سرما؛عامل رکود فعالیت حشرات سفید تهران؟/مشاور رییس سازمان محیط زیست:مگس‌‌های سفید خطر بیماری یا مرگ ندارند

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

آیدین پورخامنه - تابستان امسال شاهد حشرات جدیدی در تهران بودیم. حشراتی که در ابتدا بذرپاشی درختان به نظر می‌آمدند. تنها کافی است که گوشه پنجره را باز کنیم، تعداد زیادی از این حشرات سفید مهمان خانه ما خواهند بود. حشراتی که مشخص نیست تاکنون چه تعداد از آن‍ها را بلعیده یا در بینی خود کشته‌ایم، تاکنون آسیبی برای انسان‌ها نداشته‌اند. اما حضورشان و مزاحمتی که در راه رفتن خیابان برایمان ایجاد می‌کنند یا ورود بدون اجازه آن‌ها به خانه و دفتر کارمان کافی است که به صورت جدی درپی نابودیشان باشیم.

این حشرات بی آزار کاری کردند که محمدجواد نظری‌مهر، نماینده کردکوی و بندر ترکمن و پاپی‌زاده نماینده دزفول لازم دید، رئیس سازمان محیط زیست را به این دلیل به مجلس احضار کند. با این حال رئیس سازمان محیط زیست مگس سفید را آفت دانست و سازمان دفع آفات نباتی را مسئول پاسخگویی اعلام کرد.

حشرات سفید در اثر جهش ژنتیکی به وجود آمده‌اند

در همین رابطه دکتر اسماعیل کهرم مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص این حشرات سفید به نامه نیوز گفت:" این حشرات علل الظاهر مگس‌هایی هستند که از اصفهان همراه با باد به تهران آمده‌اند. در این حشرات جهش ژنتیکی صورت گرفته‌است. قبلاً این حشرات را به عنوان پشه کوره می‌شناختیم. پشه کوره در زبان انگلیسی (may flight) به معنی پشه‌هایی که در ماه می (مطابق خردادماه) پرواز می‌کنند، است. ظاهراً مدت‌ها در راه بودند تا به تهران رسیدند. این گونه خطری برای سلامت انسان ندارند و باعث بیماری یا مرگ نمی‌شوند. ولی وقتی به تعداد زیاد پرواز می‌کنند ممکن است مناظر نامناسبی به وجود آوردند. "

وی افزود:"نمی‌دانیم که سال‌های پیش هم این حشرات در اصفهان وجود داشتند یا نه، ساختار حیات‌وحش در یک سطح ثابت نیست و در حال تغیییر است. مثل بافت پرندگان شهر تهران، که گونه‌هایی مثل شاه طوطی که امروز می‌بینیم تا 20 سال پیش نبود. این پرندگان از کجا آمده‌اند؟ این‌ها قدم به قدم به تهران رسیده‌اند. برای همین مشخص کردن اینکه یک گونه در ابتدا کجا بوده مشکل است."

دکتر کهرم همچنین در خصوص تاثیر انسان در گسترش چنین حشراتی بیان کرد:"دلیلی مبنی بر اینکه این حشرات بر اثر تغییراتی که انسان در محیط زیستشان به وجود آورده‌است نداریم. ممکن است بر اثر وزش یک باد به تهران آمده‌باشند. اینطور نیست که همیشه این تغییرات بر اثر آسیب انسان‌ها باشد. اگر بر اثر مصرف سموم شیمایی بود که دیگر نمی‌توانستیم این گونه را ببینیم. سموم شیمیایی تمام جانداران را از بین می‌برد. موضوع خیلی ساده است به احتمال زیاد پشه کوره موتاسیون گذرانده و به شکل کنونی درآمده‌است. اصفهانی‌ها ممکن است این حشره را بهتر از تهرانی‌ها بشناسند. در اصفهان به این حشره، پشه ریزه گفته می‌شود. "

سفید بالکی كه در تهران مسئله ساز شده، با آن دو گونه ی معروف سفید بالک متفاوت است

از سویی دیگر شهاب منظری عضو هیات علمی بخش تحقیقات رده‌بندی حشرات در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور در خصوص این حشرات به نامه نیوز گفت:" دلایلی که یک حشره در یک منطقه طغیان می‌کند زیاد است و چون در این ارتباط تحقیقی صورت نگرفته‌است نمی‌توان به این سوال پاسخ قطعی داد. ولی کلاً اگر شرایط آب و هوایی مناسب باشد، میزبان گیاهی که حشره نیاز دارد و از آن تغذیه می‌کند فراهم باشد و دشمن يا دشمنان طبیعی که آن حشره را در حالت کنترل شده نگه می دارند، در منطقه مورد نظر وجود نداشته‌باشند، محیط مناسبی برای شروع فعالیت حشره به وجود می‌آید."

