پیامدهای ردصلاحیت روحانی

گروه سیاست نامه‌نیوز: ردصلاحیت حسن روحانی گرچه معادلات اعتدالی‌ها و اصلاح‌طلبان را قدری دستخوش تغییر کرد اما در اصل تمایل آنها برای شرکت در انتخابات تغییری ایجاد نکرد و آنچنان که می‌بینیم آنها تمام تلاش خود را می‌کنند که به وحدت تشکیلاتی برسند و از سویی سرمایه اجتماعی خود را قانع به حضور پای صندوق‌های رأی کنند. برای مثال روز گذشته علی مطهری در گفت‌وگویی بیان کرد که «ردصلاحیت حسن روحانی شبیه به ردصلاحیت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی در سال۹۲ بود که با وجود کنارگذاشتن ایشان، باعث شور انتخاباتی شد؛ بنابراین می‌توان این انتظار را داشت که مردم در پاسخ به ردصلاحیت حسن روحانی و همچنین دیگر کاندیداها به نامزدهای طیف معتدل، میانه‌رو و مستقل رأی بدهند تا آنها با پایگاه رأی مردمی بیشتر بتوانند منشأ اثر مثبتی در مجلس آتی باشند. همین واکنش مردم پای صندوق‌ها باعث شکل‌گیری مجلسی قوی‌تر و بازگشت مجلس به جایگاه خود در قانون اساسی می شود».

ارتباط ردصلاحیت روحانی و سخنان اخیر مطهری با میزان مشارکت از چند حیث قابل بررسی است:

نخست آنکه اصلاح‌طلبان و اعتدالی‌ها می‌دانند اگر در انتخابات شرکت نکنند عملا خود را از عرصه سیاست رسمی کنار گذاشته‌اند؛ به همین دلیل هم هست که اکنون می‌بینیم آنها مشغول چیدمان نهایی خود برای انتخابات هستند اما به نظر می‌رسد هم آنها و هم اصولگرایان از یک موضوع مطمئن نیستند؛ آنکه آیا می‌توانند تمام سرمایه اجتماعی خود را به میدان بکشانند؟ پرسشی که هنوز نشانه‌های کاملا روشنی برای پاسخ ایجابی در دست نیست. حتما ارتباط چنین ابهامی در مشارکت به موضوع ردصلاحیت‌ها نیز باز می‌گردد؛ چنانکه رهبر انقلاب اسلامی هم تأکید کردند که انتخابات باید رقابتی شود. رقابتی‌شدن انتخابات حتما می‌توانست به بالارفتن مشارکت کمک کند. شورای نگهبان هم تا حدی سعی کرد که تعدادی از اصلاح‌طلبان را تأییدصلاحیت کند و دیدیم که همین مطهری یا پزشکیان و چند چهره دیگر از اصلاح‌طلبان تأیید صلاحیت شدند اما بسیاری باور دارند اگر در این دوره از انتخابات که چهره‌های سرشناس کمتر نامزد شده‌اند فردی چون روحانی در انتخابات خبرگان تأیید صلاحیت می‌شد، زمینه حضور بیشتر مردم چه در انتخابات خبرگان و چه در انتخابات مجلس را فراهم می‌کرد.

دومین نکته برمی‌گردد به پیامدهای ردصلاحیت‌های چهره‌ها. شاید در نگاه نخست گفته شود که این آنها هستند که دیگر نمی‌توانند وارد مجلس خبرگان یا شورای اسلامی شوند. درست است که این ضرر متحمل آنها می‌شود اما آسیب بزرگ‌تر به انتخابات وارد می‌شود و متعاقبش به همه. رهبر انقلاب بارها و بارها تأکید کرده‌اند که همه باید تلاش کنند تا انتخابات با مشارکتی حداکثری محقق شود. وقتی ایشان بر این موضوع چنین توجهی دارند به دلیل آن است که اولا جمهوریت نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر انتخابات است و ثانیا با حضور گسترده مردم در انتخابات پایه‌های نظام سیاسی مستحکم می‌شود.

نکته آخر هم تشکیل خود مجلس است. طبیعی است که وقتی مشارکت پایین باشد، آنهایی رأی خواهند آورد که پایگاه اجتماعی بالایی ندارند که عموما رادیکال هستند و اهل بسته‌کردن فضا. از طرفی وقتی مشارکت پایین باشد، نیروهای متخصص و کارآمد کمتری امکان راهیابی به مجلس را خواهند داشت. با این وصف یک ضرر دیگر ردصلاحیت‌هایی از جنس ردصلاحیت روحانی کاهش میزان میانه‌روی در مجلس آتی و نیز کاهش کارآمدی در مجلس است.