تورم ترکیه به زودی تک رقمی می‌شود؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، هر 1 دلار آمریکا در ترکیه، تنها چند قوروش از 24 لیره پایین تر آمده و این نرخی است که بازارهای مالی این کشور را به شدت نگران کرده است. چرا که در تنگنای مالی و ارزی، هزینه های تولید و صادرات به شدت بالا رفته و علاوه بر این، بازپرداخت بدهی های خارجی دولت و بخش خصوصی نیز دشوارتر شده است. این مقدار از تحلیل و آب شدن لیره در برابر دلار در 24 سال گذشته بی سابقه بوده و شرایط برای ده ها میلیون شهروند ترکیه، سخت شده است. با این وجود رجب طیب اردوغان وعده داده که تیم او به زودی تورم را تک رقمی می کند. اما تحلیلگران مالی بر این باورند که تحقق چنین رویایی، دور از دست و دشوار است.

اردوغان که به تازگی برای سومین بار به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده، با اعتماد به نفس حرف می زند و طوری سخن می گوید که گویی در کشور تحت فرمانروایی او، اثری از مشکلات اقتصادی وجود ندارد. در دنیا شعارهای جدید اردوغان در سخنرانی اخیرش در مجمع صادرکنندگان، ترکیه به عنوان کشوری توصیف شده که یکی از بزرگترین قرارگاه های تولید و صادرات است و پیشرفت و رونق آن، توجه همه دنیا را به سوی خود جلب کرده است. ولی در عالم واقعیت، تورم در برخی گروه های کالا و خدمات، حتی از مرز 85 درصد فراتر رفته و آمار بیکاران، روز به روز در حال افزایش است.

در حالی که برای چندمین بار متوالی قیمت برق، گاز و بنزین در ترکیه افزایش یافته، قرار است به زودی، یک بار دیگر، نان هم گران شود. حالا بسیاری از شرکت های بزرگ ترکیه نیز شروع به تعدیل نیرو کرده اند و پرداخت بیمه بیکاری به بالاترین سطح در دو دهه گذشته رسیده است.

روزنامه ملی گازته در یک گزارش ویژه اقتصادی اعلام کرده که هزینه خوابگاه و تامین غذا در دانشگاه های ترکیه افزایش سرسام آوری یافته و بسیاری از خانواده ها ترجیح می دهند فرزندان آنها، حتی در صورت قبولی در دانشگاه دولتی، از زادگاه خود بیرون نروند و در شهر خود بمانند تا هزینه کمتری صرف کنند.

هدف گذاری تخیلی 400 میلیارد دلاری

اردوغان خطاب به افرادی که به عنوان موفق ترین صادر کنندگان ترکیه انتخاب شده اند گفت: «هر یک از شما نمادهای قدرت رو به رشد ظرفیت تولیدی اقتصاد ترکیه هستید. شما با اشتغالی که ایجاد می کنید و صادراتی که انجام می دهید، امید تحقق اهداف ملی ما هستید. امروزه حتی در دور افتاده ترین نقاط دنیا، محصولاتی با مُهر ساخت ترکیه داریم. من در طول مبارزات سیاسی خود همواره صادرکنندگان را دوستان آرمان و سرنوشت خود دیده ام. زمانی که ما 21 سال پیش روی کار آمدیم، کشوری وجود داشت که به سختی خود را سرپا نگه داشته بود. با همکاری با دنیای تجارت، این تصویر را کاملاً دگرگون کرده ایم. ما به یکی از مهم ترین پایگاه های تولید در جهان تبدیل شده ایم. ما اقتصادی داشتیم که تنها می توانست سالانه 36 میلیارد دلار صادرات داشته باشد. امروز ما به یک اقتصاد قوی دست یافته ایم که می تواند این رقم را در یک ماه و نیم محقق کند. سال 2022 به عنوان سال رکورد از نظر صادرات ما ثبت شد. صادرات کالاهای ما با افزایش 12.99 درصدی به 254.2 میلیارد دلار رسید.»

