انتخابات 1402؛ روی دیگری از اصلاح‌طلبی و اصولگرایی

گروه سیاست نامه‌نیوز: اصلاح‌طلبان، اصولگرایان و اعتدالی‌ها سه ضلع اصلی انتخابات این دوره را تشکیل می‌دهند اما تحلیل کنشگری این گروه‌های سیاسی در در سال1402 به سادگی گذشته نیست؛ به این معنی که اگر مثلا در میانه دهه هفتاد که به تدریج عنوان راست‌گراها و چپ‌گراها به اصولگرایان و اصلاح‌طلبان تغییر یافت، می‌شد گفت که دو جبهه سیاسی با هم رقابت می‌کنند و مختصاتی کلی از این دو جبهه را می‌شد ارائه داد اما حالا گرچه فقط یک اعتدالی‌ها که به نوعی اصولگرایانِ نزدیک به اصلاح‌طلبان‌اند به عرصه سیاسی اضافه شده‌اند اما طیف‌بندی‌های گسترده در داخل همین جبهه‌های سیاسی نشان می‌دهد که وضعیت بسیار متفاوت از یکی-دو دهه پیش است.

اکنون دیگر با یک جبهه اصلاحات واحد مواجه نیستیم که سید محمد خاتمی حرف اول و آخر را بزند. وضعیت کنونی اصلاح‌طلبان به این شکل است که یک طیف از آنها به طور کلی خواهان عدم مشارکت در انتخابات است. برخی مواضع این طیف را نزدیک به اپوزیسیون می‌دانند و می‌گویند نتیجه عملی آنچه اینها می‌خواهند همانی است که اپوزیسیون سال‌هاست دنبالش است.

طیف دیگر اما به شدت خواهان مشارکت همه‌جانبه در انتخابات است. این طیف می‌گوید ترک انتخابات به معنی بی‌اثر شدن سیاسی اصلاح‌طلبان است. همه این اختلاف‌نظرها اما فقط معطوف به انتخابات نیست و شاید انتخابات این دوره مجلس باعث نمایان‌شدن هرچه بیشتر تضاد گفتمانی دو طیف راست و چپ اصلاحات دارد. به نظر می‌رسد راست‌ها اصلاحات را در گرو حضور مستمر در عالم سیاست رسمی می‌دانند و چپ‌ها می‌خواهند قدری حتی از حاکمیت فاصله بگیرند؛ تضادی که در مبانی گفتمانی ریشه دارد.

اصولگرایان گرچه در مبانی با یکدیگر اختلاف ندارند اما آنها را هم دیگر نمی‌شود یکپارچه در نظر گرفت. اصولگرایان بیشر در مصادیق با هم دچار اختلاف‌اند و برخلاف انتظارها هنوز نتوانسته‌اند به وحدت انتخاباتی برسند. آنچه باعث ایجاد فاصله میان طیف‌های اصولگرایی می‌شود، آن است که برخی طیف‌های این جبهه سیاسی همواره در پی سهم‌خواهی‌اند؛ موضوعی که حالا دیگر مورد پذیرش همه طیف‌ها فقط برای وحدت انتخاباتی نمی‌شود.

اعتدالی‌ها هم که به نوعی در نتیجه نزدیک‌شدن برخی اصولگرایان به اصلاح‌طلبان شکل گرفته‌اند. اعتدالی‌ها که بیشتر نزدیک‌اند به حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق، سعی می‌کنند در پیوند با اصلاح‌طلبان مشارکت‌خواه پایگاه سیاسی خود را حفظ کنند.

با همه این اوصاف به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان و اصولگرایان و حتی اعتدالی‌ها در انتخابات پیش رو هم با یکدیگر رقابت خواهند کرد و هم با خود و حتی با گفتمان‌های خود.