پیشنهاد ویژه بهزاد نبوی درباره مذاکره ایران و آمریکا

بهزاد نبوی فعال سیاسی اصلاح طلب در گفت و گویی روند مذاکرات اخیر بین ایران و آمریکا را تحلیل می کند.

اهم اظهارات نبوی را به نقل از اعتماد می خوانید؛

*(در پاسخ به سوال شما مذاکرات را چگونه ارزیابی می کنید، با توجه به اینکه برخی تحلیلگران ایرانی مذاکرات را به معنای ورود ایران به هنگامه‌ای جدید (در تاریخ سیاسی ایران) ارزیابی می‌کنند): با لفظ هنگامه خیلی موافق نیستم. دلیلی ندارد بحث هنگامه را مطرح کنیم. بحث مذاکره با امریکا یک مذاکره (عادی) است با یک دولت دیگر در راستای تحقق منافع ملی‌ ایران. یا انجام می‌شود و نتیجه می‌دهد یا نتیجه نخواهد داد. آنچه می‌توان مورد توجه قرار داد این است که دو دور اول مذاکره بیشتر در مورد کلیات بوده، مدت مذاکرات هم دو یا سه ساعت بوده است.

* مذاکره اول، دو ساعت و مذاکره دوم، پنج ساعت بود، چون مذاکره به صورت غیرمستقیم انجام می‌شود و پیام‌ها را می‌برند و بعد دوباره می‌آورند، می‌نویسند و می‌فرستند و (دوباره) برمی‌گردد، خیلی به مسائل جزیی رسیدگی نمی‌شود و به کلیات اکتفا می‌شود.

*  تا به امروز هم هر دو طرف هم از نتیجه مذاکرات راضی بوده‌اند. دور سوم حدود هشت ساعت طول کشید، همزمان با دور سوم مذاکرات، مذاکره کارشناسی هم شروع شد که نشان‌دهنده ورود به جزییات است و از این نظر می‌توان گفت که مقداری مباحث جدی‌تر شده است. البته بعضی‌ها معتقد هستند خوب بود که مذاکره به صورت کارشناسی ادامه داشته باشد (متوقف نشود)، ولی گفته شده مذاکرات را برای تبادل‌نظر، فعلا متوقف کرده‌اند و تا شنبه آینده مذاکره جدیدی نخواهند داشت.

* شخصا همیشه نظرم نسبت به اصل مذاکره مثبت بوده اما نباید برای مذاکره خیلی اشتیاق نشان دهیم. گفت‌وگو و مذاکره با همه کشورها و دولت‌هایی که مسائلی با آنها داریم مطلوب است، باید مذاکره انجام شود، دلیلی ندارد مذاکرات را به تابو بدل کرده و از مذاکره ‌کردن بترسیم. مذاکره مشکلی ایجاد نمی‌کند و می‌تواند نتایج مثبت هم در جهت منافع کشور و ملت ما داشته باشد. امیدوارم که این مذاکرات، نهایتا به نتیجه مطلوب برسد. من همیشه هم امیدوار بوده‌ام. البته نباید عجله کنیم و اشتیاق (بیش از حد) نشان دهیم، ولی اگر مذاکره انجام شود و نتایج خوبی داشته باشد، خیلی به نفع ملت و کشور است.

* به نظر من همیشه زمان مذاکره است، از اول انقلاب تا الان هر وقت چنین برنامه‌ای داشتیم مناسب بوده است. الان هم زمان مناسبی است. معتقدم مذاکره در هر شرایطی مفید و مناسب است و الان هم انجام مذاکرات را تایید می‌کنم.

* برخی افراد و گروه‌ها این نظر را دارند که ترامپ الان در بدترین موقعیت قرار گرفته. هیچ کدام از وعده‌هایی که طی این مدت داده، موفق نبوده. گفته می‌شود تصمیمات اقتصادی ترامپ وضع اقتصاد امریکا را آشفته ساخته. معتقدم یک چنین گزاره‌هایی در تصمیم‌سازی‌های ایران نباید چندان موثر باشد و این تصور به وجود بیاید که الان ترامپ دست‌هایش بالاست و فقط منتظر این است که بتواند با ما به توافق برسد و امتیازی کسب کند.

