زنی معمولی یا تروریست؟

به گزارش نامه‌نیوز، دادگاه کیفری «کرخ» عراق روز چهارشنبه (۲۰ تیر ۱۴۰۳) حکم اعدام همسر «ابوبکر البغدادی» سرکرده داعش را به جرم همکاری با این گروه صادر کرد.

شورای عالی قضایی عراق در بیانیه‌ای در این رابطه اعلام کرد این تروریست، زنان ایزدی را در خانه خود زندانی و آن‌ها را توسط باندهای تروریستی داعش در منطقه سنجار واقع در غرب استان نینوا ربوده است.

طبق این بیانیه، حکم اعدام همسر البغدادی با استناد به مواد دوم، سوم و چهارم قانون مبارزه با تروریسم (مصوب سال ۲۰۰۵) و ماده هفتم قانون زنان ایزدی بازمانده (مصوب سال ۲۰۲۱) صادر شده است.

همسر البغدادی شاکیان خصوصی داشت که او را به همدستی در آدم ربایی و به بردگی گرفتن دختران ایزدی متهم کرده و خواستار اعدام او شده بودند.

او کیست؟

اسما فوزی الکبیسی، همسر اول ابوبکر البغدادی، سرکرده سابق گروه داعش است. او در سال ۱۹۷۶ در یک خانواده سنتی و مذهبی عراقی به دنیا آمد و در سال ۱۹۹۹ با ابراهیم عواد البدری مشهور به ابوبکر البغدادی ازدواج کرد؛ یعنی زمانی که به گفته خودش ابوبکر البغدادی دانشجوی ارشد شریعت در دانشگاه بغداد بود.

در سال ۲۰۱۹ زمانی که نیروهای آمریکایی ابوبکر البغدادی را محاصره کردند و او جلیقه انفجاری خود را منفجر کرد، ام حذیفه یا همان اسما فوزی کنار او نبود و با هویتی جعلی در ترکیه زندگی می‌کرد. به گفته او یمان، پسر او (متولد ۲۰۰۶) هنگام انفجار همراه البغدادی بوده است. حذیفه، پسر بزگتر اسما فوزی و البغدادی نیز در سال ۲۰۱۷ زمانی که تنها ۱۷ سال داشت در یک عملیات انتحاری خود را منفجر کرده است. امیمه دختر او (متولد ۲۰۰۲) به همراه نور الزوبعی، همسر دیگر البغدادی نیز به حبس ابد محکوم شده‌اند. البغدادی دو همسر دیگر نیز داشت که در روز محاصره او کشته شدند.

بازداشت در ترکیه

مقامات ترکیه اسما فوزی الکبیسی، بیوه البغدادی را در ژوئیه 2018 در استان هاتای در مرز سوریه دستگیر کردند؛ اما آن‌ها این موضوع را تا نوامبر 2019 اعلام نکردند. او پنج سال در ترکیه در بازداشت به سر می‌برد و اخیرا مقامات این کشور او را به عراق تحویل دادند. در اواسط فوریه سال جاری (۲۰۲۴) مقامات عراقی استرداد خانواده البغدادی را تایید و شروع بازجویی از آن‌ها را اعلام کردند.

داستان مصاحبه

ماجد حمید، مدیر دفتر شبکه «العربیه» در عراق بعد از استرداد همسر اول البغدادی در فوریه ۲۰۲۴ با او مصاحبه‌ای انجام داد. او که در طول مصاحبه سر خود را به زیر افکنده و به دوربین یا چشمان مصاحبه کننده خود نگاه نمی‌کرد تایید کرد که همسر او در کنار چهار همسر رسمی بیش از ده اسیر ایزدی در اختیار داشت و دولت خلافت اسلامی به علت شیفتگی به زنان به دولت زنان تبدیل شد.

اسما فوزی در این مصاحبه تاکید کرد با دختران ایزدی به اسارت گرفته شده متعلق به همسرش زندگی نکرده است و آن‌ها یک یا دو روز یا نهایتا یک هفته در خانه او بوده‌اند و دختر ایزدی به نام ریهام در این میان تنها کسی بوده است که بیشترین زمان یعنی دو ماه را در خانه او سپری کرده است. اسما درخصوص نحوه رفتار البغدادی با این دختران اظهار بی‌اطلاعی کرد؛ اما احتمال تجاوز به آن‌ها از سوی البغدادی را رد نکرد و گفت در آن زمان او و تمام اعضای گروه وحشی شدند، تشنه این کار بودند و از مرزهای انسانیت خود خارج شدند.   

او درخصوص رفتار شخصی خود با دختران ایزدی اسیر گرفته شده متعلق به همسرش گفت من براساس اصول انسانی با آن‌ها رفتار کردم.

اسما فوزی الکبیسی داشتن هرگونه نقش در گروه دولت اسلامی (داعش) را تکذیب کرد و گفت او و تمام اعضای خانواده در سایه قرار داشتند؛ چرا که البغدادی اینگونه می‌خواست و باور داشت اگر آمریکایی‌ها به یکی از افراد خانواده او دست پیدا کنند، می‌توانند به آسانی به او دست یابد.

شاهد «سیبان خلیل»

بعد از پخش این مصاحبه، سیبان خلیل که پس از حمله داعش به سنجار در چهارده سالگی از سوی این گروه به اسارت گرفته شده بود، نسبت به صحبت‌های همسر اول البغدادی واکنش نشان داد و آن‌ها را تکذیب کرد.  

