«نامه‌نیوز» گزارش می‌دهد؛
بازوان حزبی دولت‌ها؛ از کارگزاران تا شریان
دولت‌های پس از جنگ همه تمایل داشتند تا از قدرت حزبی هم برخودار باشند تا هم نفوذ سیاسی خود را حفظ کنند و هم در انتخابات مجلس تأثیرگذار باشند.
گروه سیاست نامه‌نیوز: با پایان جنگ و آغاز شکل نوین تحزب در ایران رسمی نوپا هم در عالم سیاست پدیدار شد؛ آنکه دولت‌ها متوجه شدند برای تداوم قدرت سیاسی خود در کنار قدرت اجرایی که در اختیار دارند نیاز دارند احزابی پوزیسیون را درون خود تشکیل دهند تا اولا از تأثیر انتقادهای احزاب اپوزیسیون در جامعه بکاهند و ثانیا فضای سیاسی خارج از دولت را کنترل کنند تا قدرت و نفوذ سیاسی دولت حفظ شود. البته چنین احزاب پوزیسیونی با کادرسازی‌های خود از نظر نیروی انسانی به دولت مستقر هم کمک می‌کردند تا دولت بتواند با خیال راحت مسئولیت را به نیروهای نزدیک به خود بدهد.
هاشمی و کارگزاران
در دولت دوم اکبر هاشمی رفسنجانی حزب کارگزاران سازندگی اعلام موجودیت کرد. حزبی که به نوعی حزب هاشمی شناخته می‌شد. آذر سال74 بود که 16 نفر از وزیران، معاونان و نزدیکان اکبر هاشمی رفسنجانی در بیانیه‌ای با عنوان «خدمتگزاران سازندگی» اعلام کردند در انتخابات مجلس پنجم فعالانه حاضر خواهند شد و فهرستی از نامزدهای مورد حمایت خود را معرفی می‌کنند. در آن زمان اقدام آنها با واکنش منفی شدید جناح راست روبه‌رو شد که این اقدام را دخالت قوه مجریه در قوه مقننه قلمداد کردند و وزرای امضاکننده بیانیه را تهدید به استیضاح کردند و حتی طرح بررسی کفایت رئیس‌جمهور در مجلس را مطرح کردند که در نهایت این وزرا از این جمع 16نفره کنار رفتند و شش نفر باقی مانند؛ شامل پنج معاون رئیس‌جمهور و شهردار تهران. آنها با صدور بیانیه‌ای با عنوان «کارگزاران سازندگی» حضور خود را در عرصه انتخابات اعلام کردند. این گروه در نهایت خود را با عنوان «جمعی از کارگزاران سازندگی» سامان داد. بدین ترتیب، حزب کارگزاران سازندگی ایران تأسیس شد. کارگزاران در دوره دولت دوم هاشمی عملا نقش بازوی حزبی دولت را ایفا می‌کرد و پدر معنوی حزب را هاشمی رفسنجانی می‌دانست. هاشمی هم بسیاری از مدیران دولتش را از همین حزب انتخاب می‌کرد.
خاتمی و مشارکت
با شکل‌گیری دولت اصلاحات، جبهه مشارکت هم پا گرفت؛ حزبی که یکی از نخستین احزابی محسوب می‌شد که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری سال76 تأسیس شد. دبیرکل این حزب محمدرضا خاتمی، برادر رئیس‌جمهور، بود و همه اعضایش از نزدیک‌ترین نیروها به خاتمی محسوب می‌شدند. یکی از اهداف اصلی مشارکت مانند کارگزاران دوره هاشمی ورود به مجلس برای حمایت همه‌جانبه از دولت بود. همین هم شد و جبهه مشارکت توانست اکثریت مجلس ششم را در دست بگیرد. یکی از وظیفه‌های این حزب هم پاسخ‌دهی به منتقدان خاتمی از جمله طیف هاشمی و حزب کارگزاران بود. بنابراین خاتمی هم با روی کارآمدنش به سرعت حزبی در راستای منویات دولت تأسیس کرد.
احمدی‌نژاد و راحیه خوش خدمت
محمد احمدی‌نژاد هم همین مسیر را طی کرد. گروه «رایحه خوش خدمت» چند ماه قبل از انتخابات شورای شهر در سال85 تأسیس شد و توانست چندین کرسی شورای شهر و روستا را بدست آورد. این گروه در ادامه مسیر به ریاست مهرداد بذرپاش به بازوی حزبی محمود احمدی‌نژاد تبدیل شد و در سال86 هم به عنوان حامیان اصلی رئیس‌جمهور وقت وارد مجلس شدند و در مجلس فراکسیونی با نام «انقلاب اسلامی» را تشکیل دادند که در ادامه به نوعی در جبهه پایداری حل شدند و البته باتوجه به تغییرات رخ‌داده در احمدی‌نژاد در در دوم دولتش دیگر حامیان سرسخت او نبودند.
روحانی و اعتدال و توسعه
حسن روحانی گرچه حمایت کامل اصلاح‌طلبان را با خود داشت اما همیشه می‌دانست که اصلاح‌طلبان نمی‌توانند حامیان بی‌چون و چرایش باشند. او که از گذشته کانون حزبی‌اش حزب اعتدال و توسعه بود، این حزب را به شدت نزدیک به دولتش کرد و بسیاری از مدیران دولت را از همین حزب انتخاب می‌کرد و محمود واعظی و محمدباقر نوبخت از اعضای اصلی اعتدال و توسعه هم در دولت روحانی دارای جایگاه‌های بالایی شدند. مهم‌ترین مشورت‌ها به روحانی از سوی همین حزب داده می‌شد و نقش این حزب در تصمیم‌گیری‌های دولت‌های یازدهم و دوازدهم بر کسی پوشیده نیست. این حزب در انتخابات مجلس دهم در سال94 نقش آفرینی کرد و توانست بخش قابل توجهی از لیست امید را در اختیار بگیرد. گرچه روحانی نتوانست اکثریت مجلس را در دست داشته باشد اما با عاملیت حزب اعتدال و توسعه تمام تلاشش را کرد تا مجلس دست‌ِکم یکسره منتقدش نباشد.
رئیسی و شریان؟
با روی کار آمدن سید ابراهیم رئیسی همه اصولگرایان از او حمایت می‌کردند اما به تدریج مشخص شد که نیروهای دولت از همه ظرفیت‌های اصولگرایان نیست. برخی می‌گفتند که جبهه پایداری می‌خواهد نقش بازوی حزبی دولت را ایفا کند اما گرچه نیروهای پایداری در دولت جایگاه ویژه‌ای داشتند اما در ادامه مسیر مشخص شد که گویا گروه تازه‌تأسیس «شریان» می‌خواهد چنین نقشی داشته باشد؛ به ویژه آنکه مشخص شد ارتباطاتی میان این گروه و برخی از وزا و معاونان رئیس‌جمهور وجود دارد؛ از جمله بذرپاش و قاضی‌زاده هاشمی. قابل تامل اینکه هیچ یک از دولتی‌های مورد اشاره تا کنون نسبت خود با شریان را تکذیب نکرده‌اند. تأسیس گروه شریان هم دقیقا قبل از انتخابات مجلس به وقوع پیوست تا اذهان را به این سمت ببرد که آیا قرار است شریان همان نقشی را برای دولت سیزدهم ایفا کند که در گذشته کارگزاران، مشارکت و رایحه خوش خدمت و اعتدال و توسعه برای هاشمی، خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی ایفا کرده بودند؟
دیدگاه تان را بنویسید