منظری در خصوص سفید بالک‌های تهران بیان کرد:"سفید بالک که در تهران فعال است متفاوت با دو یا سه گونه سفید بالکی که همه بدون تحقیق پیش بینی کرده‌اند، بوده و اظهار نظرها صحیح نیست. در حال شناسایی گونه هستم ، تا حالا در گزارش‌های کشوری این گونه را نداشتیم و باید شناسایی شود. میزبان این حشره برگ‌های درخت توت است. با توجه به اينكه اين درخت به فراواني در تهران کاشته شده است، مشكلي از نظر ميزبان گياهي براي اين سفيدبالك وجود ندارد، با در نظر گرفتن اينكه اين گونه يك ورودی جدید است، به احتمال زیاد دشمن طبیعی‌اش در محیط هنوز وجود ندارد. شرایط آب و هوایی گرم که برایش مناسب است فراهم شده‌ و حالتی پیش آمده‌است که جمعیت رو به بالا رود."

این عضو هیات علمی بخش تحقیقات رده‌بندی حشرات با متفاوت خواندن گونه مورد نظر با گونه‌هایی که تا کنون شناسایی شده‌اند، اظهارداشت:" تعیین اینکه این حشرات از کجا آمده اند مستلزم شناسایی گونه حشره است. چون هنوز این گونه در سطح جنس شناسایی شده است، اینکه بگوییم از کجا آمده از نظر علمی درست نیست. اولین قدم شناسایی گونه است تا بعد از آن بتوانیم اطلاعاتی درباره آنها بدست آوریم. اینکه می گویند مزارع اطراف تهران سم پاشی شده و باعث هجوم اين حشرات به تهران شده است چندان صحيح به نظر نمي رسد، چراكه اين سم پاشي ها روي سفید بالک های دیگري صورت مي گيرد که به محصولات كشاورزي خسارت مي زنند. گونه مورد بحث ما با آنها متفاوت است و اسامی استفاده شده در رسانه ها اشتباه هستند. جنسي كه اين گونه به آن تعلق دارد (جنس ، Aleuroclava )دارای 120 گونه است."

منظری با اشاره به اینکه،هر یک از این گونه‌ها برای فعالیت نیاز به شرایط خاصی دارد، گفت:" از طرفی اقداماتی که برای کنترل این حشره لازم است که انجام دهیم مستلزم همکاری شهرداری است، چراكه براي اين كار نياز به انجام مطالعات مربوطه در سطح شهر داريم. یک یا دو ماه دیگر با سرد شدن هوا دیگر اثری از فعاليت این حشره مشهود نخواهد بود. تا تابستان سال آینده باید مطالعات را انجام دهیم و روش های کنترل آن را پیدا کنیم. "

وی افزود:" من نه تنها به عنوان یک حشره شناس بلکه به عنوان متخصص سفید بالک می گویم این اظهار نظرهاي انجام شده نمی تواند پایه علمی داشته باشد. بر چه اساسی گفته می شود این نمونه از اصفهان آمده است؟ اظهار نظر درباره اینکه این حشره از کجا آمده تا زمانی که نام این گونه مشخص نشده، ممکن نیست. اینها همه نیازمند شناسایی و تحقیق است. "

