عربستان ؛ میانجی جدی ایران و آمریکا

گروه سیاست نامه‌نیوز: دیدار اخیر محمد بن سلمان و دونالد ترامپ تحلیل‌های گسترده‌ای را به دنبال داشته است؛ از جمله اینکه آیا این دیدار صرفا برای با هدف قراردادهای اقتصادی انجام شد یا آنکه عربستان و آمریکا در راستای مناسبات در خاورمیانه دور یک میز نشستند؟ از طرفی سخن بن‌سلمان مبنی بر اینکه می‌خواهد نقش میانجی را میان ایران و آمریکا ایفا کند چه معنایی دارد؟

حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، درباره این موضوع به «نامه‌نیوز» گفت: «اعداد و ارقامی که این روزها درباره توافق‌ عربستان و آمریکا مطرح می‌شود، بیشتر وجه رسانه‌ای دارد؛ نه اینکه این ادعا وجود ندارد اما مجموعه‌ای از توافق‌ها در بازه زمانی طولانی را شامل می‌شود و خرید جنگنده‌های F-35 و چند طرح گسترده دیگر باعث شده است که عدد توافق بسیار بالا برود. علاوه بر این، برنامه‌ریزی شده که عربستان در حوزه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کلانی انجام دهد و آمریکا نیز چند رآکتور هسته‌ای برای این کشور احداث کند. مجموع این طرح‌ها، دلیل افزایش چشمگیر ارقام اعلام‌ شده است و اجرای آنها طی چند سال انجام خواهد شد. در مقابل این سرمایه‌گذاری‌ها، آمریکا نیز قرار است حجم قابل‌توجهی تسلیحات به عربستان بفروشد».

او ادامه داد: «معمولا چنین سفرهایی با تبلیغات وسیع همراه می‌شود تا نگاه افکار عمومی از مسائل اصلی و پشت‌پرده منحرف شود. در واقع، برخی موضوعات نیاز به پوشش و انحراف افکار عمومی دارد. یکی از مهم‌ترین این مسائل، موضوع غزه است. عربستان همچنان بر این موضع پایبند است که تا زمانی که اسرائیل راه‌حل دودولتی را نپذیرد، این کشور به سمت صلح ابراهیم و عادی‌سازی روابط با اسرائیل حرکت نخواهد کرد. در این سفر، بن‌سلمان تلاش دارد ترامپ را متقاعد کند که فشار بیشتری بر اسرائیل وارد کند تا اسرائیل سیاست دودولتی را بپذیرد. با این حال، اسرائیل در این زمینه از آمریکا حرف‌شنوی ندارد و از طرف دیگر، اقدامات ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش مانند به‌ رسمیت شناختن بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل با طرح دودولتی در تضاد است؛ بنابراین بعید به نظر می‌رسد بن‌سلمان بتواند این سیاست  را تغییر دهد».

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی همچنین بیان کرد: «موضوع مهم دیگر، ایران است. عربستان به‌خوبی می‌داند که برای ادامه روند سرمایه‌گذاری‌های گسترده و دستیابی به فناوری‌های پیشرفته، به ثبات و امنیت پایدار نیاز دارد. اگر بتواند در کاهش تنش میان ایران و آمریکا نقش ایفا کند، این امر به ثبات خلیج فارس کمک کرده و در نهایت امنیت خود عربستان را نیز تقویت خواهد کرد. هرچند عربستان توانایی حل کامل مسائل پیچیده میان ایران و آمریکا را ندارد، اما شاید قادر باشد بخشی از اختلافات و تنش‌ها را کاهش دهد که همین میزان نیز می‌تواند فضای کنونی را تا حدی آرام‌تر کند».

بهشتی‌پور در پایان گفت: «هدف دیگر عربستان، ناشی از تجربه حمله اسرائیل به قطر است. این رخداد باعث شد عربستان به این نتیجه برسد که حتی متحدان آمریکا نیز از حملات احتمالی اسرائیل مصون نخواهند بود. با این حال، خرید انبوه سلاح لزوما امنیت ایجاد نمی‌کند؛ اگر چنین بود، این خریدها برای حکومت شاه نیز امنیت پایدار به همراه می‌آورد. این حجم از تجهیزات نظامی به‌جای کمک اقتصادی، یا در انبارها باقی می‌ماند یا در جنگ‌ها نابود می‌شود و در عین حال، موازنه امنیتی و نظامی منطقه را بر هم می‌زند. در شرایطی که منطقه باید به‌جای مسابقه تسلیحاتی به‌سوی پیمان‌ها و همکاری‌های منطقه‌ای حرکت کند، چنین خریدهایی تنها امنیت را تضعیف می‌کند. برهم خوردن موازنه تسلیحاتی، خود موجب برهم خوردن امنیت می‌شود».