تلاش اروپا برای پوشش همگانی سلامت: آلمان، چین و روسیه در 2025

در سال‌های اخیر، اهمیت سیستم سلامت در توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی کشورها بیش از گذشته در کانون توجه قرار گرفته است. اروپای مدرن، با تأکید ویژه بر عدالت اجتماعی و دسترسی برابر به خدمات درمانی، گام‌های بلندی برای تحقق مفهوم پوشش همگانی سلامت برداشته است. در همین زمینه، کشورهایی مانند آلمان به‌عنوان الگوهای موفق در توسعه نظام‌های سلامت عمومی مورد تحلیل و الگوبرداری جهانی قرار گرفته‌اند. نکته جالب آن است که بسیاری از دانشجویان بین‌المللی نیز این کشورها را به دلیل زیرساخت‌های بهداشتی و علمی پیشرفته‌شان برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کنند.

برای مثال، تحصیل دندانپزشکی در آلمان نه تنها به‌خاطر کیفیت آموزشی، بلکه به دلیل امنیت بالای سلامت عمومی و خدمات بیمه‌ای مقرون‌به‌صرفه، محبوبیت ویژه‌ای دارد. اما این دستاوردها چگونه به‌وجود آمده‌اند و کشورهای دیگر مانند چین و روسیه چه مسیری برای تحقق پوشش همگانی سلامت طی کرده‌اند؟

تعریف پوشش همگانی سلامت و اهداف جهانی

پوشش همگانی سلامت به معنای آن است که تمامی افراد جامعه بدون توجه به موقعیت اقتصادی، اجتماعی یا اقامتی خود، بتوانند به خدمات درمانی ضروری، مؤثر و مقرون‌به‌صرفه دسترسی داشته باشند. این مفهوم از اهداف اصلی سازمان جهانی بهداشت (WHO) و جزو مفاد کلیدی توسعه پایدار سازمان ملل (SDG) محسوب می‌شود. هدف نهایی این سیاست آن است که افراد جامعه از پرداخت‌های سنگین درمانی نجات یابند و سلامت به‌عنوان یک حق عمومی تأمین شود.

در این راستا، کشورهای مختلف رویکردهای گوناگونی را اتخاذ کرده‌اند. برخی به‌دنبال مدل‌های دولتی کامل مانند سیستم NHS در بریتانیا رفته‌اند، در حالی‌که برخی دیگر مثل آلمان، مدل‌های ترکیبی با مشارکت بخش‌های خصوصی و دولتی را برگزیده‌اند. اما چین و روسیه نیز با پیشینه‌های متفاوت، مسیرهایی منحصر‌به‌فرد برای رسیدن به این هدف در پیش گرفته‌اند.

آلمان؛ پیشگام در ساختار بیمه‌ای سلامت

آلمان از دیرباز یکی از پیشرفته‌ترین و منسجم‌ترین نظام‌های بیمه سلامت را در جهان داشته است. ساختار نظام سلامت این کشور بر پایه بیمه اجتماعی پایه‌گذاری شده که توسط دولت نظارت می‌شود اما به‌طور کلی توسط صندوق‌های بیمه غیردولتی ارائه می‌شود. در این سیستم، تمامی کارمندان و بسیاری از خوداشتغال‌ها موظف به ثبت‌نام در بیمه‌های قانونی هستند و در صورت تمکن مالی، می‌توانند از بیمه‌های خصوصی استفاده کنند.

در سال ۲۰۲۵، آلمان موفق شده است تا بیش از ۹۵٪ جمعیت خود را تحت پوشش کامل خدمات درمانی قرار دهد. حتی مهاجران و پناهجویان در قالب برنامه‌های حمایتی خاص، به خدمات درمانی اساسی دسترسی دارند. این موفقیت حاصل ترکیب چندین عامل مهم است؛ از جمله سرمایه‌گذاری مستمر دولت در حوزه سلامت، وجود زیرساخت‌های دیجیتال پیشرفته در مراکز درمانی، سیستم ارجاع کارآمد و مهم‌تر از همه، مشارکت فعال نهادهای غیردولتی در تأمین مالی بیمه‌ها.

چین؛ اصلاحات گسترده و تمرکز بر مناطق محروم

چین در دهه‌های گذشته شاهد تغییرات شگرفی در نظام سلامت خود بوده است. با آغاز اصلاحات اقتصادی در دهه ۱۹۸۰، چین نظام سلامت دولتی متمرکز خود را به سمت ساختارهای نیمه‌خصوصی سوق داد. اما این روند در اوایل دهه ۲۰۰۰ با بحران نابرابری‌های بهداشتی روبه‌رو شد. دولت چین از سال ۲۰۰۹ برنامه‌ای بزرگ برای احیای سیستم سلامت عمومی به اجرا گذاشت که تا سال ۲۰۲۵ نتایج قابل توجهی به همراه داشته است.

چین، مقصدی مناسب برای تحصیل پزشکی

در همین حال، چین نیز به یکی از مقاصد مهم آموزشی در حوزه‌های پزشکی و دندانپزشکی تبدیل شده است. با توجه به پایین‌تر بودن هزینه‌ها در مقایسه با اروپا، برخی دانشجویان بین‌المللی گزینه تحصیل دندانپزشکی در چین را انتخاب می‌کنند. این گروه از دانشجویان نیز در روند آموزش خود، با نظام سلامت چین از نزدیک آشنا می‌شوند و اغلب تجربه کار در مراکز درمانی مناطق کم‌برخوردار را نیز کسب می‌کنند. این موضوع کمک می‌کند تا تعامل بین نظام آموزشی و سلامت در چین نیز تقویت شود.