اردوغان این سخنان را در حالی بیان کرده که ترکیه در سال 2022 میلادی، به زحمت توانسته است در کل اقتصاد جهان، صاحب سهم 1 درصدی شود. اردوغان وعده داده بود که در سال 2023 میلادی و در یکصدمین سالگرد تاسیس جمهوری، ترکیه در لیست 10 اقتصاد برتر جهان باشد. اما حالا این کشور، به سختی توانسته خود را بر پله بیست و یکمین اقتصاد جهان نگه دارد.

اردوغان همچنین به اهمیت حیاتی صادرات صنایع دفاعی ترکیه و افزایش 37 درصدی آن اشاره کرده است. این در حالی است که بر اساس آمارهای رسمی، میزان صادرات دفاعی ترکیه تنها در حد 4.3 میلیارد دلار بوده است.

اردوغان درباره هدف گذاری صادراتی ترکیه گفته است: «علیرغم چشم انداز منفی اقتصاد جهانی، ما می خواهیم صادرات خود را در پایان امسال به 265 میلیارد دلار و در سال آینده به 285 میلیارد دلار برسانیم و هدف نهایی ما 400 میلیارد دلار است. موضوع تورم برای ما و کل دنیا دردسرساز شده است. ما دوباره تورم را تک رقمی می کنیم. اولویت اول ستاد جدید اقتصادی مان، حل این موضوع است».

سخنان شعاری اردوغان درباره اهمیت اقتصاد ترکیه در حالی بیان شده که به باور تحلیلگران اقتصادی این کشور، دو عامل اصلی افزایش میزان صادرات در ترکیه، نیروی کار ارزان و استفاده از موقعیت جغرافیایی دریایی است. به باور کارشناسان، کالاهای صادراتی ترکیه، ارزش افزوده بسیار ناچیزی دارند و این کشور هنوز هم نتوانسته در صادرات کالاهای دارای ارزش افزوده ویژه و ظرفیت فناورانه، سری در میان سرها درآورد.

رئیس جمهور ترکیه که معمولاً تحت هر شرایطی و در هر سخنرانی و مراسمی، می کوشد تا نیشی به مخالفین خود بزند، در جمع صادرکنندگان نیز گفت: «ترکیه به عنوان یک کشور قدرتمند و دارای اقتصاد پویا، نیاز به احزاب مخالف قدرتمندی دارد که بتوانند در ساختار سیاسی کشور، نقش مهمی ایفا کنند. این جریان اپوزیسیون، آن قدر ناتوان است که واقعاً نمی تواند کاری از پیش ببرد».

اقتصاد ترکیه در اتاق عمل

اردوغان موفق شد پیش از انتخابات ریاست جمهوری، مهمت شیمشک را برای عهده دار شدن پست وزارت اقتصاد، اقناع کند. نکته عجیب در مورد شیمشک، این است که به احتمال قوی، حتی در صورت پیروزی کلیچدار اوغلو نیز، وزیر می شد. چرا که او دارای تخصص مالی بالایی است و علاوه بر آن که قبلاً نیز پست وزارت اقتصاد ترکیه را در اختیار داشته، در بازارهای مالی وال استریت نیویورک، دبی، دوحه و لندن، از دانش و مهارت بالایی برخوردار است.

او با اعتماد به نفس فراوان به ترکیه بازگشت و سکان اقتصاد را در دست گرفت. اما حالا مشخص شده که نمی توان از شیمشک نیز انتظار معجزه اقتصادی داشت. او در گفتگوی خصوصی با یکی از تحلیلگران ترکیه گفته است: «وضعیت اقتصادی کشور، خیلی بدتر از آن چیزی است که تصور می کردم».

در هر حال، مهمت شیمشک بخواهد یا نه، انتظارات روانی فراوانی در بازارهای مالی ترکیه به وجود آورده و همه می خواهند بدانند که برنامه کوتاه مدت و میان مدت او چه خواهد بود.

در پایان باید گفت، کمتر از 11 ماه به انتخابات شهرداری های ترکیه در سال 2024 میلادی زمان باقی مانده است. دولت برخاسته از حزب عدالت و توسعه ناچار است، پیش از فرا رسیدن ایام انتخابات، کاری انجام دهد و برای پایان دادن به بحران اقتصادی کنونی و گذار از سدهای بزرگی همچون تورم و بیکاری، اقدامی انجام دهد. اگر نه، شرایط برای پیروزی نامزدهای آکپارتی، دشوار خواهد شد.