آیا کشور‌های عربی واقعا از توافق ایران و آمریکا سود می‌برند؟
بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس می‌گوید: کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس تصور می‌کنند اگر بین ایران و آمریکا مشکلی به وجود بیاید، حتما ترکش‌هایش به آنها نیز اصابت می‌کند.
ایران و امریکا در هفته‌های اخیر مشغول مذاکرات هسته‌ای غیر مستقیم بوده‌اند، اما غیر از رویکرد‌های این دو طرف اصلی، عوامل دیگری هم وجود دارد که بر روند این گفت‌و‌گو‌ها و مساله حصول توافق اثرگذار است. از اروپایی‌هایی که در مذاکرات جمعه سفت و سخت پای مواضع خود از جمله تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه ایستاده‌اند، تا کشور‌های حاشیه خلیج فارس که این روز‌ها سرمست سفر ترامپ و روابط جدیدی که با آمریکا ساخته‌اند، هستند.
موضع کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس، اما در این مقطع زمانی از اهمیت بسیاری برخوردار است. به هرحال آنها همیشه ایران را یک رقیب منطقه‌ای جدی برای خود دیده و سعی کرده‌اند که از فرصت شکرآب بودن روابط ایران و غرب و مشخصا آمریکا به نفع خود استفاده کنند. اکنون، اما با توجه به تغییر برخی معادلات در منطقه شاهدیم که این کشور‌ها رویه متفاوتی را پیش گرفته‌اند، چنانچه گمان می‌رود آنها از مواضع خود در دوران برجام فاصله گرفته و جدا خواستار ایفای نقش تسهیل کننده در روند مذاکرات ایران و آمریکا هستند.
گفتنی است، رهبران شش کشور شورای همکاری خلیج فارس از سال ۲۰۲۱ تاکنون به‌طور پیگیرانه‌ای در تلاش بوده‌اند تا روابط خود را با ایران به‌عنوان بخشی از استراتژی «کاهش ریسک» ترمیم و بازسازی کنند تا سطح جذب سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی و زیرساختی را در کشور‌های خود ارتقا بخشند.
شناخته‌شده‌ترین این ابتکارات، چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی است که به سال سرنوشت‌ساز خود نزدیک می‌شود، با مجموعه‌ای از «پروژه‌های غول‌پیکر»، که بسیاری از آنها در امتداد سواحل دریای سرخ این کشور قرار دارند، و به نظر می‌رسد که در مسیر پیشرفت با مشکلاتی مواجه هستند.
در جای دیگر، قطر در حال نزدیک شدن به تکمیل فاز اول از یک فرآیند سه مرحله‌ای است تا ظرفیت تولید گاز طبیعی مایع خود را تا سال ۲۰۳۰ تقریباً دو برابر کند، و امارات متحده عربی به‌طور گسترده‌ای در زمینه هوش مصنوعی و سایر فناوری‌ها بستر‌هایی را در حال آماده سازی دارد.
با وجود اتخاذ مواضع مثبت اعراب نسبت به پیشرفت مذاکرات ایران و آمریکا، اما همچنان برخی کارشناسان به نیت واقعی آنها نگاهی تردیدآمیز دارند.
احمد بخشایش اردستانی در گفت‌و‌گو با «رویداد ۲۴» درباره نگاه واقعی اعراب به مذاکرات ایران و آمریکا گفت: «کشور‌های عربی در مقایسه با یک دهه گذشته نگاه متفاوتی به ایران دارند و علاقمند هستند صلح و ثبات در منطقه حاکم باشد. عربستان و امارات تمرکز خود را بر پیشرفت اقتصادی گذاشته‌اند تا الگویی برای سایر کشور‌های عربی شوند.»
وی افزود: «عربستان، امارات و قطر دنبال آن هستند که ظاهر کشور خود را زیبا کنند، از این رو احداث برج‌های طویل و پرزرق و برق را نماد پیشرفت می‌دانند. هر سه کشور پروژه احداث شهر‌هایی بر پایه هوش مصنوعی را در دستورکار دارند؛ این نشان می‌دهد که نگاه آنها به آینده است.»
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یادآور شد: «کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس تصور می‌کنند اگر بین ایران و آمریکا مشکلی به وجود بیاید، حتما ترکش‌هایش به آنها نیز اصابت می‌کند، چون ایران در پاسخ به اقدام نظامی واشنگتن، پایگاه‌های آمریکا در کشور‌های عربی را هدف قرار خواهد داد».
وی ادامه داد: «تصور اعراب در زمان مذاکرات برجامی این بود که اگر ایران و آمریکا با هم توافق کنند، توجه دولت اوباما به ایران جلب می‌شود و آنها ایران را به چشم ژاندارم منطقه خواهند دید؛ لذا وزیر خارجه سعودی در روز‌های پایانی مذاکرات برجامی به وین رفت و در هواپیما با جان کری قریب به ۵ ساعت صحبت کرد و به او گفت «شما از برجام چه می‌خواهید، همان را ما به شما می‌دهیم»، اما این دوره اوضاع فرق کرده است».
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «عربستان و امارات سال‌ها با یمن جنگیدند و در نهایت حریف آن نشدند. ترامپ هم چند اقدام نظامی علیه یمن انجام داد و نتیجه‌ای نگرفت؛ در ابتدای ریاست جمهوری‌اش هم گفت «یا توافق یا جنگ»، اما در جریان سفر به منطقه حرفش را تغییر داد و فقط به موضوع افزودن بر ابعاد فشار حداکثری در عوض به نتیجه نرسیدن مذاکرات اشاره کرد.»
وی افزود: «تصور اعراب آن است که اگر صلح و ثبات در منطقه باشد آنها بیشتر پیشرفت می‌کنند، البته وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران امروز در کنار مذاکره با آمریکا، با ترکیه، سعودی، قطر و امارات به گفت‌و‌گو‌های دیپلماتیک اهتمام می‌ورزد و تلاش می‌کند کسی را در رایزنی‌های دیپلماتیک خود نادیده نگیرد».
بخشایش اردستانی گفت: «هر چند سعودی علاقه ندارد که بین ایران و آمریکا رابطه‌ای استراتژیک برقرار باشد، اما تیر و تار ماندن این رابطه را نیز به نفع خود نمی‌بیند بنابراین این طور نیست که نفاق پیشه کنند و جلوی پرده از مذاکرات ایران و آمریکا حمایت کنند و در پشت پرده رویکرد تخریبی داشته باشند».
در مجموع به نظر می‌رسد که کشور‌های حاشیه خلیج فارس اکنون در حمایت از دیپلماسی با ایران بسیار هم‌راستاتر از ۲۰۱۵ هستند؛ آن زمان شکاف‌های عمیقی مانع از بیان موضع مشترک در امور منطقه‌ای می‌شد، اما امروز معادلات و تحولات منطقه‌ای تغییر کرده است و اعراب با عینک دیگری به موضوعات بین‌المللی مخصوصا رابطه با ایران می‌نگرند.
منبع: رویداد 24
دیدگاه تان را بنویسید