان‌ها انجام می‌دادند باید در این سامانه وارد می شد تا بتوانیم پایش کنیم ببینیم که رتبه‌مان در ارتباط با هر کدام از این زمینه‌ها، کجاست. مثلاً اگر بحث سرانه فضای ورزشی برای دختران است، سرانه‌ها در شهرستان‌ها چه تغییراتی می‌کند؟

دولت سیزدهم تمام اقدامات برای تحقق عدالت جنسیتی را متوقف کرد

وی تصریح کرد: تمام اینها فعال شده بود، استان‌ها رویش کار می‌کردند و اطلاعات شاخص‌ها را وارد این سامانه می‌کردند و دیگر کار دولت دوازدهم به پایان رسید و ما تمام این موارد را تحویل دولت بعد دادیم؛ مورد به مورد هارد کپی‌ و نرم‌افزارشان هم روی سایت پورتال معاونت بود، تمام و کمال تحویل دولت سیزدهم شد و تمام اینها را برایشان توضیح دادیم، کتبی برایشان گفتیم که این کارها، کارهایی است که انجام شده، کارهای بزرگی برای تحقق عدالت جنسیتی، روش درست تحقق عدالت جنسیتی این است و خوشبختانه مرکزی که راه افتاده فعالیت می کند، اما متاسفانه تمام اینها به فراموشی سپرده شد و دیگر ادامه ندادند و تمام این اطلاعات هم از روی پورتال معاونت حذف شد انگار نه انگار که اصلاً کاری برای تحقق عدالت جنسیتی انجام شده بود.

ابتکار با بیان اینکه برنامه‌های در حال اجرا هم کلاً تعطیل شد، در واکنش به این پرسش که چه راهی برای بازگشت به آن مسیر وجود دارد، گفت: این سوال را باید خانم خزعلی و همکارانش در مجلس جواب دهند به ویژه در برابر اینکه رهبری فرمودند عدالت جنسیتی خوب است. حتی نه اینکه بپرسید چرا کاری نمی‌کنید، چرا تعطیل کردید و برنامه‌های قبل را اجرا نمی‌کنید؟!