چرا بورس ریخت؟

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

شهرآرانیوز نوشت: درحالی بازار سرمایه وارد سومین هفته تیرماه می‌شود که یکی از سنگین‌ترین ریزش‌های تاریخ بورس در هفته گذشته به ثبت رسید. خروج بی‌سابقه پول حقیقی نشان داد که بازگشت به تعادل تنها با تزریق نقدینگی ممکن نیست. در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته، دولت با حمایت گسترده از تمامی صف‌های فروش، سیگنالی متفاوت به بازار مخابره کرد.

این حمایت که برخلاف روال گذشته فقط شامل نماد‌های بزرگ نبود، به شرکت‌های کوچک و متوسط نیز تعمیم پیدا کرد و باعث شد فشار عرضه تا حدودی مهار شود. تا پیش از این، هر زمان که بازار نیاز به حمایت داشت و دولت وارد عمل می‌شد، تنها صف‌های نماد‌های شاخص‌ساز جمع می‌شد و حمایتی از نماد‌های کوچک و متوسط بازار انجام نمی‌شد.

اما این دفعه ماجرا متفاوت بود و دولت از تمام صف‌های فروش حمایت کرد تا اولین قدم در راه متعادل شدن بازار برداشته شود. با وجود پایان جنگ دوازده روزه ایران و رژیم صهیونیستی، اثرات روانی این درگیری همچنان در فضای بازار محسوس است. معامله‌گران هنوز نسبت به تحولات منطقه‌ای محتاط هستند و در شرایطی که نااطمینانی اقتصادی و سیاسی تداوم دارد، ترجیح می‌دهند از دارایی‌های پرریسک مانند سهام فاصله بگیرند.

با این حال برخی کارشناسان اقتصادی با توجه به سهمی که سهام‌داران حقوقی در بازار سرمایه دارند، از ایجاد صف‌های فروش در هفته گذشته انتقاد کرده و تشکیل آن را به همین سهام‌داران نسبت می‌دهند. آنها مدعی هستند که این صف‌ها با هدف تحت فشار قراردادن مراکز تصمیم‌گیری اقتصادی به‌منظور تزریق منابع به بورس صورت گرفته تا از این طریق بتوانند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند.

۹۰درصد سرمایه در بازار بورس در اختیار حقوقی هاست

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درخصوص علت ریزش بازار سرمایه در روز‌های گذشته به شهرآرا گفت: بعد از جنگ دوازده روزه تحمیلی رژیم صهیونیستی، بازار بورس فعالیت خودش را شروع کرد که شاهد یک صف بسیار زیادی در فروش بودیم. همین امر باعث شد که شاهد منفی بودن شاخص باشیم، در این زمان بیشتر نماد‌های بازار سرمایه قرمز شدند.

محسن زنگنه با اشاره به اینکه کارشناسان راه حل‌هایی را برای حمایت از بازار سرمایه مطرح کرده‌اند، بیان کرد: برخی خواستار تزریق منابع از طرف دولت به صندوق تثبیت بودند، خبر‌هایی مطرح شد که تزریق حدود ۵.۵ همت را هم وزیر اقتصاد اعلام کرد. همچنین برخی خواستار آن بودند که بانک مرکزی با کاهش نرخ بهره از بورس حمایت کند تا باعث گسیل سرمایه‌های مردم به سمت بازار سرمایه شود و از خروج منابع از بازار سرمایه جلوگیری کند.

وی تأکید کرد: پشت این مسائل واقعیتی نهفته است نباید از چشم وزیر اقتصاد و شخص رئیس جمهور دور بماند. این درحالی است که حدود ۹۰درصد سرمایه در بازار بورس کشور در اختیار حقوقی هاست و حدود فقط ۱۰ درصد در اختیار سهام داران خرد است و تقریبا از این ۹۰درصد نیز ۷۹درصد آن را سهام داران حقوقی عمده تشکیل می‌دهند و فقط ۱۱درصد این سهام داران حقوقی را سهام داران غیرعمده تشکیل می‌دهند.

سهم دولتی‌ها و شبه دولتی‌ها در بورس

نماینده مردم تربت حیدریه و مه ولات در مجلس ادامه داد: نکته بسیار جالب این است که از ۷۹درصد سهام داران حقوقی، بخش عمده آنها شرکت‌های دولتی یا شرکت‌های شبه دولتی هستند که به نحوی دولت بر آنها کنترل دارد یا مجموعه‌های زیرنظر نهاد‌های عمومی غیردولتی است.

به نحوی که فقط ۴۳درصد کل ارزش سهام در اختیار ۱۰سهام دار حقوقی عمده شامل سازمان تأمین اجتماعی، سهام عدالت، صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه، صندوق بازنشستگی نفت و صندوق بازنشستگی کشوری است. وی با اشاره به گزارشی که دیوان محاسبات در سال۱۴۰۲ منتشر کرد، افزود: ۲۸۹۰شرکت دولتی و شبه دولتی شناسایی شده که ۳۷۶شرکت دولتی ۱۹۹۹شرکت زیر‌مجموعه مؤسسات دولتی و تحت کنترل دولت و ۵۲۲شرکت زیرمجموعه نهاد‌های عمومی غیردولتی است.