سیبان بعد از به اسارت گرفته شدن به ابومحمد العدنانی، سخنگوی رسمی داعش تحویل داده شده و تا پیش از کشته شدنش همراه او بوده است. بعد از کشته شدن العدنانی نیز شش ماه در منزل همسر اول البغدادی بوده است. او در مصاحبه با «العربیه» بی‌گناه بودن اسما فوزی را نادرست دانست و گفت او با همسرش درخصوص فعالیت‌های گروه همکاری می‌کرده است و از سودی که بعد از هر عملیات تروریستی توزیع می‌شد سهمی داشت و دختران و زنان اسیر را خرید و فروش می‌کرد و آن‌ها را همچنین برای همسر خود می‌برد.

«ام المومنین» به گفته سیبان لقب اسما بوده است. او درخصوص ریهام نیز گفت یک ماه با او زندگی کرده است و او در آن زمان تقریبا هفت ساله بوده است و اسما او را به یکی از نزدیکان خود فروخته است. طبق گفته سیبان خرید و فروش اسیران بیشتر از طریق زنان صورت می‌گرفت با این هدف که به آن‌ها خدمت کنند. آن‌ها را به قیمت ناچیزی می‌خریدند و با مبلغ گزافی می‌فروختند. اسیران جدید نیز به صورت هفتگی در اختیار البغدادی گذاشته می‌شدند.

سیبان در مصاحبه دیگری با شبکه «الحدث» درخصوص اسما فوزی گفت او دست راست البغدادی بود و در میان همسرانش تنها همسری بود که به او اعتماد داشت. در جلسات گروه داعش همراه او شرکت می‌کرد و در نبود همسرش مسئولیت‌ها برعهده او بود.

بازار برده فروشی

در برنامه اختصاصی شبکه «العربیه» به نام «اسیران البغدادی» سراب نایف، اسیر نجات یافته داعش از دو روش این گروه تروریستی برای فروش اسیران میان اعضای خود پرده برداشت. او گفت هنگامی که به طور پنهانی تلفن همراه ابو زرعه، از رهبران داعشی را که او را به اسارت گرفته بود جستجو کرده از جزئیات این تجارت مطلع شده است.

طبق گفته او عملیات خرید و فروش اسیران از طریق یک گروه در «واتساپ» با نام «بازار برده فروشی» صورت می‌گرفته است و قیمت هر دختر ایزدی و اسیر زیر عکس او نوشته شده بود. سراب روش دیگر را دیدن مستقیم دختران عنوان کرد و گفت در این روش فرد داعشی بعد از دیدن دختر مورد نظر تصمیم می‌گرفته است که از آن دختر خوشش آمده است یا خیر.

اقتباس از تاریخ

هشام النجار، نویسنده و پژوهشگر امور گروه‌های تندرو همان زمان بعد از پخش مصاحبه‌ با همسر البغدادی در مقاله‌ای در روزنامه العرب (۲۹\۲\۲۰۲۴) با عنوان «همسر البغدادی در گفتگو با العربیه: توبه کننده یا افراطی که مهماتش تمام شده است» نوشت: اسما الکبیسی برای این‌که از سوی مقامات عراقی مواخذه نشود یا در معرض عملیات انتقام جویی قرار نگیرد با این بهانه که زنان «اطاعت می‌کنند و از آن‌ها اطاعت نمی‌شود» و این‌که خلیفه داعش از ترس امنیت شخصی‌اش آن‌ها را سایه قرار داده است، با دقت تصویری متضاد با نقش واقعی خود ترسیم کرد.

 به گفته النجار واکنش سیبان خلیل به ادعاهای همسر اول البغدادی با بیشتر گزارش‌های سازمان‌های بین المللی و روزنامه‌نگارانی منطبق است که در آن‌ها به شهادت افرادی استناد شده است که از نزدیک این حوادث را تجربه کرده‌اند و روایت بیوه البغدادی فقط تلاشی برای پاک کردن چهره تروریسم، تبرئه کردن خود و ظاهر شدن به عنوان قربانی در برابر افکار عمومی و نهادهای امنیتی و قضایی بوده است.

النجار باور دارد البغدادی و همسر اولش ویژگی‌های مشترکی داشته‌اند همچون داشتن عقاید تکفیری افراطی و عشق به برتری و نفوذ که باعث شده است او در تمامی مراحل زندگی بدون اعتراض همراه البغدادی باشد.

به گفته النجار اعتراف همسران البغدادی و دختر او در مصاحبه با شبکه «العربیه» به این‌که البغدادی و رهبران گروه او شیفته زنان شدند و باعث شدند دولت خلافت ادعایی به دولت زنان تبدیل شود، تایید می‌کند که الگوی داعش از روایت‌های تاریخی اقتباس شده است به ویژه با گسترش دولت اموی و عباسی؛ زیرا منابع روایت می‌کنند که خلیفه عباسی متوکل در قصر خود بیش از چهار هزار کنیز داشت و سیوطی در کتاب خود «تاریخ خلفا» نقل می‌کند که او «با همه آن‌ها همبستر می‌شده است».

واکنش به صدور حکم

صائب خدر، نماینده ایزدی در پارلمان عراق نیز به نوبه خود این تصمیم دادگاه را ستود و در حساب خود در پلتفرم X نوشت: « ما از تصمیم شورای عالی قضایی، دادگاه کرخ برای صدور حکم اعدام همسر البغدادی استقبال می‌کنیم. امیدواریم ریاست جمهوری این احکام را اجرا کند. خوشحالیم که این تصمیم دادگاه بر ماده هفتم قانون زنان بازمانده ایزدی استناد دارد که در آن جنایت انجام شده علیه ایزدی‌ها از [انواع] جنایت‌های نسل کشی تلقی شده و این یک [ نوع] به رسمیت شناختن قضایی مهم است».