بازگشت به مسیر بحران ؛ آیا غرب تقابل با ایران را بازتعریف کرده است؟

گروه سیاست - در حالی که حملات نظامی آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران، فاز تازه‌ای از تنش در پرونده اتمی را رقم زده، نشانه‌ها از تشدید تحرکات دیپلماتیک، نظامی و حقوقی از سوی آمریکا، اسرائیل و اروپا علیه برنامه هسته‌ای ایران حکایت دارد. در این میان، ایران نیز با ابلاغ طرح تعلیق همکاری با آژانس و هشدارهای حقوقی، به‌دنبال مقابله‌به‌مثل در چارچوب بازی پیچیده‌ای است که هنوز پایان آن روشن نیست.

ادعای پنتاگون: برنامه هسته‌ای ایران «دوسال عقب افتاده»

«شان پارنل»، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا، در اظهاراتی تازه مدعی شد که ارزیابی رسمی پنتاگون نشان می‌دهد حملات هوایی اخیر به سه سایت هسته‌ای ایران، برنامه اتمی تهران را «حداقل دو سال به عقب رانده» است.

به گفته او، سایت‌های نطنز، فردو و اصفهان که بامداد اول تیرماه هدف حمله قرار گرفتند، آسیب جدی دیده‌اند.

هرچند منابعی مانند شبکه CNN پیش‌تر در گزارشی اعلام کرده بودند که ارزیابی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا نشان می‌دهد این حملات نتوانسته اجزای اصلی برنامه هسته‌ای ایران را از کار بیندازد و تنها ممکن است آن را برای «چند ماه» متوقف کرده باشد، اما ادعاهای پنتاگون به‌وضوح نشان‌دهنده رویکرد تبلیغاتی جدید آمریکا در قبال موفقیت این حملات است.

لایحه کنگره برای ارسال بمب‌افکن بی‌۲ به اسرائیل

در همین راستا، شبکه فاکس‌نیوز فاش کرده است که دو نماینده جمهوری‌خواه و دموکرات در کنگره آمریکا، لایحه‌ای ارائه داده‌اند که به دولت اجازه می‌دهد در صورت تشخیص ادامه برنامه تسلیحاتی ایران، بمب‌افکن‌های پیشرفته B-2 و بمب‌های سنگرشکن را در اختیار اسرائیل قرار دهد.

بر اساس این طرح، مالکیت این تجهیزات در اختیار ایالات متحده باقی خواهد ماند، اما اسرائیل امکان استفاده مستقیم از آن‌ها را خواهد داشت؛ اقدامی که به وضوح برای تقویت بازدارندگی تل‌آویو و افزایش فشار نظامی بر تهران طراحی شده است.

واکنش ایران: مکانیسم ماشه بی‌اعتبار است

در این بین اروپایی‌ها نیز بیکار ننشسته و در پی افزایش فشارها به ایران در قالب مکانسیم ماشه هستند. در واکنش به فشارهای دیپلماتیک اروپا، عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران، به تهدیدات اخیر مبنی بر فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» پاسخ داد. او در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) نوشت: «اروپایی‌ها اگر قطعنامه ۲۲۳۱ را بی‌اعتبار می‌دانند، پس ارجاع به مکانیسم ماشه هم بی‌اساس و فاقد وجاهت است.»

مکانیسم ماشه، که در توافق برجام پیش‌بینی شده بود، ابزاری است برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی در صورت نقض توافق از سوی ایران. با این حال، ایران معتقد است با خروج آمریکا از برجام و عدم پایبندی اروپا، این سازوکار دیگر مشروعیت عملی ندارد.

در همین حال، گیدئون سعر، وزیر امور خارجه اسرائیل، صریحاً خواهان فعال‌سازی رسمی این مکانیسم شده و از اروپا خواسته روند بازگشت تحریم‌های شورای امنیت را آغاز کند.

واکنش تهران در داخل: تعلیق همکاری با آژانس

در پاسخ به این تحرکات، مجلس شورای اسلامی هفته گذشته طرحی دوفوریتی را تصویب کرد که به موجب آن همکاری‌های داوطلبانه ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به حالت تعلیق درمی‌آید. روز گذشته، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، این مصوبه را به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کرد.

با این حال، طبق گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، بازرسان آژانس هنوز در ایران حضور دارند و ایران تاکنون خواستار خروج آن‌ها نشده است؛ نشانه‌ای که حکایت از آن دارد که تهران در حال مدیریت واکنش خود به گونه‌ای است که مسیرهای دیپلماتیک را به‌طور کامل مسدود نکند.

پرونده هسته‌ای در مسیر پرمخاطره

پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر در موقعیتی حساس قرار گرفته است؛ از ادعاهای نظامی و تبلیغاتی پنتاگون، تا طرح تجهیز اسرائیل به تسلیحات سنگین، تهدید اروپا به بازگشت تحریم‌ها و واکنش‌های تقابلی ایران در داخل و خارج. اگرچه تهران هنوز به‌صورت کامل درهای همکاری با آژانس را نبسته، اما فشارهای فزاینده ممکن است این روند را به سمت قطع کامل همکاری سوق دهد.

در شرایطی که هر روز اخبار تازه‌ای از جبهه‌های نظامی، دیپلماتیک و رسانه‌ای به گوش می‌رسد، این پرسش اساسی باقی است: آیا طرف‌ها به مسیر مذاکره بازمی‌گردند یا بحران، وارد فاز تازه‌تری از تقابل خواهد شد؟