استیمسون بررسی کرد:
تاثیر همکاری هسته‌ای ایران با روسیه پس از توافق با آمریکا
روسیه نیروگاه بوشهر را سوخت‌رسانی می‌کند، که استدلال ایران برای حفظ ظرفیت غنی‌سازی مستقل خود را پیچیده‌تر می‌سازد.
پس از تماس تلفنی دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین در ۴ ژوئن، ترامپ اعلام کرد که پوتین علاقه‌مند به مشارکت در مذاکرات با ایران و تسهیل دستیابی به توافق است.
اندیشکده آمریکایی استیمسون در مقاله‌ای به بررسی تاثیر توافق احتمالی ایران و آمریکا بر همکاری هسته‌ای غیر نظامی تهران و مسکو پرداخته که در ادامه آمده است.
با پیشرفت مذاکرات ایران و ایالات متحده برای رسیدن به توافقی که توانایی ایران در توسعه سلاح‌های هسته‌ای را محدود کند، آینده برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.
در ژانویه، ایران و روسیه یک توافق‌نامه مشارکت راهبردی جامع امضا کردند که شامل اشاره‌ای به افزایش همکاری‌های هسته‌ای غیرنظامی بود.
همکاری‌های روسیه و ایران در این حوزه از سال ۱۹۹۲ آغاز شد و به‌تدریج گسترش یافته است. روسیه در این زمینه رقیب جدی‌ای ندارد و ایران نیز تاکنون گزینه جایگزین قابل‌اتکایی نداشته است.
نیروگاه هسته‌ای بوشهر، نخستین نیروگاه هسته‌ای در خاورمیانه، به نمادی از همکاری هسته‌ای روسیه با جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است.
روسیه ساخت واحد اول این نیروگاه را در سال ۲۰۱۱ به پایان رساند؛ پروژه‌ای که ابتدا توسط آلمان در دهه ۱۹۷۰ آغاز شده بود، اما پس از انقلاب ۱۳۵۷ (۱۹۷۹) ایران نیمه‌تمام رها شد. ایران و روسیه درباره ساخت تأسیسات دوم، بوشهر ۲، نیز گفت‌و‌گو کرده‌اند، اما پیشرفت این پروژه به‌واسطه تحریم‌ها و مسائل ژئوپلیتیکی کند بوده است.
پروژه بوشهر به تثبیت صنعت هسته‌ای روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و فاجعه چرنوبیل کمک کرد. حدود ۳۰۰ شرکت و مؤسسه تحقیقاتی روسی، از جمله آتوم‌انرگوپروکت و مؤسسه علمی کورچاتوف، در ساخت بوشهر ۱ مشارکت داشتند.
به‌کارگیری دانشمندان روسی در این پروژه باعث کاهش نرخ بیکاری و افزایش درآمد‌های دولت فدرال از طریق مالیات و پرداخت‌های اجتماعی شد.
جنگ روسیه در اوکراین باعث تقویت همکاری‌ها در این حوزه شده است. انزوای روسیه از اتحادیه اروپا و ایالات متحده، این کشور را به‌سمت بازتنظیم همکاری‌های تجاری و نظامی با آسیا و خاورمیانه سوق داده است. ایران در این تغییر جهت نقش محوری داشته و این تحول به نفع اهداف هسته‌ای غیرنظامی جمهوری اسلامی تمام شده است.
با این حال، پیشرفت کار روی رآکتور‌های جدید در بوشهر ۲ کند بوده است. تا اوایل سال ۲۰۲۵، تنها ۱۷ درصد از پروژه تکمیل شده بود. احتمالاً امضای توافقی جدید با آمریکا که به کاهش تحریم‌ها منجر شود، برای تکمیل به‌موقع این پروژه ضروری خواهد بود.
تحریم‌های غرب علیه ایران و روسیه، دریافت هزینه ساخت نیروگاه بوشهر از سوی روسیه را با دشواری‌هایی روبه‌رو کرده است. بدهی نیم میلیارد دلاری ایران به روسیه در سال ۲۰۲۳ کاهش یافت، که این امر امکان ادامه برنامه‌ریزی را فراهم کرد.
مذاکراتی نیز برای ساخت نیروگاه هسته‌ای سیریک در استان ساحلی هرمزگان و تأسیسات هسته‌ای دیگری در کارون در جریان است. در ماه آوریل، کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، با نیکلای اسپاسکی، معاون روابط بین‌الملل شرکت دولتی روس اتم، دیدار کرد تا درباره این پروژه‌ها گفت‌و‌گو کند.
همچنین در آوریل، محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت ایران، برای شرکت در هجدهمین نشست کمیسیون همکاری‌های تجاری و اقتصادی ایران و روسیه به مسکو سفر کرد.
در این نشست، پاک‌نژاد اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران با کمک روسیه یک نیروگاه هسته‌ای جدید خواهد ساخت، اگرچه مشخص نکرد که منظور نیروگاه سیریک است یا کارون.
در شرایطی که تهران از غرب منزوی شده و با تردید‌های سرمایه‌گذاری چین مواجه است، چاره‌ای جز تکیه بر فناوری روسیه ندارد. این رابطه نزدیک، نفوذ جهانی روسیه بر انرژی هسته‌ای غیرنظامی را تقویت می‌کند – ابزاری ژئوپلیتیکی قدرتمند از دوران اتحاد جماهیر شوروی تاکنون.
روس اتم، شرکت دولتی روسیه، تاکنون هدف تحریم‌های غرب قرار نگرفته (گرچه برخی از مقام‌های آن تحریم شده‌اند) و این به دلیل اهمیت فروش سوخت هسته‌ای آن است.
این شرکت تا ۳۸ درصد از ظرفیت تبدیل اورانیوم و ۴۶ درصد از ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم جهان را در اختیار دارد. روسیه تأمین سوخت نیروگاه بوشهر را بر عهده دارد، امری که بر استدلال ایران برای حفظ ظرفیت غنی‌سازی بومی تاثیر می‌گذارد.
هنوز مشخص نیست که مذاکرات جاری هسته‌ای بین ایران و آمریکا چه تأثیری بر همکاری ایران و روسیه خواهد داشت. روسیه در مذاکراتی که به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) منجر شد، مشارکتی فعال داشت، اما پس از جنگ اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، حمایت خود را از تلاش‌ها برای احیای برجام – که دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد – کاهش داد.
با این حال، پس از تماس تلفنی دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین در ۴ ژوئن، ترامپ اعلام کرد که پوتین علاقه‌مند به مشارکت در مذاکرات با ایران و تسهیل دستیابی به توافق است.
تهران که پهپاد‌ها و تسلیحات دیگری را در اختیار روسیه قرار داده، تلاش کرده از این همکاری نظامی برای جلب حمایت روسیه از برنامه هسته‌ای خود بهره‌برداری کند.
برخی رسانه‌های غربی مدعی شده‌اند که مسکو دانش فنی ساخت سوخت هسته‌ای را در اختیار ایران قرار داده و حتی ممکن است به توسعه تسلیحات هسته‌ای در ایران کمک کند.
در واکنش به اظهارات آمریکا درباره ضرورت برچیدن تأسیسات غنی‌سازی ایران، وزارت خارجه روسیه اعلام کرده که حذف هیچ کشوری از حوزه انرژی هسته‌ای امکان‌پذیر نیست. سخنگوی این وزارتخانه همچنین وعده داده که همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای میان ایران و روسیه همچنان گسترش خواهد یافت.
منبع: تابناک
دیدگاه تان را بنویسید