چه افرادی در شرایط جنگی صف فروش ایجاد کردند؟

زنگنه تأکید کرد: همه کارشناسان معتقدند که تقریبا ۹۰ درصد بازار سهام در اختیار شرکت‌های دولتی و شبه دولتی است. این پرسش مطرح است کسانی که صف فروش در بورس در شرایط جنگی ایجاد کردند چه افرادی بودند؟ درست در زمانی که همه مردم جانشان، هستی شان، مالشان و... را برای حمایت از کشور در طبق اخلاص گذاشتند ایجاد این صف فروش دو حالت دارد یا بخش عمده اینها حقوقی‌هایی هستند که دولت بر اینها اشراف و کنترل دارد یا اگر بگوییم این ۳۰هزار میلیارد تومانی که صف فروش تشکیل شده، چون ما به اطلاعات دسترسی کامل نداریم فرض را برحقیقی‌ها بگذاریم، یعنی کل این ۳۰هزار میلیارد تومان حقیقی‌ها هستند، یعنی آن ۱۰درصد کل بازار سرمایه که نگران است و اقدام به فروش کرده، پس وظیفه شرکت‌های دولتی و شبه دولتی چیست؟ وظیفه مؤسسات زیر نظر نهاد‌های عمومی غیردولتی چیست؟ وظیفه سهام داران عمده حقوقی که ۷۹درصد را شامل می‌شود چیست؟

خطر ایجاد رانت در بازار سرمایه

زنگنه تصریح کرد: دولتی‌ها و شبه دولتی‌ها نباید در زمان فعلی صف فروش تشکیل بدهند. این اقدام که باز متأسفانه توسط کسانی که منافع می‌برند درحال تبلیغ است که باید دولت ۵همت، ۲۰همت یا ۳۰همت تزریق کند و این ۳۰همت را خرید کند. این دوباره خودش یک رانت جدید در بازار سرمایه است.

زنگنه با توضیح اینکه اگر می‌گوییم شرایط جنگی است این جنگ فقط نباید برای مردم عادی باشد، افزود: این جنگ فقط نباید برای کسانی باشد که بیش از هزار شهید تقدیم انقلاب اسلامی کردند، نباید فقط برای نیرو‌های نظامی و انتظامی ما باشد. دولت باید یک قرارگاه اقتصادی در حوزه مدیریت شرایط جنگ قرار بدهد و کنترل کند که چه کسانی در شدیدترین زمانی که کشور تحت حمله است و همه مردم یک صدا حمایت می‌کنند، صف فروش تشکیل دادند؟ چند درصد اینها دولتی، شبه دولتی، وابسته به مؤسسات و نهاد‌های عمومی غیردولتی بودند؟ این موارد باید شفاف شود.

وی خاطر نشان کرد: اگر هم سهم اینها بر فرض کم بود که به طور قطع نیست، وظیفه اینها در قبال حمایت از مردم چیست؟ آیا آنها نمی‌توانند بیایند صف خرید تشکیل بدهند و نگذارند که این گونه مردم دچار تلاطم شوند؛ بنابراین پیشنهادم به دولت این است و بار‌ها بیان شده که کشور ما درگیر ذی نفعان بزرگ شده است. ذی نفعانی که از هر چیزی در این کشور برای منافع خودشان استفاده می‌کنند.

زنگنه مطرح کرد: امروز قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند، سؤالمان این است، در حال حاضر چه کسی تقاضای ارز دارد که باید قیمت ارز افزایش پیدا کند؟ وقتی بازارها، گمرک و پرواز‌های ما محدود شده است، این تقاضای ارز کجاست که باید ما شاهد افزایش قیمت ارز باشیم. حتما پشت این مسائل ذی نفعان بزرگی وجود دارند و منافع سرشاری را می‌برند. از دولت انتظار داریم به جای اینکه دوباره به سوی راهکار‌هایی برود که مجدد هزینه برای کشور داشته باشد، نظارتش را بیشتر و دست ذی نفعان را قطع کند.

زنگنه با اشاره به اینکه امروز اگر همه متفق‌اند که برخی نفوذی‌های داخلی باعث برخی از این اقدامات حملات رژیم اسرائیل در کشور شده‌اند، بیان کرد: فراموش نکنیم ممکن است نفوذی‌های اقتصادی هم باشند و به طورقطع آنها بیشتر به مردم ضربه می‌زنند.

به گفته وی تزریق دوباره منابع به بازار سرمایه به هیچ عنوان نمی‌تواند کمک کند، بلکه به خاطر دسترسی یک عده به اطلاعات به طور قطع دوباره منافعی را به جیب یک جمع خاص خواهد برد.

زنگنه اظهار کرد: بازار سرمایه با ۵ تا ۱۰همت کنترل نمی‌شود. بهترین راه نظارت دولت است. امروز شرکت‌های دولتی، شبه دولتی، مجموعه‌ها و صندوق‌هایی که به نحوی به حکومت و حاکمیت وابسته هستند باید وسط کار بیایند و نقش خودشان را در فضای جنگ ایفا کنند.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: امروز که جمهوری اسلامی با قدرت نظامی خودش رژیم صهیونیست را له کرده و ضریب امنیت را در کشور به شدت افزایش داده است. ما در جنگ پیروز شده‌ایم، نباید شاخص‌ها منفی باشد اتفاقا طبیعی کار این است که امروز سرمایه گذار ما احساس امنیت بیشتری کند.

با این حال کسانی هستند که سیگنال می‌دهند که رژیم اشغالگر قدس می‌خواهد حمله کند و ممکن است دوباره زیرساخت‌ها را بزند. اینها به نحوی اگر واقعا پشت پرده هایشان بررسی شود، می‌بینیم می‌خواهند نوسان گیری کرده و در نهایت هم سود‌های کلان و هنگفتی از این نوسان گیری ببرند.

زنگنه بیان کرد: امیدوارم دولت به جای هرگونه اقدامی که بخواهد دوباره چاپ پول داشته یا تزریق منابع را از منابع صوری داشته باشیم و خودش ایجاد تورم کند، بر شرکت‌های دولتی، شبه دولتی، نهاد‌های وابسته به نهاد‌های عمومی غیردولتی بیشتر نظارت کرده تا آنها تکلیف و وظیفه خودشان را در این شرایط به نحو احسن انجام دهند.