* ( در پاسخ به سوال دو کشور چگونه می‌توانند برای یک توافق احتمالی ضمانت اجرایی محکم تدارک ببینند؟): مهم‌ترین ضمانت همان ضمانت‌های اقتصادی است و تا جایی که خبر دارم تا حدود زیادی هم در این مسیر حرکت شده. البته نیاز نیست این موارد فعلا زیاد باز شوند، اما کارهایی در حال انجام است و فکر می‌کنم در تضمین توافق‌های احتمالی موثر خواهد بود.

* در عین حال معتقدم طرف امریکایی باید بسته توافق شده را به کنگره امریکا ببرد و آن را به تصویب (کنگره) برساند تا تنها به فرمان ریاست‌جمهوری وصل نباشد. این روند این حسن را دارد که روسای جمهور بعدی نمی‌توانند به صورت سلیقه‌ای توافق را لغو کنند. ما هم متقابلا (توافق‌ احتمالی با امریکا) را به مجلس برده و آن را به یک قانون لازم‌الاجرا بدل می‌کنیم. البته معتقدم تصویب این توافق در ایران مشکلی نخواهد داشت و این کار می‌تواند ضمانت بیشتری برای هر نوع توافق احتمالی ایجاد کند.

* مذاکرات فعلی به نوعی ادامه مذاکرات برجام است. حتی افرادی که از طرف ایران این مذاکرات را پیگیری می‌کنند، چهره‌های برجامی هستند. آقای عراقچی که بیشترین نقش را در مذاکرات برجام داشته، امروز هم وزیر خارجه کشورمان است و این مذاکرات را راهبری می‌کند، لذا شاید بتوان گفت این مذاکرات، ادامه مذاکرات برجام است با این تفاوت که در برجام، طرف‌های مقابل ما متعدد بودند، اما در این مذاکره فعلا طرف ما امریکاست.

* ایران در عین حال که با امریکا مذاکره می‌کند، با طرف‌های اروپایی، روسیه و چین هم مناسبات ارتباطی نزدیکی برقرار کرده است، وزیر خارجه ایران رسما اعلام کرده آمادگی رفتن به لندن و پاریس را دارد که به نظرم اقدام مناسب و لازمی است، اما تفاوت مذاکره فعلی با برجام این است که فعلا مذاکره به صورت دو جانبه و با طرف امریکایی در جریان است، اما کشورهای دیگری که در برجام بودند را هم باید در این مذاکرات شریک کرد.

* ( در پاسخ به سوال ایران با چه دستاوردهایی می‌تواند مذاکره با امریکا را مطلوب بداند؟): مهم‌ترین آورده ما لغو تحریم‌هاست که به اقتصاد ما لطمه زیادی زده و می‌زند. در مقابل امتیازی که ایران باید بدهد اعتمادسازی درخصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.

* در خارج از کشور به جز اسراییل مخالف جدی علنی نمی‌شناسم. کاملا مشهود است اسراییلِ نتانیاهو به ‌شدت از این تفاهم و توافق ناراحت است. همین امر نشان‌دهنده این است که مذاکرات (دوجانبه با امریکا) اتفاق خوبی است.

* به اعتقاد من این مذاکرات و هر نوع مذاکره در این سطح، مذاکره کل حاکمیت و نظام است. نباید مذاکره را به مساله دولت به تنهایی تقلیل داد. معتقدم آقای پزشکیان کار درستی می‌کند. مثل بعضی‌ها نیست که بگویند آقای عباس عبدی را (در سال81) به خاطر (انتشار نظرسنجی درخصوص) مذاکره با امریکا پنج سال و نیم محکوم می‌کنند و امروز خودشان مذاکره می‌کنند!

* آقای پزشکیان خیلی زیبا و ظریف اعلام می‌کند که نظام و حاکمیت دنبال مذاکرات است، نه منِ رییس‌جمهور. البته رییس‌جمهور از قبل گفته نمی‌خواهیم با دنیا دعوا کنیم. مخالفان داخلی هم نمی‌توانند مانور بدهند که مذاکره (فقط) کار پزشکیان است. این روند همه را متوجه می‌کند که کل حاکمیت به خاطر منافع ملی دنبال گفت‌وگو و مذاکره است.