با این حال، چین هنوز با چالش‌هایی چون کمبود نیروی متخصص در مناطق روستایی، تنوع فرهنگی بالا و دشواری‌های ارتباطی بین بیمه‌های مختلف مواجه است. با این وجود، حرکت مستمر به سمت عدالت در سلامت و افزایش شفافیت در ارائه خدمات، نویدبخش پیشرفت‌های بیشتر در سال‌های آینده است.

روسیه؛ حرکت تدریجی از تمرکز دولتی به سمت تنوع بیمه‌ای

روسیه، میراث‌دار نظام سلامت دولتی اتحاد جماهیر شوروی است. در آن دوره، خدمات درمانی برای همه مردم رایگان و به‌صورت متمرکز توسط دولت ارائه می‌شد. پس از فروپاشی شوروی، روسیه با مشکلات فراوانی در حوزه سلامت روبه‌رو شد؛ از جمله کمبود منابع، فرسودگی زیرساخت‌ها و مهاجرت پزشکان. در پاسخ به این چالش‌ها، اصلاحات متعددی از دهه ۱۹۹۰ آغاز شد که تا امروز ادامه دارد.

در سال ۲۰۲۵، روسیه توانسته ساختاری نیمه‌دولتی-نیمه‌بیمه‌ای برای نظام سلامت خود پیاده‌سازی کند. در این سیستم، بیمه درمانی اجباری برای همه شهروندان در نظر گرفته شده و در کنار آن، خدمات خصوصی برای کسانی که توانایی مالی بیشتری دارند ارائه می‌شود. دولت همچنان نقش اساسی در تأمین منابع مالی دارد، اما بیمارستان‌های خصوصی و مراکز درمانی نیمه‌دولتی سهم قابل‌توجهی در ارائه خدمات پیدا کرده‌اند.

دسترسی به خدمات سلامت در روسیه

از لحاظ عدالت در دسترسی به خدمات سلامت، روسیه در وضعیت میانه قرار دارد. مناطق شهری و مرکزی مانند مسکو و سن‌پترزبورگ به‌طور کلی از کیفیت بالای خدمات درمانی برخوردارند، اما در مناطق دورافتاده مانند سیبری و شمال، نابرابری‌هایی در دسترسی به خدمات و کیفیت آن‌ها دیده می‌شود.

در این میان، دانشگاه‌های پزشکی روسیه نیز نقشی اساسی در توسعه نظام سلامت دارند. افرادی که برای تحصیل دندانپزشکی در روسیه به این کشور سفر می‌کنند، اغلب با نظام آموزش کاربردی و بیمارستان‌های آموزشی مواجه می‌شوند.

مقایسه تطبیقی سه کشور: آلمان، چین و روسیه

هر سه کشور آلمان، چین و روسیه تلاش کرده‌اند در سال ۲۰۲۵ ساختارهایی کارآمد برای پوشش همگانی سلامت ارائه دهند. اما مسیر هر یک متفاوت و متناسب با زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و اقتصادی‌شان بوده است.

آلمان همچنان الگویی برای پیوند موفق بین نظام بیمه‌ای و کنترل دولتی به شمار می‌رود. شفافیت بالا، مشارکت نهادهای مدنی و بهره‌گیری از فناوری اطلاعات، شاخص‌های سلامت در این کشور را به سطحی پایدار رسانده‌اند. در چین، اصلاحات گسترده و برنامه‌های ویژه برای مناطق محروم باعث کاهش فاصله‌های نابرابری شده‌اند، اما این کشور همچنان در مسیر توسعه‌یافته‌سازی خدمات قرار دارد.

روسیه نیز با بازسازی زیرساخت‌های سلامت پس از دوران بحرانی، اکنون به مرحله ثبات نسبی رسیده و چشم‌انداز حرکت به‌سوی خدمات درمانی کیفی برای همگان را ترسیم کرده است.

چشم‌انداز آینده اروپا و مدل‌های الگوبرداری

اروپا در سال‌های پیش رو با پدیده‌هایی چون سالمندی جمعیت، افزایش بیماری‌های غیرواگیر، بحران‌های پناهجویی و چالش‌های مالی در نظام‌های بیمه‌ای مواجه خواهد بود. بنابراین پوشش همگانی سلامت دیگر یک هدف نهایی نیست، بلکه یک فرآیند مداوم و پویا است. تجربیات کشورهایی چون آلمان می‌تواند به‌عنوان الگو برای کشورهایی در حال توسعه، به‌ویژه در آسیای میانه، خاورمیانه و شمال آفریقا مورد استفاده قرار گیرد.

در این میان، دانشجویانی که در قالب برنامه‌های تحصیلی به کشورهایی چون آلمان، چین یا روسیه سفر می‌کنند، می‌توانند به‌عنوان سفیران سلامت در آینده نقش ایفا کنند. آشنایی این نسل از دانشجویان با ساختارهای موفق، زمینه‌ساز انتقال تجربه و تسریع توسعه نظام‌های بهداشتی در کشورهای مبدأ خواهد بود.

جمع‌بندی

پوشش همگانی سلامت یکی از بنیادی‌ترین نیازهای اجتماعی هر کشوری است. بررسی تطبیقی ساختار سلامت در آلمان، چین و روسیه در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که دستیابی به این هدف با وجود تفاوت‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، امکان‌پذیر است. تحصیل دندانپزشکی در آلمان، تحصیل دندانپزشکی در چین و تحصیل دندانپزشکی در روسیه نیز تنها به معنای فراگیری علوم پزشکی نیست؛ بلکه فرصتی برای مشاهده مستقیم نظام‌های سلامت، درک چالش‌ها و مشارکت در فرآیند بهبود خدمات درمانی است.

انتهای رپورتاژ آگهی