مزایای تناسبی‌شدن انتخابات شورای شهر تهران

انتخابات شورای شهر تهران در سال‌های اخیر به‌سمت تناسبی شدن حرکت کرده است؛ مدلی که هدف آن افزایش نمایندگی عادلانه‌تر گروه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی است. در شیوه‌های سنتی اکثریتی، فهرستی که بیشترین رأی را می‌گرفت معمولاً تمام کرسی‌ها را تصاحب می‌کرد و این موضوع باعث حذف کامل دیدگاه‌های اقلیت می‌شد. اما در نظام تناسبی هر فهرست یا گروه سیاسی به اندازه سهم واقعی رأی خود صاحب کرسی می‌شود.

مزیت اصلی این روش، کاهش تک‌قطبی شدن شورا و ایجاد ترکیبی متنوع‌تر از سلیقه‌هاست؛ امری که می‌تواند به تصمیم‌گیری متعادل‌تر و کنترل و نظارت مؤثرتر بین گروه‌ها منجر شود. علاوه بر این، تناسبی شدن رقابت را تشویق می‌کند، زیرا حتی گروه‌هایی با پایگاه رأی کمتر نیز امید به کسب چند کرسی دارند و از صحنه حذف نمی‌شوند.

با این حال، این مدل چالش‌هایی هم دارد؛ از جمله پیچیدگی بیشتر فرایند شمارش، احتمال افزایش ائتلاف‌های شکننده در شورا و دشوارتر شدن رسیدن به تصمیم‌های یک‌پارچه. با وجود این چالش‌ها، بسیاری معتقدند که تناسبی شدن انتخابات شورای شهر تهران می‌تواند نمایندگی شهروندان را واقعی‌تر کند و به کارآمدی و پاسخ‌گویی بیشتر نهاد شورا بینجامد.

محمدصالح جوکار در گفتگو با نامه نیوز درباره تناسبی شدن انتخابات شورای شهر تهران گفت: تصویب این قانون 2 هدف افزایش «مشارکت مردم و فعال شدن احزاب و گروه های سیاسی» و برقراری عدالت نسبی در انتخابات را دنبال می کند. در استان ها و کلانشهر ها معمولا مردم لیستی و فهرستی رأی می دهند. اگر یک فهرست 40 درصد آرا را به خود اختصاص دهد بقیه فهرست ها غالبا از داشتن کرسی در شورا محروم می شوند.

وی افزود: تاکنون نظام انتخاباتی ما اکثریتی بوده است؛ برای نخستین مرتبه مدل تناسبی را در انتخابات شورای شهر تهران تجربه می کنیم. فهرست های انتخاباتی براساس آرایی که کسب می کنند سهم آنها از کرسی های شورا مشخص می شود مثلا اگر یک فهرستی 40 درصد مجموع آرا را جلب کند به همان میزان کرسی در شورای شهر خواهد داشت.

رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: مجموع آرایی که اعضای فهرست کسب کردند بر کل آرای صحیح مأخوذه تقسیم می شود و نسبت آرای آن فهرست به دست می آید. مزیت این مدل آن است که حتی اقلیت های سیاسی می توانند در شورای شهر کسب کرسی کنند.

وی ادامه داد: در انتخابات پیش روی شورای شهر تهران، هر نامزد فقط می تواند در یک فهرست باشد. البته گاهی وقت ها مردم به فهرست رأی نمی دهند و نامزدهای مطلوب خود را از فهرست های مختلف انتخاب می کنند. در این صورت هم آرای هر نامزد به آرای فهرست اصلی ای که نام او در آن قرار دارد، اضافه می شود.

جوکار گفت: نامزدهایی هم هستند که به صورت منفرد شرکت می کنند، در آنجا هم مجموع آرای کسانی که به صورت انفرادی شرکت کردند بر کل آرای مأخوذه تقسیم می شود و نسبت این گروه از نامزدها نیز به دست می آید. البته نباید آرای کسانی که به صورت انفرادی شرکت کردند کمتر از نفر آخری باشد که از طریق فهرست وارد شورا می شود. در واقع این همسان سازی نیز انجام شده تا از یک فهرست اگر نامزدی 500 هزار رأی کسب کرد و نفر آخر شد کنار نرود تا یک نامزد منفرد با 50 هزار رأی کرسی شورا را به دست آورد.