سفید بالک ناقل بیماری به انسان نیست

منظری همچنین درباره سفید بالک گفت:"به طور کلی، هیچ یک از سفیدبالک‌های شناسایی و گزارش شده در دنیا، ناقل بیماری به انسان نیستند و بیماری را از انسانی به انسان دیگر منتقل نمی‌کنند و از این نظر هیچ صدمه‌ای به انسان نمی‌زنند. تنها در صورت افزایش بیش از حد و پرواز در هوا مزاحمت‌هایی را برای شهروندانِ حاضر در آن مکان، ایجاد خواهندکرد و در صورت ورود به دستگاه تنفسی ممکن است سبب تحریکات تنفسی شوند که برای جلوگیری از آن می‌توان از ماسک استفاده کرد.همچنین از 1500 گونه ی شناسایی شده، تعداد بسیار کمی ناقل ویروس‌های گیاهی هستند یعنی علاوه بر اینکه از شیره گیاه تغذیه می‌کنند و باعث ضعف گیاه می‌شوند؛ ویروس گیاهی را نیز به میزبان منتقل می‌کنند که گیاه را سریع‌تر از پای درمی‌آورد. در ارتباط با گونه ی مورد بحث تاکنون هیچ یک از گونه‌های جنس Aleuroclava به عنوان ناقل بیماری‌های ویروسی گیاهی گزارش نشده‌اند."

وی در خصوص صدمه احتمالی سفید بالک‌ها اظهار داشت:"صدمه اصلی این حشرات به گیاهان تهران، در اثر تغذیه خواهدبود. علاوه بر این، همه ی سفید بالک‌ها ضمن تغذیه از گیاه، عسلک یا شیره‌ای از خود ترشح می کنند و محیط مساعدی را برای رشد قارچ‌های دوده‌ای فراهم می‌کنند و نیز باعث جذب گرد و غبار روی پوشش برگ می‌شود که به نوبه خود با کاهش سطح فتوسنتز عامل دیگری برای ضعیف‌تر شدن گیاه به حساب خواهدآمد. "

منظری با بیان اینکه راهکارهای در پیش گرفته‌شده مانند آب‌پاشی چندان کارساز نخواهدبود، گفت:" روش کنترلی که در زمان حاضر از سوی شهرداری یا سازمان پارک ها و فضای سبز اعمال می شود، آبشویی است که تاثیر چندانی در مهار سفید بالک ها نخواهد داشت. آبشویی تنها یک مبارزه ی فیزیکی است که ممکن است تا حدودی به حشرات بالغ صدمه بزند اما تاثیر چندانی روی پوره های این سفیدبالک که در سطح زیرین برگ های درختان فعالند، و یا تخم های آن که در انتظار تفریخ شدن هستند، نخواهد داشت. از سوی دیگر در تهران به دلیل مشکل کم آبی استفاده از این روش مناسب به نظر نمی آید."

این عضو هیات علمی بخش تحقیقات رده‌بندی حشرات مبارزه به روش سم پاشی را نیز نادرست دانسته و اظهار داشت: "با توجه به حجم وسیع سفید بالک ها در شهر و وسعت آلودگی شهری، به دو دلیل به هیچ عنوان سم شیمیایی توصیه نمی شود. اول اینکه سیکل زندگی این حشرات کوتاه است و در شرایط مساعد هر یک ماه یک نسل تولید می کنند و جمعیت شان افزایش پیدا می کند که در ادامه مسایل مربوط به مقاومت به سم را به دنبال خواهد داشت و دوم اینکه سم پاشی بی رویه در محیط شهری آلودگی های زیست محیطی را شامل خواهد شد. خوشبختانه چنين اقدامي نيز تا به حال در شهر صورت نگرفته است. بهترین روش کنترلی استفاده از دشمنان طبیعی شان بخصوص زنبورهای «پارازیتویید» است. این زنبورهای کوچک عمدتاً متعلق به جنس «انکارسیا» ( Encarsia ) هستند که این نوع از آفت را انگلی می کنند."

وی افزود:" کنترل یک آفت مستلزم شناخت گونه و دشمنان طبیعی آن است. اگر دشمن طبیعی وجود داشته باشد، باید از آن حمایت و استفاده کنیم. مهار این حشرات نیازمند کار دقیق علمی و تحقیق های بیشتر است. در فاصله ی زمانی باقی مانده از زمان حاضر تا شروع گرما در سال آینده، باید به مطالعه و بررسی دقیق این حشرات بپردازیم. این زمان فرصت خوبی است تا با همکاری شهرداری تهران بتوانیم این گونه از سفید بالک ها را در تهران به طور کامل مورد مطالعه قرار داده و حضور احتمالی آن در سال بعد را کنترل کنیم."