*  شعار آقای پزشکیان وفاق ملی است. من همیشه از این بحث خیلی دفاع کرده‌ام و معتقد هستم که وفاق ملی باعث حل تمام مشکلات جامعه در ارتباط با حاکمیت نیست، بلکه این حسن را دارد که در اثر آن طیف‌های مختلف سیاسی در کنار هم قرار بگیرند نه در مقابل هم. الان هم اگر دقت کنید سمبل این وفاق را در سران سه قوه شاهد هستید.

* مواضع آقای اژه‌ای و قالیباف با اینکه در راس مجلسی است که جناح‌های تندرو هم هستند، مواضع قابل‌قبولی است. سران سه قوه ما این وفاق ملی را به نتیجه رسانده‌اند.

* در بین گروه‌های سیاسی هم نمی‌توانید در یک جمله بگویید اصولگراها مخالف (مذاکرات) هستند و اصلاح‌گراها موافق. مواضع برخی اصولگراها در بسیاری از زمینه‌های مربوط به اصلاح امور کشور مناسب است. خوشبختانه وفاق ملی تا حدود زیادی اتفاق افتاده. بخش عمده اصولگراها اگر مواضع بهتری از اصلاح‌طلب‌ها نداشته باشند، در همان حد کنشگری دارند.

* قانون حجاب هم درست است که تصویب شد اما انعطاف کافی (از سی دولت و حاکمیت) نشان داده شده. در مورد بحث رفع حصر آقای کروبی که شاهد هستیم انجام شده است. در مورد آقای موسوی هم به نظر می‌رسد که شایعه نباشد و به احتمال زیادی حصرشان رفع خواهد شد. یا موارد دیگری مثل فیلترینگ (که کاهش پیدا کرده) . هرچند اهمیت این مسائل اصلاحی به اندازه حل مشکل سیاست خارجی نیست اما به هر حال...

* (در خصوص فیلترینگ): کارهای اصلاحی خوبی شده اما اگر توقع داشته باشیم همه مشکلات یک‌شبه حل شود، شدنی نیست. باید روند تدریجی اصلاحات را بپذیریم.

* پزشکیان رسما اعلام کرده قانون حجاب برای من قابل اجرا نیست. در مورد رفع حصر هم نظر ایشان خیلی مثبت است. قوه قضاییه هم تا جایی که خبر دارم نظرش در مورد رفع حصر مثبت بود.

* (در مورد ارتباط رهبری با رئیس جمهور): از ارتباط رهبری و رییس‌جمهور مطلع نیستم، اما مانند بعضی از دوستان که ابراز نارضایتی می‌کنند، ناراضی نیستم. پزشکیان می‌گوید هرچه رهبری بگوید من گوش می‌کنم. همه (روسای جمهور) هم همین‌طور بودند. از آقای هاشمی گرفته تا به امروز همه روسای جمهور علی‌رغم کمی بحث و گفت‌وگو (نظر رهبری را پذیرا بودند) پزشکیان هم نمی‌گوید (با رهبری) بحث و گفت‌وگو ندارم، ولی نهایتا نظر رهبری را می‌پذیرد. بعضی دوستان اما می‌گویند نباید این موضوع را بر زبان بیاورد. روابط (رییس‌جمهور و رهبری) علی‌القاعده نباید بد باشد، چون سیاست‌های هماهنگ که به نظام حاکمیت مربوط است انجام می‌شود و این همان گزاره‌ای است که آقای پزشکیان وعده داده بود.

* توصیه من این است در عین حال که مذاکره با امریکا را جدی می‌گیریم و سعی می‌کنیم به نتیجه برسانیم، مذاکره با اروپا را هم فراموش نکنیم. بهترین شرایط برای مذاکره با اروپا، امروز است که اروپا در عین حال که با مذاکرات مقابله نمی‌کند، روابطش هم با امریکا مثل سابق خوب نیست. لذا اگر با اروپا، مذاکرات جدی داشته باشیم و همه قول و قرارهایی که با امریکا قرار است بگذاریم را جدای با امریکا با اروپا هم بگذاریم، در واقع توفیق در مذاکرات با امریکا را هم تضمین کرده‌ایم.